DANSSTORM is het – gloednieuwe! – rondtrekkende dansfestival van Danspunt. Voor de eerste editie bestormen we Kortrijk met dans. Deze eerste editie organiseren we i.s.m. Passerelle en Stad Kortrijk.
DANSSTORM bezet de stad met heel veel dans in al haar facetten, en wil alle inwoners actief betrekken en laten deelnemen. DANSSTORM vind je terug op podia, in de straten en op de mooie en speciale plekken verspreid in de stad. Kom kijken, dans mee, laat je verrassen of stippel je parcours uit. Bestaande en nieuwe dansvoorstellingen, workshops, initiaties, dansfeesten en veel meer! DANSSTORM is er voor jong & oud, voor groot & klein, voor dik & dun, voor iedereen … is (bijna overal) gratis en gaat door op 17, 18 & 19 september 2021 in Kortrijk.
Wat doet een reporter als een ontmoeting niet van de grond komt? Vroeger schreef je brieven, die waren een tijdje onderweg. Nu kan het vlotter: Postvak In brengt dagelijks mails en terugmailen doe je met een druk op de knop. Zo kon ons interview met kunstfilosoof Antoon Van den Braembussche toch doorgaan, de stijl lijkt minder direct, de antwoorden minder spontaan, de inhoud is des te uitgebreider en gefundeerd.
copyright Karin Borghouts
Kunstpoort Kan je in het kort je loopbaan schetsen? Lezers zijn van nature nieuwsgierig en hebben graag wat achtergrondinformatie over de geïnterviewde. Antoon Van den Braembussche Ik heb filosofie en moraal wetenschappen gestudeerd aan de VUB. Begin 1980 begon ik als full time docent geschiedfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Begin jaren negentig werd ik aldaar gevraagd om in een nieuwe studierichting kunst-en cultuurwetenschappen esthetica te doceren. Dit vak was me op het lijf geschreven en leidde in 1994 tot de publicatie van ‘Denken over Kunst. Een inleiding tot de kunstfilosofie’. Dit boek werd al vrij snel een standaardwerk en opende ook de poorten naar de kunstwereld. Zo doceerde ik aan de Jan van Eyck Akademie en was meerdere keren gastdocent aan het HISK. Van het boek verschenen tot nu toe ongeveer 25.000 exemplaren. Het werd ook vertaald in Engels, het Duits en recentelijk ook in het Koerdisch. Sinds mijn officieel pensioen, zo een tien jaar geleden, publiceerde ik meer en meer over comparatieve wijsbegeerte, interculturele esthetica, de kruisbestuiving tussen kunst en mystiek.
Kunstpoort Als je schrijft heb je dan een bepaald lezerspubliek voor ogen? Zoals bij het academisch werk ‘Denken over Kunst?’ Heb je het boek Denken over Kunst geschreven als een soort studieboek? Antoon Van den Braembussche Ik beoog een zo breed mogelijk lezerspubliek te bereiken, zonder echter afbreuk te doen aan de kwaliteit en de diepgang. Dit vraagt om een heldere schrijfstijl en heeft altijd iets van koorddansen: het is veel moeilijker dan zuiver academisch schrijven voor vakgenoten. Maar het loont. Het beste voorbeeld is zeker ‘Denken over Kunst’, dat als studieboek is geschreven maar toch door de meest diverse lezers, ook kunstenaars, gretig werd opgepakt.
Kunstpoort Je recentste essayboek ‘Tekens van het onzichtbare’ (2021) is waarschijnlijk vanuit een andere optiek geschreven? Antoon Van den Braembussche Ja en neen. Het gaat hier om een geheel andere thematiek, maar is toch ook geschreven voor een vrij groot lezerspubliek, hoe diepgaand de materie ook is. Mijn vorig essayboek ‘De stilte en het onuitsprekelijke’ (2016) werd bijzonder goed onthaald en is inmiddels aan de vierde druk toe. Het is ongetwijfeld dankzij de toegankelijke schrijfstijl dat het boek zo goed werd verspreid.
Kunstpoort Geschiedenis en kunst gaan samen, zijn een onafscheidelijk duo. Kunst is de weerspiegeling van de geschiedenis. Wat merk je op bij de hedendaagse kunst. In welke zin weerspiegelen kunstenaars het hedendaagse wereldbeeld? Antoon Van den Braembussche De hedendaagse kunst heeft vanzelfsprekend bindingen met de huidige historische context, maar eenduidig is dit niet. In het postmodernisme werd al geopperd dat er sprake is van een fragmentarisering en pluraliteit: er was niet langer, zoals in het modernisme, de éne grote kunststroming die de andere opvolgde, maar een veelheid van stromingen naast elkaar die men bij gebrek aan een algemene noemer maar het postmodernisme heeft genoemd. Postmodernisme is géén kunststroming maar de aanduiding dat er géén dominante stroming meer is. Vandaar ook: “Anything goes!”. Maar vandaag de dag zitten we nog steeds volop in het tijdperk van onoverzichtelijkheid, niemand is nog in staat het geheel te overzien. Er zijn natuurlijk wel tendensen, je zou een leuk boek kunnen schrijven over hedendaagse kunst aan de hand van die tendensen, waarin overigens ook klassieke en moderne kunststijlen, zoals figuratieve kunst en abstracte kunst nog altijd een belangrijke plaats opeisen. Heel vernieuwend is de huidige kunst die plaatsvindt in de tussenruimte en wisselwerking tussen diverse media. De meest doorzichtige band met het huidige wereldbeeld is natuurlijk de digitalisering van de kunst: daar kan men niet omheen kijken, maar of het daarom alleen al waardevolle kunst is, is nog de vraag.
Kunstpoort De wetenschap staat niet stil, welke invloed heeft dit op de kunst? Of is de kunstenaar tegenwoordig minder beïnvloed door de wereld om zich heen en schept hij gewoonweg een eigen wereld waarin hij zich goed voelt? Antoon Van den Braembussche In de digitalisering van de kunst is de invloed van de wetenschap duidelijk merkbaar. Er zijn tal van vormen waarin wetenschap en kunst in elkaar overgaan, maar toch behoudt de kunstenaar een geheel eigen autonomie, waardoor hij de synergie tussen kunst en wetenschap een geheel eigen gestalte geeft. Het is niet of-of, maar en-en.
Kunstpoort Wat te denken over het management die bepaalde kunstenaars naar voor schuiven en andere goede kunstenaars niet aan de bak laten komen. Antoon Van den Braembussche Dit is een oud zeer, iets wat ik samen met Angelo Vermeulen in ons boek ‘Baudelaire in Cyberspace’ uitvoerig hebben behandeld in de dialoog De malaise in de kunst. Kunstmanagement schept eigen normen waardoor niet zelden kunst wordt verheerlijkt om andere redenen dan de intrinsieke waarde. Hierdoor valt buitengewoon belangrijke kunst soms helemaal uit de boot. Om slechts één voorbeeld te noemen: tijdens het impressionisme ontstond hoogkwalitatief werk dat door vrouwelijke kunstenaars werd gemaakt. Zij werden niet in het canon opgenomen en worden nu, zoveel jaren later, systematisch gerehabiliteerd. Zie hiervoor ‘AWARE: Archives of Women Artists, Research and Exhibition’. Susanne Radelhof spreekt hier van LOST WOMAN ART.
Kunstpoort Kunst doet filosoferen, zet aan tot nadenken. Vanuit kunst kan je interesse krijgen in de filosofie? Of is het andersom? Antoon Van den Braembussche Sinds her urinoir van Marcel Duchamp, ‘The Fountain’ uit 1917, is de filosofie niet meer weg te denken uit de kunst. Het geniale van het urinoir was de wijze waarop Duchamp de vraag naar het wezen van kunst opwierp. Duchamp heeft niet zozeer de vraag geopperd ‘wat is kunst?’, maar eerder ‘waarom is iets een kunstwerk terwijl wat er exact op gelijkt het niet is? Omdat de Fountain binnen de kunst zelf de vraag stelt naar het wezen van de kunst, wordt alle kunst nadien, altijd ook een filosofische daad, of de kunst nu vernieuwend is of juist traditioneel. Vandaar dat portfolio’s van kunstenaars bijvoorbeeld altijd ook een wijsgerige duiding of verantwoording bevatten. In deze zin is sinds Duchamp alle kunst in wezen conceptueel. In deze zin zet kunst aan tot nadenken, tot filosoferen, zij het vaak impliciet. Maar ook omgekeerd kan je vanuit de filosofie ook de behoefte krijgen om naar de kunst zelf toe te gaan. In mijn boek ‘Denken over Kunst’ heb ik dit pogen te illustreren met de secties over het atelier van de kunstenaar, waaruit in toenemende mate bleek hoezeer denkwijzen en theorieën uit de kunstfilosofie inherent aanwezig waren in het werk en de geschriften van kunstenaars. Deze dialoog met de kunstenaar zelf blijkt dan ook voor de kunstfilosofie zelf een enorme verrijking, omdat zeer abstracte ideeën hier concreet vertaald worden naar de daadwerkelijke kunst. Giacometti is hiervan een zeer mooi voorbeeld. Uit onvrede met het kubisme ging hij vanaf 1935, geheel tegen de toenmalige stroming in, plots dag in dag uit met modellen werken, in een bijna onmogelijke poging weer te geven wat hij werkelijk zag. De wijze waarop Giacometti hier te werk ging, de wijze waarop hij in het maagdelijk zien op het absoluut ongekende stuitte, de wijze waarop in zijn kunst het probleem van de afstand tot het model problematiseerde, dit alles heeft de aloude kunstfilosofische theorie van de mimesis of nabootsing verrijkt en zelfs een onverwacht moderne inhoud gegeven.
Kunstpoort Dank je wel voor deze heldere antwoorden.
Binnenkort volgt een recensie van het boek ‘Tekens van het onzichtbare’ (2021) van Antoon Van den Braembussche op Kunstpoort.
Honderd jaar geleden besloten vier gemeenten te fuseren: Brussel, Laken, Haren en Neder-over-Heembeek. Dat is iets meer dan drie keer de leeftijd van Lucile. Het is zowel ver als dichtbij in de tijd, maximaal drie generaties.
De vier gemeenten organiseerden een jubileum. Hiervoor vroegen ze vier kunstenaars om dit evenement te illustreren met muurschilderingen.
Lucile, één van de vier uitverkoren kunstenaars, van Belgische afkomst, heeft het grootste deel van haar leven in Frankrijk gewoond. Via haar artistieke project ontdekte ze de geschiedenis van België, in een tijd dat het één van de grote naties van de westerse wereld was.
Drie jaar geleden ontdekten wij Lucile tijdens een project in de stad Brussel. Deze verjaardag in het hart van de Belgische geschiedenis is een mooie gelegenheid om onze nieuwsgierigheid en die van u, beste lezer, te laven.
Welke weg heb je afgelegd om tot je beroep van kunstenaar te komen?
Ik kom uit de Elzas. Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot alles wat tekenen, creëren enz. was en ik wilde op mijn zestiende een artistieke wending nemen door naar een middelbare school te gaan die specifiek gericht was op artistieke creatie. Ik heb twee jaar animatiefilm gestudeerd in de Auvergne. Toen ik videogames wilde leren, kwam ik naar Brussel. Ik realiseerde me dat de wereld van videogames interessant was, maar het was een beetje te veel gefocust op computers en programmeren en ik wilde me richten op een meer klassieke artistieke cursus en daarom volgde ik een professionele animatie opleiding van 6 maanden in Brussel – best intensief – wat leidde tot een stage. Na deze stage had ik interessante ontmoetingen en maakte ik kleine projecten voor verenigingen. Ik begon geanimeerde video’s of afbeeldingen te maken. Geleidelijk aan begon ik met kleine projecten voet aan de grond te krijgen in de professionele wereld en nu is dat de hoofdmoot van mijn activiteiten. Ik realiseer videoprojecten, murals, graphics, alles wat met tekenen te maken heeft, en daar heb ik drie jaar van geleefd. Ik werk met de hulp van ‘Smart’ (https://smartbe.be/nl/).
Hoe heb je dit project toegewezen gekregen?
Eind 2018 reageerde ik op een projectoproep voor de stad Brussel, georganiseerd door het ‘Parcours street art’. Het ging erom een tekening op fresco voor te stellen die Brussel illustreerde, een nieuwe stad, een stad van de toekomst. Ik werd samen met 8 andere artiesten geselecteerd. Ik heb dit fresco gemaakt op een paneel van 2 m bij 3. Het was mijn eerste muurschildering, ik vond het erg leuk. Dankzij dit project dat ik voor Brussel deed aan de Kiekenmarkt werd ik rechtstreeks gecontacteerd door de verantwoordelijken die me vroegen of ik interesse had om deze muurschildering te maken.
Welke zijn de thema’s die je met dit fresco wilde aanpakken?
Wat ik voor Laken naar voren wilde brengen was de belangrijkste plaatsen of gebeurtenissen uit een bepaald tijdperk chronologisch weergeven. In mijn illustratie wilde ik de 18e eeuw weergeven met de promenade van de Groendreef, een voetgangersgebied waar mensen met een beetje geld wilden flaneren. Het was een beetje de Louisalaan van vandaag. Ik heb het voorgesteld met goed geklede personages in historische kostuums. Ik heb die tijd weergegeven door gebruik te maken van kleine leeuwenkoppen als kleine menselijke leeuwen. De leeuw is een dier dat zich een beetje trots voelt. In het midden staat de voorstelling van het eerste stuk spoorlijn in België. In 1835 was er in Laken het eerste stuk spoor in België met het station van de Groendreef. Dus stelde ik me een locomotief-trein met passagiers voor. Uiterst rechts op de tekening staat een weergave van de arbeidersbeweging, want langs het kanaal Werkhuizenkaai waren veel industrieën gevestigd en met name in de 19e eeuw was er de familie Gaudin. Het gebouw is er nog steeds. Gaudin is een fabriek van gietijzeren kachels. De familie verwelkomde de arbeiders die met hun gezin in dit gebouw woonden. Op mijn tekening zien we deze arbeidersbeweging met dit emblematische gebouw van Brussel, dus van Laken. En daar zijn meer personages met mierenkoppen, kleine hardwerkende karakters, kleine mieren. Ik portretteer graag dierlijke karakters omdat het makkelijker is om een aspect over te brengen. Het maakt een beetje een verwijzing naar de fabel.
Hoe zou je het creatie- en productieproces omschrijven?
Er moest voldaan worden aan de vraag want het ging er niet om, om zomaar iets te tekenen, het moest historisch zijn en aansluiten bij de stad in kwestie. Ik ontmoette een historicus, genaamd Roel Jacob, en hij was degene die me aanwijzingen gaf. Hij vertelde me veel over Laken. Ik selecteerde deze drie dingen: de Groendreef, het station met de spoorweg en de arbeidersbeweging. Toen mijn thema eenmaal was gekozen, tekende ik digitaal op de iPad. Ik zette het in kleur. Ik stelde een tweede tekening voor – we moesten twee tekeningen indienen die aan de Brusselaars zouden worden aangeboden – en de inwoners stemden op degene die ze wilden zien. De andere vond ik ook mooi, maar die was actueler en vertegenwoordigde meer het hedendaagse Laken met het Heizelpark, het Atomium, de tram, het Bockstaelplein. De geselecteerde tekening is degene die ik heb geschilderd.
Hoe heb je de tekeningen op de muur in de juiste verhoudingen gemaakt?
We moesten het oppervlak helemaal wit schilderen. We hebben een rooster gemaakt. Ik zeg ‘wij’ omdat we vanaf het begin hebben samengewerkt. Om mijn tekening op grote schaal te over te dragen heb ik de digitale tekening uitgeprint en een raster van 1 cm gemaakt. Het vierkant van 1 cm vertegenwoordigde in werkelijkheid 1 m. Ik maakte een raster op de muur met vierkanten van 1 m. Op basis van elk vierkant op de muur en de tekening, heb ik dit vierkant na vierkant getekend. Het is niet 100% getrouw, het is nog steeds een spontane pennetrek. Soms verdwalen we even, we verschuiven, maar dat brengt ook de tekening op de muur tot leven. Dus het is ongeveer hetzelfde als wat ik op de iPad tekende, maar toch een beetje anders. Het respecteert min of meer de verhoudingen.
Hoe heb je Rocio ontmoet?
Ik kende Rocio Alvarez, ze is een vriendin van vrienden. Ze maakt ook muurschilderingen, animatievideo’s, grafische afbeeldingen … ongeveer hetzelfde soort projecten als ik. Toen ik het te schilderen oppervlak en het tijdschema zag, dacht ik erover om hulp te vragen omdat het te lang zou duren in mijn eentje en dan is het leuker om het samen te doen. Ik vroeg haar of ze interesse had om bij mij te komen schilderen. Ze heeft geaccepteerd. We organiseerden ons in functie van haar vrije dagen. Het viel allemaal heel gemakkelijk op zijn plaats. Het is iets dat ze graag doet, schilderen, .. Op het moment dat ik haar vroeg om me te helpen schilderen, voelde ik me een beetje ongemakkelijk. Voor iemand zoals zij die tekent en muurschilderingen maakt volgens haar eigen verbeelding, die een identiteit heeft … In het begin was ik een beetje … “verdorie … het zal voor haar niet zo creatief zijn, het zal meer van technische of uitvoerende aard zijn”. Ze was erg enthousiast en ze houdt van schilderen, dus dat was tof. Het is niet haar stijl, het is anders. Het ging goed – heel goed -, ze heeft me veel geholpen, ze heeft meer ervaring dan ik, ze weet wat ze moet doen. Ik heb veel advies van haar gekregen.
Zou het in de toekomst tot een samenwerking kunnen komen?
We hebben er een beetje over gepraat, we konden het te goed met elkaar vinden. We kenden elkaar een beetje. We dachten dat het geweldig zou zijn om samen iets te doen, zelfs voor de lol, maar het is altijd geweldig om connecties te hebben met wie je wilt werken en met wie het werkt. Eerlijk gezegd zouden we het opnieuw moeten doen!
Gaf het feit dat je enkele weken, zelfs maanden, aan het ontwerp-gedeelte hebt gewerkt, enig specifiek plezier?
Het ontwerp-gedeelte, het concept, voordat het op de muur ging … ja, het duurde enkele weken. Ik vond het erg leuk omdat het nog altijd een soort uitdaging voor me was. Ik heb vrij spel. Ik heb plezier, ik denk niet per se na over wat logisch is. En hier, het project, ik vond het erg leuk om het te tekenen omdat ik me veel moest documenteren en dingen moest lezen die ik niet wist over Laken, over Brussel.Het was.. het is niet zomaar – hoe zeg je dat – een denkbeeldige tekening. Er zit een verhaal achter. Dat is het wat ik er leuk aan vond: een beetje te weten komen over dat wat ik wilde uitdrukken in relatie tot de geschiedenis van Laken, die periode, die tijd …
Heb je zes weken met plezier geschilderd of ben je het beu?
6 weken… nee, ik ben het niet zat, ik vind het heerlijk. Er zijn momenten dat het een beetje repetitief wordt. Bijvoorbeeld vandaag, nou, ik heb geschilderd, ik heb een tweede kleurlaag aangebracht en daar heb je de indruk hetzelfde opnieuw te schilderen en je hebt niet een heel concreet resultaat voor het oog, behalve dat de kleur levendiger is, om preciezer te zijn op het niveau van de contouren. Maar als je iets overschildert dat je eerder hebt gedaan, ja, er zijn momenten dat het een beetje vermoeiend wordt. Als het echt warm is, is het pas echt vermoeiend. Het moeilijkste zijn de eerste dagen, we hebben alleen maar witte kleur aangebracht. Het was de eerste laag, heel fysiek, steeds dezelfde rolbeweging, je moest echt alles uit de kast halen. Maar daarna – eenmaal de contouren gemaakt en de kleuren aangebracht – krijgt het vorm. Dat vind ik prettig, want het groeit beetje bij beetje.
Was dit project langer dan andere projecten?
Ja, het is lang, maar ik zeg tegen mezelf dat het nog lang zal blijven. Dit is werk dat zich langzaam concretiseert en zal blijven. Ik weet het niet… als ik erin zit, zit ik erin en vergeet ik alles en voel ik me in mijn nopjes.
Hoe ben je tot deze stijl van illustratie gekomen?
Het komt niet uit het niets. Ik ben beïnvloed door tekenfilms. Ik keek veel tekenfilms toen ik klein was. Alles wat stripboek, tekenfilm is, … ik vond Titeuf erg leuk. Er zijn invloeden die ik heb verwerkt in wat ik nu teken. Er is niet per se één iets dat me heeft beïnvloed, het is een geheel.
Hoe heb je dit artistieke pad gekozen? Hoe ben je tot deze illustratie-wijze gekomen?
Beetje bij beetje, als we het over stijl mogen hebben. Hoe dan ook, alles wat dierlijk is, de karakters met dierenkoppen, dat dateert van twee of drie jaar geleden. Ik tekende altijd kleine figuurtjes. Ik vond er zo een die mooi was, met een hertenkop. Zo begon ik een reeks karakters met dierenkoppen. Ik voelde me er prettig bij en nu doe ik alleen nog dat.
Ik hou heel veel van dieren, ik documenteer mezelf, ik kijk naar documentaires, ik hou van de natuur, dit is mijn echte inspiratie.
Hoe vind je werk/opdrachten in deze branche?
Ik reageer op oproepen voor projecten en op verzoeken. Maar het is niet altijd zeker dat ik gekozen word. Het gaat ook dikwijls via van mond tot mondreclame. Als je eenmaal een project hebt gedaan en de klant vindt het leuk, dan is de kans groot dat er over gepraat en gecommuniceerd wordt op de sociale media. Zo gaat het meestal, mond-tot-mondreclame.
Heb je nog stripboekprojecten ?
Ja, het project genaamd Animalia. Ik teken, maar ik heb een vriend die de scripts schrijft. Twee en een half jaar geleden zijn we er aan begonnen. Het is iets waar we aan werken wanneer we tijd hebben. Dit is een persoonlijk project. Het is nog niet klaar. Het idee is om tot 7 afleveringen te komen. Op dit moment hebben we er al drie. We zijn net begonnen met de vierde. Het kost tijd, het is bijna een levensproject. We gaan vooruit wanneer we kunnen, wanneer we tijd hebben, het blijft een genoegen. Ik moet wel toegeven dat ik soms vergeet dat het project er is. Ik ben er niet zoveel meer mee bezig. Ik vind het moeilijk om ergens regelmatig in te zijn. Ik hou van eenmalige projecten.
Staan er nog andere projecten op stapel?
De drie strips zijn gedrukt en we hebben een klein evenement georganiseerd om ze te verkopen. Het gaat over verslaving aan online games, het gaat over geld, drugs, er is niets schokkends, het is met mijn handelsmerk – de stijl die ik teken – de personages zijn met dierenkoppen, het is kleurrijk. Op het eerste gezicht zou je denken dat het voor kinderen is, maar als je het onderwerp onder de loep neemt, is het nog steeds ernstig, het is voor volwassenen. Er zijn kleine grappen, het is toegankelijk.
Mijn volgende project is een uitstalraam aan het Kasteleinsplein in Elsene.
Kunstenares Christine Marchand staat niet op de barricades, haar kunst vertoont geen engagement. Wel bewondert ze kunstenaars die dat voor oog hebben. Zelf voelt ze zich daar niet voor in de wieg gelegd. Ze maakt kunst die weet te ontroeren door een sublieme, eenvoudige schoonheid. Een interview in haar atelier laat me kijken in haar gedachtewereld.
Kunstpoort Je hebt een goedgevulde loopbaan achter de rug die verrassend divers is. Ik ontdekte dat je scenografie verzorgde voor niet-professionele theatergezelschappen. Als ik je recente werk bekijk verwondert me dat. Is er ergens een link een verwantschap te ontdekken tussen deze 2 kunstwegen die je bewandelde? Christine Marchand Voor het theater heb ik altijd een fascinatie gehad. Je kan met weinig middelen een gigantische wereld creëren. Misschien schuilt hier een link met mijn beeldend werk. Ik probeer een sfeer op te roepen door vereenvoudiging. Ik stond voor een dilemma, kies ik voor het theater of voor de schilderkunst? Na 1 jaar regie studies aan het RITCS kwam ik snel tot de conclusie dat in groep werken me niet echt ligt. Ik ben een beetje een Einzelgänger. Het ‘wachten’ op een volgende actie, typisch voor de film- en theaterwereld, was niet mijn ding.
Kunstpoort In je werken, schilderijen, grafiek neem ik de natuur in een uitgezuiverde vorm waar, zonder smuk, heel puur, uiterst poëtisch. Wat is je bedoeling, de toeschouwer ontroeren? Wat wil je teweegbrengen bij de kijker? Christine Marchand Wat wil ik teweeg brengen bij de kijker? Daar denk ik niet aan. Belangrijk voor me is dat de toeschouwer zich vragen stelt, zijn verbeelding laat werken. Dat er iets blijft ‘hangen’ is mijn ultieme wens. Wanneer een werk van een kunstenaar mij aanspreekt, kan ik daar zelf enorm gelukkig om zijn.
Kunstpoort Zou je zonder je kennis van de kunstwetenschappen kunstwerken maken zoals je tegenwoordige kunst? Is het nodig voorgangers en tijdsgenoten te kennen? Kan dit ook een nadeel zijn? Christine Marchand Na mijn studies aan La Cambre had ik een lineaire visie op de kunstgeschiedenis in die zin van: de ene periode volgt een andere op. Later kwam ik tot het besef dat er flink wat zijwegen zijn die een soort humuslaag vormen voor andere kunstvormen. Een vakantie in Zuid-Portugal had een grote impact op me. Ik zag immense rotstekeningen van 14ooo jaar geleden, uit het Paleolithicum. Mensen tekenden paarden op groot formaat zonder behulp van foto’s, schetsen op papier … Ik begon me vragen te stellen over het hoe, waarom, wat… en besloot kunstgeschiedenis te studeren. Zo leerde ik de kunstenaar Poussin kennen. Misschien heeft hij me onrechtstreeks beïnvloed. Je leeft niet in een ivoren toren, je bent geen eiland, voortdurend zijn er prikkels, persoonlijke of tijdsgebonden, waaruit je een keuze maakt. Zo keek Picasso naar Cézanne. Cézanne bestudeerde Poussin. Een werk kan een antwoord zijn op een ander. Door in Roemenië rond te reizen, besef ik waarom Brancusi, de pionier van de moderne beeldhouwkunst, beeldhouwwerken maakte zoals ‘De kus’. Als kunstenaar ben je onderhevig aan emotie, gevoelens, indrukken.
Kunstpoort Bij bepaalde werken ervaar ik een leegte, een stilte, zelfs iets spiritueel, mystiek. Je hebt filosofie gestudeerd. Die achtergrond vind ik terug in je kunst. Klopt dit of is het wat vergezocht, slaat mijn verbeelding op hol? Christine Marchand Filosofie heeft heel wat met mijn werk te maken. Spiritualiteit, mystiek zijn begrippen die me boeien. Mijn doctoraat had trouwens als onderwerp “Spiritualiteit en materialiteit in de Spaanse Beeldende kunst.” (C. M. heeft haar doctoraat niet kunnen voltooien) Kunstenaars werden gevoed door de mystiek. Die geschilderde materie, waarin die hele spiritualiteit vervat is, zoals bij de 17de -eeuwse kunstschilder Zurbarán; daar werd ik door aangetrokken.
Kunstpoort Schilder je natuur/landschappen/bomen die je onderweg waarneemt, schets je in open lucht, en plein air of werk je vanuit je fantasie? Christine Marchand Mijn onderwerp moet ik gezien hebben en me raken. Soms schets ik ter plaatse. Vaak fotografeer ik wat me boeit, zelfs onderweg vanuit de auto. Goede foto’s hoeven dit niet te zijn. De eerste vereiste is een soort verliefdheid op het onderwerp, de behoefte om het aan te raken. Leonard Cohen zingt het zo mooi “For you’ve touched her perfect body with your mind”. ‘Body’ kan je door om het even wat vervangen.
Kunstpoort Je maakt portretten, gouaches op papier, de lijnvoering doet me denken aan sommige schetsen, tekeningen van Henri Matisse, van Rik Wouters, ook aan bepaalde expressionisten. Ben je het daar mee eens? Ik beweer zeker niet dat je door hen beïnvloed bent. Ik vermoed een bewondering voor de expressionisten, klopt dit en waarom? Christine Marchand Ik bewonder de tekeningen van Matisse, Rik Wouters… Wat zij kunnen uitdrukken in één enkele lijn, een paar penseeltrekken, is ongelooflijk. Ik hou ook van snel schetsen met penseel. Het gebeurt dat ik mijn dochter schets en zij mij. Zo ontstaat een boeiende wisselwerking. Ik werk graag in een snel tempo. Schilderen gaat trager omdat ik mijn schilderijen probeer te vereenvoudigen, enkel het essentiële houdt stand. Olieverf laat snel werken niet toe.
Kunstpoort Je portfolio vertoont ook tekeningen naar Munch. Zijn dit schetsen naar schilderijen van Munch? Word je persoonlijk geraakt door zijn werk, zijn levensloop? Wat boeit je in het werk van Munch? Ik citeer Knausgård: “En Munchs grote talent bestond precies daarin dat hij niet alleen wist te schilderen wat zijn blik zag, maar ook datgene waarmee zijn blik geladen was.” Ervaar je dat ook als je naar zijn werk kijkt. Christine Marchand Zijn schilderijen beïnvloeden me daadwerkelijk. In zijn werk ontdek ik een vuur, een gedrevenheid, een durf. Hij breekt met alle wetten van de schilderkunst, bekommert zich niet om de geplogenheden van zijn tijd. Ik antwoord graag met een citaat ook van Karl Ove Knausgård uit het boek ‘Zoveel verlangen op zo’n klein oppervlak’: “Met zo’n wereld, vol kleuren die op elkaar inspelen en zich elke dag op een andere manier vertonen, soms onbegrijpelijk mooi, vol raadsels waar je een heel leven lang over kunt nadenken, kun je je afvragen wat we met kunst moeten beginnen. .. maar kunst onderscheidt zich van de dingen door altijd meer te zijn….”
Kunstpoort Tegenwoordig maak je ook grafiek. Wat boeit je in grafiek, de mogelijkheid tot reproductie, bepaalde resultaten, techniek… Christine Marchand Grafische technieken betekenen een verruiming van mijn beeldtaal. Een nadeel is dat bij grafiek, om geen prijzig papier te verkwisten, ik minder direct handel. De durf ontbreekt me. Gek ben ik op de diversiteit aan materialen, op het krassen in een plaat, het schilderen op een gelli plate…, op het vaak verrassende resultaat van een druk. De mogelijkheid tot reproductie interesseert me niet.
Kunstpoort Misschien een moeilijke vraag: Waarom maak je kunst? Zou je zonder ‘het scheppen’ kunnen? Christine Marchand Ik zal altijd blijven creëren. Het boeiende van kunst maken is het onderweg zijn. Het kind in me experimenteert en blijft verder bouwen aan de weg niet wetende welke richting die uitgaat, niet wetende waar mijn kunst heengaat.
Kunstpoort Ben je productief? Werk je naar een tentoonstelling toe? Maak je dan meer werk? Christine Marchand Productief ben ik ongetwijfeld maar in opdracht werken remt me af, heeft een averechts effect. Naar een tentoonstelling toe werken lukt me niet.
Kunstpoort Werk je vanuit je gevoel, direct of laat je liever je ideeën bezinken voordat je van start gaat. Kom je in de stemming door bijvoorbeeld muziek af te spelen op de achtergrond? Heb je bepaalde rituelen voor je begint te werken? Christine Marchand Ik werk intuïtief terwijl ideeën borrelen op de achtergrond. Ik hou van de stilte bij het schilderen, muziek hindert me. Echte rituelen bij de start van mijn creatieve dag zijn er niet of… mijn schort aantrekken, een kopje koffie drinken met een stukje chocolade erbij is dat een ritueel?
Kunstpoort Besef je zelf als je een goed werk gemaakt heb? Christine Marchand Eigenlijk wel. Alhoewel, ik zet het schilderij op zij, bekijk het later en besef soms: nee dat is het niet. Verder hang ik een werk op in mijn woonkamer. Blijkt het na een week nog even boeiend, dan ben ik tevreden.
Kunstpoort Vind je het nodig om tentoon te stellen, om gezien te worden? Christine Marchand Zeker, een kunstenaar heeft respons nodig. Interactie is leerrijk en heerlijk.
Kunstpoort Waar wil je in je stoutste dromen ooit je werk tentoonstellen? Een locatie die niet echt binnen handbereik ligt? Christine Marchand Ik verkies geen mega museum maar een intieme ruimte. Het Museum Insel Hombroich nabij Düsseldorf is een spannende mengeling van kunst, hoogstaande architectuur en kunstzinnig vormgegeven natuur. Beeldhouwwerken zijn passend geïntegreerd in het landschap. In een intieme binnenruimte kan je beelden en grafiek bewonderen van de beeldhouwer Eduardo Chillida en aquarellen van Cézanne. Dat is dé tentoonstellingsruimte van mijn dromen.
kunstpoort 