Voor fotografe Carmen De Vos zijn -een nieuwe lente, een nieuw geluid- geen holle woorden. Net voor de lente losbarst, het frisse groen verschijnt, de luchten blauw kleuren, stelt ze haar nieuwe fotoboek -Belly Riot- voor in haar spiksplinternieuwe studio te Antwerpen. Daarbovenop ruilt ze de gemeente Lochristi voor de stad Antwerpen. Voor het eerst in haar leven houdt ze werkplaats en woonhuis gescheiden. Het wordt -another way of living- Wie weet welke weg haar portretten opgaan? Voor Carmen De Vos zijn het ongetwijfeld drukke tijden. Fijn dat ze tijd vrij maakte voor een interview met Kunstpoort. Aan het staartje van het interview waren de rollen eventjes omgekeerd en toonde de fotografe heel veel human interest, een gave die ongetwijfeld van pas komt bij het portretteren.
Kunstpoort Voor de lezers is het interessant wat achtergrond informatie te vernemen. Heb je artistieke studies gevolgd? Fotografie? Ben je onmiddellijk als fotograaf aan het werk gegaan?
Carmen De Vos Ik ben wat je noemt een late roeping. Mijn eerste opdracht kreeg ik op mijn eenenveertigste en die opdrachten zijn blijven komen. Tegenwoordig ben ik freelance fotografe voor De Morgen, Knack, Humo, De standaard …. Mijn passie werd onmiddellijk mijn beroep. Vroeger was ik wat je noemt de beste fotograaf van de straat, fotograaf van familiefeesten, huis- en tuinfotograaf. De bal ging aan het rollen toen ik mij een point-and-shoot camera, een polaroid aanschafte. Het internet deed zijn intrede. Zo kon ik deelnemen aan internationale wedstrijden en won wereldwijd onmiddellijk prijzen. Ik was 40 jaar, had een administratieve job die stilletjes aan begon te vervelen. Mijn tienerdochter had mijn hulp niet meer nodig, ik besloot een sabbatjaar te nemen om mijn foto’s te archiveren. Dat archief verdween op de achtergrond en ik startte het magazine TicKL, een ambitieus gedrukt Engelstalig internationaal magazine met kunstporno. Ik wilde niet de klassieke erotiek brengen met fake modellen en siliconenborsten maar koos resoluut voor ondeugende humor. Ondertussen is het magazine een collectorsitem. Begin 2008 vroeg Cathérine Ongenae, journaliste en antropologe, mijn medewerking voor de serie ‘Man in hemd’ in de bijlage van De Morgen: WAX. Ik had geen ervaring, besloot met heel veel lef mijn eerste stappen te zetten in een mannelijk bastion dat toen het medialandschap was. Ik fotografeerde, sensueel, mannen, BV’s, politici… , in hun onderhemd, niet evident natuurlijk. Heel veel overtuigingskracht werd aan de dag gelegd. Ik vond het belangrijk mijn kans te grijpen, meester te zijn van mijn eigen verhaal.
Kunstpoort Je maakt vrouwelijke portretten, meestal polaroid foto’s, weg van het alledaagse schoonheidsideaal, van de traditionele beeldvorming die we kennen van de magazines. Welk beeld van de vrouw wil je tonen: de kwetsbare vrouw of de zelfbewuste vrouw?
Carmen De Vos Ik wil de vrouw in al haar kracht verbeelden, niet pleasend, niet lief. Ik kies voor een speelse, humoristische, ondeugende, frivole benadering en toon de vrouw in een absurde context, surreëel, niet alledaags. Ze is meer dan het mooie snoetje, buiten haar lichaam heeft ze ook een eigen verhaal.
Kunstpoort Je bent een vrouw achter de camera, sowieso kijk je anders naar een vrouw dan de mannelijke fotograaf. Is dit de reden dat vrouwen zich anders tonen en gedragen voor je lens? Of is het je persoonlijkheid, manier van omgaan met het model?
Carmen De Vos De mannelijke fotograaf kan bij het model als een bedreiging overkomen, als een man in een machtspositie. Bij mij speelt de shoot zich af in een leuke ontspannen theatrale sfeer. Bij een vrouw hoeven ze geen bevestiging dat ze mooi zijn, de keurende blik ontbreekt.
Kunstpoort Ik veronderstel dat naakt fotograferen niet evident is. Hoe ga je tewerk bij het fotograferen? Ken je de modellen, leer je die kennen, zijn er veel voorafgaande gesprekken? Moet je ook niet een beetje psycholoog zijn? Is de eerste vereiste dat het klikt met het model?
Carmen De Vos Vooraf corresponderen we per mail. Als fotograaf ben je inderdaad ook een beetje psycholoog. Heb ik een zelfverzekerde vrouw voor de lens? Zijn er barrières? Poseren kan een therapeutische uitwerking hebben. Ik zorg ervoor dat de vrouw haar grenzen verlegt en vooral niet blokkeert. De naakt shoot moet je opbouwen in een onbevangen sfeer.
Kunstpoort Zijn de foto’s een echo van de ziel? Of zetten je modellen gewoon een masker op? Is het een spel, theater, een soort performance? Is het meer dan een speciaal kiekje? Hangt er soms een verhaal aan vast? Zijn je foto’s een vertaling van persoonlijke emoties en gedachten? Probeer je in je model iets van jezelf te herkennen?
Carmen De Vos Het is niet uitsluitend theater. De ene keer toont de foto mijn verhaal de andere keer dat van het model. De stoutere kant van het model komt aan bod. Er is input van beide. Als fotograaf sta ik open voor improvisatie. Vaak duurt een shoot langer dan gepland omdat er heel wat ideeën opborrelen. Wanneer ik voor de pers fotografeer hou ik rekening met de eigenheid van het medium: krant, magazine of boek. Elk medium vereist een diverse aanpak.
Kunstpoort Aan je foto’s herken ik iemand met een enorme verbeeldingskracht en creativiteit. Ben je al van jongs af bewust van deze talenten?
Carmen De Vos Zelf had ik geen vermoeden van mijn ongebreidelde fantasie. Als werknemer in het bedrijf van mijn schoonouders ontwierp ik zonder enige opleiding een huisstijl: logo, website… Een teken aan de wand?
Kunstpoort Fotografeer je vaak op locatie? Zoek je een locatie of kom je die toevallig tegen?
Carmen De Vos Ik zoek een locatie volgens de persoonlijkheid van het model. Vaak zijn dat hotels B&B ‘s zelfs bij mensen thuis. Ik fotografeer weinig portretten in de studio.
Kunstpoort Wat is je mening over de sociale media, FB bijvoorbeeld, die naakt niet toelaat?
Carmen De Vos Het is jammer dat de moraliserende censuur op Facebook vanuit Amerika ook het FB gebruik in België controleert. Het berispende vingertje is ronduit censuur wat nefaste gevolgen heeft voor mijn werk. Uit noodzaak probeer ik nu braaf te zijn op de sociale media. Er is gebrek aan vrijheid, de jonge mensen leven nu in een wereld met blokjes en balkjes op instagram en FB. De David Hamilton foto’s van de jaren 70, droomachtige, wazige portretten van naakte adolescente meisjes zouden tegenwoordig sneuvelen onder de censuurdrift van FB.
Kunstpoort Je nieuwste boek -Belly Riot- toont zwangere vrouwen in absurde en surreële scenes. Vanwaar komt het idee een boek te maken met foto’s van zwangere vrouwen, vanuit je eigen leefwereld, gezinssituatie of sfeer?
Carmen De Vos Ik had niet bewust het idee zwangere vrouwen te fotograferen voor een boek. Het begon allemaal heel spontaan. Mijn eerste shoots van zwangere vrouwen waren met onder andere Murielle Scherre, Cathérine Ongenae. Na een tijdje bleek ik er een aanzienlijk aantal te hebben en ben ik doelbewust zwangere vrouwen gaan fotograferen in ongewone situaties. Ik fotografeer ze in een stoutere versie van zichzelf, niet de romantische maar wel de zelfbewuste vrouw, de amazones van deze tijd.
Kunstpoort Is het boek een salon- kijkboek of vind je het veel meer dan dat?
Carmen De Vos Ik heb vooral een feministisch statement willen maken met aandacht voor de zwangere vrouw. Vrouwen hebben nog altijd minder jobkansen. Vrouwen zijn nog niet zo lang juridisch beschermd. Het zwangerschapsverlof is pas in 1978 wettelijk geregeld. Een standbeeld van een heldhaftige man, militair, koning of wie dan ook, zie je overal in het straatbeeld, een beeldhouwwerk waarin de vrouw centraal staat is minder evident. Cathérine Ongenae heeft het in haar voorwoord over het ontbreken van de zwangere vrouw in de kunst en over de manier waarop een zwangere vrouw is afgebeeld. Galeries zitten vol met geïdealiseerde portretten van het moederschap, onberispelijke Madonna’s in lange gewaden met de hand zedig op de buik. Mijn boek toont de vrouw op een verrassende manier. Een sensuele en speelse reis naar een wereld van zelfontdekking, vrouwelijke empowerment en grenzeloze verbeeldingskracht. (vertaald citaat uit het Engels op site van Carmen De Vos.)
Kunstpoort Zijn de foto’s in je boek polaroids, digitaal? Bewerk je na de opname je foto’s?
Carmen De Vos De foto’s in -Belly Riot- zijn zowel polaroids als digitaal. Ik bewerk ze achteraf, steek er mijn eigen palet op, geef ze die specifieke kenmerkende Carmen De Vos sfeer.
Kunstpoort Onlangs las ik het volgende citaat van Elizabeth Shannon in The rise of the Photobook in the twenty-first century (2010): Een fotoboek is een autonome kunstvorm, vergelijkbaar met een beeldhouwwerk, een toneelstuk of een film. De foto’s verliezen hun eigen fotografischn karaktier als dingen ‘op zichzelf’ en worden onderdelen, vertaald in drukinkt, van een dramatische gebeurtenis die een boek wordt genoemd. Beschouw je je boek ook als een kunstwerk op zich. Je moet het geheel bekijken en niet de onderdelen?
Carmen De Vos Dat geldt voor sommige fotoboeken. Het geheel is krachtiger dan de onderdelen. De foto’s zie je best in hun totaliteit dan pas begrijp je de bedoeling. Zo is mijn boek geen bundeling van leuke foto’s, het is een statement.
Kunstpoort Is het moeilijk fotograferen in opdracht met eigen werk te combineren? Telkens switchen van onderwerp en aanpak, van analoog/polaroid naar digitaal, moet vermoeiend zijn. Denk je niet vaak tijdens een shoot aan je opdrachten en omgekeerd? Kunnen ze elkaar beïnvloeden?
Carmen De Vos Het is verrijkend met de twee bezig te zijn. Mijn opdrachtfotografie maakt van mij een betere kunstfotograaf. Mensen met bepaalde beroepen hebben voortdurend tijdsgebrek. Het is de boodschap om supersnel tot het beste resultaat te komen. Vandaag had ik een shoot met een regisseur. De deur gaat open, je treedt de privésfeer binnen. In een minimum aan tijd moet je de persoon doorgronden en leren kennen voor je een portret kan maken. Het is een training in snel werken.
Kunstpoort Ben je een reportagefotograaf die kunstfoto’s maakt of andersom? Een kunstfotograaf die ook reportages maakt?
Carmen De Vos De reportagefotograaf heeft de kunstfotograaf nodig en andersom. Het moet in balans zijn. Soms zit ik gevangen in mijn eigen kop. Dan breek ik uit, de afwisseling is interessant.
Kunstpoort Ga je vaak met een journalist op stap?
Carmen De Vos Zelden, dat is nefast voor de foto. Ik verkies zelfstandig te werken. Zo ging ik met Lize Spit alleen op stap naar de gewenste locatie. Fascinerend toch, die wisselwerking tussen geportretteerde en fotograaf. Met een journalist aan je zij kan je niet connecteren en je concentreren.
Kunstpoort Als illustratie van het gezegde lees ik op de instagrampagina Carmen De Vos
Ik had laatst een houten jubileum met Lize Spit. Ik mocht haar voor de vijfde keer fotograferen. Bij hout denk je toch al gauw aan krukken dus nam ik haar mee naar een oud hospitaal in Brussel. De staat van het pand was een stuk minder florissant dan in mijn verbeelding, maar gelukkig huist er nog steeds een speelvogel in ons beider wezen die we desgewenst naar boven kunnen roepen. We gingen op ontdekkingstocht door een labyrint van shabby hospitaalgangen. Terwijl ik Lize in beeld bracht, smolt er iets onverwachts. Avontuur, weet je wel. Niet de verf op de muren, maar ikzelf toen ik door mijn lens een keer teveel in haar grote reeënogen keek.
Kunstpoort Op je site zie ik enkel vrouwelijke portretten. Acht je het ook mogelijk portretten van mannen te maken? Ik zag enkel het portret van Etienne Vermeersch op je site.
Carmen De Vos Voor de pers fotografeer ik wel meermaals mannen. In opdracht van De Morgen had ik een fotosessie met Tania Vander Sanden geflankeerd door 2 mannen, dit naar aanleiding van haar 60ste verjaardag – Pool Party for an Actress-. Bij mijn vrij werk staan bijna uitsluitend vrouwen voor de lens. Met vrouwen is identificatie mogelijk. Een man zwoel en erotisch fotograferen valt moeilijker. Mannen hebben het daar moeilijk mee of er hangt iets meer in de lucht, de context is minder duidelijk.
Kunstpoort In welk fotomuseum of museum zou je ooit willen tentoonstellen of zou voor je de ultieme erkenning zijn?
Carmen De Vos Laat me maar bescheiden blijven: het FOMU in Antwerpen. Als ik het groots mag zien en luidop dromen: het MOMA in New York.
Kunstpoort Wat verkies je, een fotoboek of tentoonstellen in een museum?
Carmen De Vos Tentoonstellen in een museum. Ik stelde 2 maal tentoon in het Stedelijk museum te Zwolle. In een museale context tentoonstellen is tof en verrijkend. Je mag niet bang zijn om te falen. Ik kan jammer genoeg geen tijd spenderen aan het leggen van contacten met musea en/of curatoren.
Kunstpoort Misschien kan dit interview musea en curatoren triggeren?
INFO
https://www.instagram.com/carmendevoss/
Studio Carmen De Vos
Guldenberg 8
2000 Antwerpen
BELLY RIOT
Belly Riot is een revolutionair eerbetoon aan de moed en veerkracht van vrouwen overal ter wereld. Een sensuele en speelse reis naar een wereld van zelfontdekking, vrouwelijke empowerment en grenzeloze verbeeldingskracht.
Join the Belly Riot revolution!
Praktisch
Belly Riot is een bibliofiele uitgave. Er zijn maar 300 exemplaren beschikbaar en daarvan moet de gehele wereld bediend worden. Super gelimiteerd dus!
‘Belly Riot’, Carmen De Vos by Studio Carmen De Vos, 96 pp., 75 euro
Carmen De Vos gaat mee met haar tijd! Ze heeft 25 extra exemplaren laten drukken met 3 andere covers gegenereerd door haarzelf in co-creatie met DALL E-2. De covers zijn een interpretatie van AI prompted door een beschrijving van drie van haar eigen foto’s in het boek. Waarschijnlijk zullen dit de eerste fotoboeken ooit zijn met een door AI gegenereerde cover. Ze zullen verkocht worden als een tastbare en bibliofiele NFT via het nieuwe Belgische platform WAW Street.
Zondag 19 maart 14-18u – bezoek expo + mogelijkheid tot aankoop boek of NFT
Guldenberg 8 – 2000 Antwerpen
Verneem meer over Belly Riot via onderstaande link
Tekst Kathleen Ramboer
Foto’s Carmen De Vos