STRAF! artistiek sensibiliseringsfeest in het Hof van Beroep Gent

zaterdag 22 september 2018

STRAF! is een groot artistiek feest dat meer dan honderd vrijwilligers op de been bracht. Mensen uit diverse werelden geraakt door mensen met psychiatrische en justitiële problemen, verleenden belangloos hun medewerking. Hoofdgriffier aan het Hof van Beroep Gent Cathrina Van den Abeele ligt aan de oorsprong van deze samenwerking tussen justitie, de artistieke wereld, OBRA I BAKEN en Villa Voortman. STRAF! groeide uit dankbaarheid voor een vroegere mooie samenwerking.
Dirk Pauwels, theatermaker/-producent, één van de organisatoren: “Dit is een eerste project samen. Als er een vervolg komt dat weten we helemaal nog niet.”
Wim Haeck, coördinator villa Voortman en van de Beeldende kunst tijdens STRAF!: “Het is ons niet om de winst te doen. We zullen blij zijn als het project break-even is. STRAF! is een campagne om mensen die er vandaag niet kunnen of mogen bij zijn een stem te geven. Personen met een interneringsstatuut geven we een gezicht.”
Daar is de organisatie zeker in geslaagd. Het programma vertoonde uiteenlopende activiteiten: muziek, theater, literatuur, poëzie, performances, tentoonstelling beeldende kunst, noem maar op. KUNSTPOORT was aanwezig en pikte er enkele uit.

STRAFFE BEELDEN

Leo De Bock
scenarist, reporter, documentairemaker, sinds een vijftal jaar professioneel fotograaf
Leo De Bock bezocht Villa Voortman en fotografeerde de bezoekers; mensen met een ‘dubbeldiagnose’, een gecombineerde problematiek van middelenmisbruik en psychische moeilijkheden. De foto’s werden opgehangen in het kabinet van de Orde van de advocaten stad Gent. Door de portretten op te hangen tussen foto’s van Gentse Advocaten geeft hij deze mensen een gezicht. De bezoekers van Villa Voortman, ze worden geen patiënten genoemd, hebben ook een eigen verhaal, wensen en dromen.

Phille Deprez

“Fotografie kan je beter uitoefenen met je gevoel dan met je hersens. Dat is ook onberedeneerbaar, dat kun je alleen aanvoelen. …” (uit “De fotograaf-NL. Jurriaan Nijkerk)
Deze zin illustreert doeltreffend zijn foto ‘Zelfportret met vriend pijn Dag 1807’.

Sarah Westphal
stelt de vraag: “Hoe worden we fysiek en psychisch beïnvloed door een locatie?”
Foto ‘Gehim, Gestim, Gestein’

Sofie Muller
Haar beeld uit de reeks ‘Alabaster Mentalis’ bevond zich in cel 10. Deze ruimte, cel 10, was de uitgesproken plaats om de idee achter het werk te visualiseren. Het sculptuur, een geïsoleerd hoofd, toont op een rauwe maar ook poëtische wijze de fysische en psychische pijnen waar een mens aan blootgesteld is.

Ilse Selhorst
Het werk van Ilse Selhorst was te zien in een ruwe kelderruimte. Haar kleine tere werkjes, in fel contrast met de omgeving, bevinden zich op, in en onder betonnen stenen. Is dit een verwijzing naar een nostalgische muur die we opbouwen rond onze herinneringen, kindertijd? Het zijn poëtische schilderijen die zich aan je opdringen. Moeizaam probeer ik me in te leven in de wereld van deze werken. Het loont de moeite.

STRAFFE PERFORMERS

Merel de Vilder
Sommige onder jullie kennen Merel de Vilder Robier misschien nog als personage Bianca uit ‘Thuis’ de VRT reeks. Toch heeft Merel de Vilder veel meer in haar mars. Haar eerste theatertekst/dialoog is net als boekje gepubliceerd. Heden kiest ze resoluut voor het schrijven. Haar ogen stralen als ze me vertelt: “In feite heb ik altijd al geschreven, van toen ik klein was en slechts enkele letters kende. Nu kom ik voor het eerst met mijn teksten naar buiten.” Vandaag brengt ze haar dialoog ‘Le Petit Théatre de Fanny Ruubier’ met twee vriendinnen Ineke Nijssen en Leen De Veirman. ‘Een wreed en gruwelijk, lieflijk en bitterzoet liefdesliedje.’ volgens het programmaboekje. Tijdens de voorstelling weekt ze tal van emoties los bij het publiek. Haar voorstelling brengt ze in culturele centra en Bib’s.

Anna Dupon De Nederlandse Anna Dupon is net afgestudeerd aan de afdeling woordkunst conservatorium Antwerpen. Haar monoloog brengt ze in een kille zaal met licht dat doet denken aan een ziekenhuis en waar je als publiek je wat ongemakkelijk voelt. Deze locatie is volkomen terecht voor deze Wankelmoed. Na haar performance Wankelmoed heeft ze even tijd nodig om zich los te rukken van de voorstelling. Anna Dupon toont aan hoe moeilijk het is een psychische toestand onder woorden te brengen. Voor haar afstudeerproject verbleef ze 2 dagen per week 2 maanden lang in het psychiatrisch ziekenhuis Bethanië te Zoersel. Gesprekken die ze daar voerde en het dagboek van haar zus Sofia, die worstelde met een depressie, vormen het uitgangspunt van haar indringede vreemde monoloog Wankelmoed. Het stuk bracht ze al een viertal keer. “De tekst staat vast, er wordt niet geïmproviseerd” deelt ze me mee. Eén zin uit de voorstelling blijft me bij: “Ik wil naar huis. Beter worden is niet fijn.”

Haar eigen monologen schrijven en acteren dit is wat ze wil doen in de toekomst.

Julie Cafmeyer
Het theaterstuk ‘Is this porn? No, this is love.’ gaat over het verzanden van een relatie. Julie staat op uit de sofa en zegt: “Het stuk wordt met twee gespeeld. Ik kies een man uit het publiek om met me mee te spelen.” “Ik” zegt iemand in het publiek. Julie kijkt hem ernstig aan en zegt: “Ik zal kiezen.” Het wordt stil. Ze kijkt naar elke man in het publiek en pikt iemand uit. Een korte uitleg wordt gegeven en het loopt los.

Julie Cafmeyer, theatermaker, heeft charisma. Ze beheerst het publiek en trekt de aandacht naar zich toe. Makkelijk is het niet voor de tegenspeler. Een dialoog met duistere lichtheid. De man uit het publiek gaat volledig mee in het verhaal.
Op het einde van de voorstelling vertelt Julie over de recensies, over de brief van een toeschouwer. Schrik voor kritiek heeft ze niet. Een ontdekking.

STRAFFE POÊZIE

Dichter des vaderlands presenteert
poëzie: Els Moors, Laurence Vielle
pianoforte: Guy Van Waas

Zacht pianospel vult de zaal, niet zo vanzelfsprekend in een gerechtszaal. Twee dichters dragen hun teksten voor. Ingetogen volgt een select publiek de poëtisch-muzikale voorstelling HAYDN.

Graag citeert KUNSTPOORT een gedicht van Els Moors. Het maakt deel uit van een cyclus gebaseerd op de zeven laatste woorden van Christus. Die cyclus hoort bij de voorstelling HAYDN.

in deze bergen wil ik sterven
maar nog loop ik
op het hoofd
met mijn tenen in de mist

dit grauwe bos beeft onder mij
en kon ik de natte aarde bij de kachel zetten
binnendringen in de stormen
van t’heelal ooit alles in mij zuigen

met wijd gesperde open mond

ik zou voorover buigen
maar als ik ga liggen loopt de aarde
van me weg klein als een dwaalster

verdwijnt zij
in een grote stroom
Els Moors

STRAFFE STUKKEN

STRAF! nodigde alle Gentse musea uit een straf stuk uit hun collectie te selecteren.
Zo verraste het Gents Universiteitsmuseum ons met een selectie schedels uit de collectie forensische geneeskunde. Schoonheid zit soms in de minst voor de hand liggende ‘voorwerpen’.

Een namiddag lang dompelde KUNSTPOORT zich onder in de moeilijke problematiek van de geïnterneerde. Zelden krijgt het grote publiek die kans. Het is straf dat het team organisatoren van STRAF! hun bezoekers de neus op de feiten drukte. Misschien moet dit meer gebeuren?

INFO

Villa Voortman is een ontmoetingshuis voor mensen met een dubbeldiagnose
www.villavoortman.be/nl

OBRAIBAKEN Deze organisatie biedt ondersteuning op maat aan personen met een beperking. In hun deelwerking Ontgrendeld ondersteunen ze ondermeer geïnterneerde personen opgelsoten in de gevangenis of Forensisch Psychiatrisch centrum in Gent.
www.obrabaken.be/

tekst: Kathleen Ramboer
fotografie Eric Rottée en Kathleen Ramboer