Bij het binnenstappen in het atelier van Anne heb ik een wauw ervaring. De natuur komt me tegemoet. Een zacht herfstlicht gefilterd door een wit gordijn verschaft me een warm gevoel. De natuur binnenshuis wijst je de weg naar de plantenrijke tuin met vijver buiten. Of is het omgekeerd? Bergen, zeeën, bomen, doorploeterde landschappen, hier en daar een portret, schedels, beenderen: dit is in een notendop wat er te zien en te beleven valt op de talrijke schilderdoeken van Anne Vanoutryve. Maar haar werk is zo veel meer dan deze opsomming. Dit blijkt uit ons gesprek dat me inkijk geeft in haar wereld en gedachten.

Kunstpoort Samen met je vader stelde je landschappen tentoon Geverfde landschappen.
Zou je zonder het schilderend voorbeeld van je vader ook kunstenaar geworden zijn? Heeft dit een rol gespeeld? En denk je dat je ooit beïnvloed was door de schildertechniek van je vader?
Anne Vanoutryve Waarschijnlijk was ik ook kunstenaar geworden zonder een vader/kunstenaar. Zijn atelier en kunst waren voor mij een gesloten boek. Over zijn kunst werd niet gecommuniceerd, Ik kende enkel de geur. Wel nam hij ons, vrij jong, mee naar tentoonstellingen van Mark Rothko in Keulen, Vincent Van Gogh… Televisie kon me niet boeien, ik koos resoluut het creatieve. Voor materialen zoals naaigerief had ik een fascinatie. Vandaar mijn latere keuze voor Textiele kunst. Aan schilderen dacht ik nog niet.

Kunstpoort Je hebt een Diploma Meester in de Beeldende Kunst optie Textiele Kunsten en ook optie Schilderkunst. In je schilderkunst zie ik texturen terug komen. Het is alsof je weeft met verf.
Is dit onbewust onder invloed van je studies Textiele Kunst? Ben je nog bezig met Textiele Kunst of ga je later de draad weer oppikken?
Anne Vanoutryve Textiele Kunst heeft me nooit los gelaten. Mijn opleiding was heel gevarieerd, stoffen verven, stoffen ontwerpen… Bij een stofontwerp viel ik steeds terug op de schildertechniek. Ik werkte vooral ruimtelijk. Het landschap was toen al aanwezig. Nu nog verzamel ik materiaal om later objecten te creëren die nauw aansluiten bij mijn schilderkunst. Leder, wol, draden… dat is wat ik bijhoud. Mijn ‘mislukte’ schilderijen gooi ik niet weg. Ik ben heel kritisch en zet onmiddellijk het mes erin. Ik verknip mijn doeken om later in objecten te verwerken.

Kunstpoort Onbewust spelen je roots, Diksmuide, de westhoek.. een rol in je kunst, zelfs in je manier van schilderen. Je voelt als het ware de klei in je doorwroette schilderijen. Ben je het hier mee eens?
Anne Vanoutryve Ongetwijfeld speelt de westhoek een rol in mijn kunst, in mijn pasteuze manier van schilderen. Als kind logeerde ik vaak in Lampernisse waar mijn ouders een buitenverblijf hadden. Daar groeide mijn fascinatie voor het geploegde landschap, de kleigrond met de diepe voren. Nu nog hou ik ervan onderweg naar mijn werk in Diksmuide (avondonderwijs) even halt te houden aan de IJzer, te genieten van het vlakke land en een vlucht kieviten te volgen naar hun slaapplaats. Vroegere werken van me zijn vaak donker en sluiten nauw aan bij de sfeer van de westhoek.

Kunstpoort Je woont nu in Gent. Kan de stad, de haven ooit een rol spelen in je werk?
Anne Vanoutryve Een ‘stadsmens’ ben ik niet. De stad laat ik liever links liggen. Misschien is die wel in mijn tekeningen aanwezig.

Kunstpoort Je tekeningen, gemengde techniek op papier (2021), vertonen een gans andere schriftuur, een soort abstrahering. Hoe verklaar je deze ‘breuk’ met je olieverfschilderijen? Kan je wat meer over deze tekeningen vertellen?
Anne Vanoutryve Mijn tekeningen vertonen een contrast tussen gedomesticeerde vormen en ongerepte natuur. Ze betekenen een stijlbreuk in mijn manier van werken niet in mijn denkwereld. Het is een fysieke act in de huiskamer. Ze zijn fijn en gedetailleerd, een gevolg van mijn opleiding Textiele Kunst. Beschouw het tekenen als een vorm van borduren, fijn minutieus werk.

Kunstpoort Als ik naar bepaalde schilderijen kijk, ervaar ik een mate van inleving in een landschap, een vorm van vergeestelijking. Het schilderij is als doorploegd. Ik kan me niet inbeelden dat wat je schildert volledig fictief is, uit het niets gegrepen. Schilder je landschappen die je ooit gezien hebt, ervaren, maak je foto’s of schetsen? Hoe verloopt het productieproces?
Anne Vanoutryve Het waarnemen van een landschap is van kapitaal belang. Een landschap moet je ervaren. In IJsland voelde ik een gletsjer schuiven. Dergelijke gewaarwording voedt een schilderij. Ik neem tijd om een landschap in me op te nemen, te bestuderen, te memoriseren. Schetsen, foto’s, herinneringen… katapulteren me terug naar de plaats waar ik ooit vertoefde en op het doek wil.

Kunstpoort Natuur is in, massaal tegenwoordig in de media, een onrechtstreeks gevolg van de corona pandemie en de klimaat verandering. Nu pas beseft iedereen hoe belangrijk natuur wel is. Terug naar de natuur blijkt een veel gebruikte slogan, vaak voor commerciële en economische doeleinden. Toch had jij reeds in je studietijd (2001, Sint-Lucas) toen er nog weinig aandacht was voor het klimaat, een passie voor de natuur. Je bezorgdheid is echt. Heb je deze houding van thuis uit meegekregen? Zijn je werken een aanklacht, vraag je bewust aandacht voor deze verdwijnende natuur? Schilder je uit ‘boosheid’? Zijn je werken een waarschuwing?
Anne Vanoutryve Ik herinner me 1986, ik was toen 8 of 9 jaar. Mijn ma vroeg me de ramen te sluiten. De kernramp van Tsjernobyl schudde de wereld wakker. Het besef van vergankelijkheid, mijn ontzag en liefde voor de natuur is toen begonnen. Ook respect voor materiaal heb ik van thuis uit meegekregen.
Mijn werken doorlopen een historiek van verleden, heden en toekomst. Het jaar 2068 intrigeert me. Een IJslandse gids vertelde me dat hij als kind zich niet bewust was van de bergketen achter de gletsjer. Door het smelten van het ijs is die nu zichtbaar. Ik registreer, neem dit in me op en werk met foto’s van vroeger en kijk naar de toekomst. Sommige doeken vertonen kenmerken van een dystopie.

Kunstpoort Tegenwoordig duiken er vrolijke kleuren op, in fel contrast met andere sombere werken. Tonen deze je positieve, optimistische ik? Zijn deze volledig vanuit je fantasie ontstaan? Spielerei zoals een titel aangeeft? Zijn dit werken voor de fun?
Anne Vanoutryve De kleurrijke werken in mijn fantasie gegroeid, vertolken mijn visie op de toekomst. De ijskap smelt, er is de opwarming van de aarde en de stijgende onleefbaarheid van onze planeet. Toch blijf ik positief denken. In onze streken groeien nu andere exotische planten, vliegen vogels die je vroeger enkel waarnam tijdens de trek. De wereld verandert, de bergketen achter de gletsjer komt in beeld. Ik sta open voor de schoonheid van de metamorfose, weiger me depressief te voelen.

Kunstpoort Ik citeer Roger de Neef: Een groot deel van haar werk is ecologisch, terloops bezint Anne zich reeds in haar onmiddellijke omgeving over de opdeling en manipulatie van landschappen die geheel of gedeeltelijk bedreigd zijn.
Deze tekst over je werk getuigt van een bezorgdheid om de natuur. We vinden dit terug in je onderwerpen maar resulteert dit ook in een ‘ecologische’ materiaalkeuze?
Anne Vanoutryve Wij leven duurzaam, recycleren, gebruiken voor 90% recup materiaal. Wat mijn kunst betreft, ik probeerde ecologisch te werken, maakte zelf verf maar technisch is het ontzettend moeilijk.

Kunstpoort Ik ontdek werken die een immense onrust uitstralen door een pasteuze wervelende manier van schilderen. Ik vermoed een ontelbaar aantal doorwerkte lagen. Toch behoud je een zekere frisheid, zelfs bij het gebruik van grijze vale tinten. Heb je daar een verklaring voor?
Anne Vanoutryve Tijd! Ik werk aan 20 tot 30 schilderijen tegelijk. Ik laat een laag 2 tot 3 weken drogen. De canvassen plaats ik met het geschilderde beeld tegen de muur. Bij het terug omdraaien kan ik met een nieuwe frisse blik verder werken.

Kunstpoort Werk je intuïtief of zie je het eindresultaat in gedachten?
Anne Vanoutryve Ik weet waar ik heen wil, schilder met een richtlijn voor ogen. Mijn kleine werken, spielerei kan je ze noemen, beschouw ik als voorstudies. Ook die zijn beredeneerd. Vaak maak ik foto’s van mijn schilderijen, scheur die, beschilder de print, maak een collage die dan resulteert in nieuw werk.

Kunstpoort Je schildert ook portretten. https://www.annevanoutryve.com/rhythemseries
Maak je portretten van iemand die je kent en beoog je een sterke gelijkenis? Of leg je de nadruk op de ziel van een persoon? Moet je iemand persoonlijk kennen om een sterk portret te kunnen schilderen?
Anne Vanoutryve Persoonlijk kennen is een must. De ziel, het innerlijke wil ik blootleggen. De aftakeling intrigeert me. Zo portretteerde ik een galerijhoudster, een fiere vrouw die wegdeemstert, een buurman, geïsoleerd van de buitenwereld… Mijn dochter schilderde ik terwijl ik vele uren samen met haar doorbracht bij een maandenlange revalidatie na een operatie. Mijn zoon vroeg mama waarom ik niet? Dus een portret van mijn zoon kwam er ook. Maar echt behoefte aan portretteren heb ik niet.

Kunstpoort Terrorism erases identity, Skullscape…, Burn baby burn
Dit zijn een heel ander soort portretten. Ze zijn zelfs groter van formaat (160x160cm…) en vertolken gruwel, naar ik vermoed terrorisme. Heb je het nodig om vreselijke gebeurtenissen van je af te schilderen? Kan je anders niet verder leven? Vanwaar die drang?
Anne Vanoutryve Het zijn portretten van de daders en slachtoffers van terreur. Mijn echtgenoot Danny werkte als debriefer na de aanslag in Zaventem, 2016. Hij stond in voor psychologische bijstand aan de hulpverleners. Het beeldmateriaal dat ik toen zag, deed me nadenken over de absurditeit van een oorlog voor religie. Vandaar ook mijn fascinatie voor misdaad, vergankelijkheid. Ik ben trouwens gek op de Scandinavische thriller reeksen. Ook door de operatie van mijn dochter groeide de interesse voor beenderen, skeletten, schedels. Een ander soort werk werd geboren, een vertolking van gruwel. Het werk ‘Burn baby burn’ ik noem het ‘De gevallen engel’ is daar een voorbeeld van.

Kunstpoort Tot slot nog 2 hypothetische vragen.
Zou je graag een periode 100% met je kunst willen bezig zijn, alleen, ver van familie en vrienden.
Indien ja, waar wil je dan je intrek nemen, resideren? Wie weet duikt een zekere lichtheid in je werk op?
Anne Vanoutryve Op uitnodiging van een galerie resideerde ik een tijdje in een voormalig legerkazerne op de grens van het vroegere Oost Duitsland. Voor een complete afzondering zorg ik soms zelf wanneer ik daar behoefte aan heb. Mocht ik mogen kiezen dan ga ik resoluut voor IJsland of zeker voor een Scandinavisch land, liefst in de winter omwille van het gefilterd licht. Ooit zeilde ik van Gent naar Tromsø, het noorden laat me niet los.

Kunstpoort Mocht je kunnen terugkeren in de tijd, naar een bepaald tijdperk in de kunst, welke periode zou je verkiezen en waarom?
Anne Vanoutryve De Renaissance vind ik boeiend, de tijd van de ontdekkingsreizen. Toch verkies ik de Barok voor zijn overdaad, overdreven realiteitszin en heftigheid in gevoelsuitdrukkingen. Deze stijlperiode ontdekte ik pas laat. In het kunstonderwijs was daar weinig aandacht voor.

https://www.annevanoutryve.com/

Tekst en beeld Kathleen Ramboer