De kunst van Alexandra Cool imponeert in de met zacht zonlicht overgoten Sint-Jacobskerk te Gent. Haar monumentale natuurfoto’s voelen zich thuis in deze sacrale sfeer. Is de natuur ook niet één groot mysterie? Bij een eerste blik sluipt, heel even maar, het woord spiritualiteit binnen in mijn gedachten. Haar werken zijn verspreid over het interieur van de kerk; foto’s nestelen zich op en tussen de altaren, decoreren de biechtstoel, hangen in de bidgangen. Een waterlandschap met kei verspert zachtjes, niet opdringerig, de middenbeuk, aangenaam dwingend tot kijken. De meeste hier tentoongestelde kunst vond haar oorsprong in Corsica waar de kunstenaar 30 jaar in een afgelegen vallei verbleef, geheel onthecht, zonder enkele vorm van comfort. Inspiratie zocht ze niet, ze kwam die tegen in de natuur.
TIJD
Alexandra Cool houdt van de pin-hole fotografie; de oudste en meest authentieke vorm van fotografie. Met deze trage manier van fotograferen kan ze de tijd vangen in het voorbijvliedende water van de Ortolo, de kleine rivier die naast haar atelier stroomt in Sartène, Zuid-Corsica.
Wie anders dan een beeldhouwster als Alexandra Cool kan de ongerepte Corsicaanse natuur vastleggen op de gevoelige plaat? De natuur, schatplichtig aan lange periodes van droogte en zon, wordt er gebeeldhouwd door de tijd. Een jungle van takken, verstrengeld, zoekend naar het licht, fotografeert de kunstenaar als één groot kunstwerk. In deze kerk voel ik me klein bij zoveel imponerend natuurgeweld in zwart en wit.
Als beeldhouwster werkte Alexandra Cool in Carrara. Eenmaal in Corsica leek het krachtige zware kappen haar overbodig. Hier heeft de natuur oog voor vorm, ze neemt haar tijd en de erosie doet vele duizenden jaren het grote werk. De expo toont Corsicaans graniet op een sokkel geankerd: de steen, eenvoudig en stil, een brok pure materie, geborgen in de kerk, blijkt een waardig sculptuur dat de weergaloze natuur van de tentoongestelde foto’s, hier nieuw leven inblaast.
Zwart witte landschappen met dramatische luchten, kathedralen van bomen, mastodonten van keien wisselt Alexandra Cool af met zachte lieflijke fel belichte droombeelden, met impressies die Monet monkelend een goedkeurend oog zou gunnen.
VERGANKELIJKHEID EN PROJECTEN
1 HOUR ETERNITY, copyright Alexandra Cool
Alexandra Cool is een veelzijdig kunstenaar. In de expo toont ze ook projectfoto’s. 1 HOUR ETERNITY Augustus 1998 besloot de kunstenaar elke dag op hetzelfde tijdstip op eenzelfde plek een uur lang stil te zitten. Gedurende deze tijd maakte ze één pinholefoto. Van de 4×5-inch negatieven werden cyanotype afdrukken gemaakt. Die zijn nu te zien tijdens Corsica! ELLA Alexandra Cool modelleerde diverse kleiportretten, daarna dompelde ze die onder in het water aan de rand van de rivier. De stroming van het water nam gestaag de fragiele kleibeelden mee, terwijl ze zich in het water een weg baanden. Als een herinnering vervaagden de gezichten. Dagelijks legde ze de transformatie van de portretten vast op foto, tot er uiteindelijk niets meer van hen overbleef. Eindigheid is immers een illusie.
ELLA, copyright Alexandra Cool
ICONEN
Alexandra Cool noemt zichzelf niet religieus maar is wel op zoek naar heiligheid. Het sacrale vindt ze in een eindeloze niet te overtreffen natuur, een natuur ontembaar voor de mensheid, een iconische natuur die ons herinnert aan de wonderen van het leven en gevoelens van rust en verwondering oproept. Daarom gaan haar werken op in het interieur. De levensboom en afbeelding van de door haar uitgeholde steen gefotografeerd op een symbolische gouden achtergrond zijn perfect geïntegreerd. De natuur als icoon inspireerde de kunstenaar tot het gebruik van bladgoud, een verwijzing naar de prachtige Byzantijnse iconen.
HET BOEK
Alexandra Cool leefde met en onder de Corsicanen. Dat verklaart haar immense belangstelling voor de Corsicaanse traditie, haar empathie voor het volk en sympathie voor het eiland. Deze interesse vertaalde ze naar levendige beelden. In Gent worden foto’s, zwartwit en enkele flou in kleur, getoond die Alexandra Cool maakte tijdens de boeteprocessie Cattanaciu, die op goede vrijdag in Sartène uitgaat. Deze foto’s zijn naast vele andere ook te zien in het boek ‘Leven en dood van een Corsicaan’ dagboek van een week.
Leven en dood van een Corsicaan is, zoals de ondertitel het zegt, het dagboek van een week of de verknipte geschiedenis van een eiland, van God en zijn goedgezinden, van buitenstaanders en andere mensen. Je kan het ook een studie noemen, een zoektocht of eenvoudigweg een ongewone roman. Met voetnoten, bijlagen en foto’s, veel foto’s.
Ondertussen is de vallei waar Alexandra verbleef afgebrand en woont ze terug in België. Het is een afgesloten periode die een mijlpaal betekende voor haar kunstenaarschap. Fijn dat ze ons in deze tentoonstelling laat meegenieten van de pracht van Corsica! De expo Corsica! bezoeken voelt aan als een voettocht door een kwetsbare wondermooie natuur, is je verliezen in een wereld waar stilte een hoofdrol speelt, een wereld waarin je de tijd wil stopzetten en vergeten hoe vergankelijk alles is. Stenen, sculpturen staan er mooi te wezen, dragen in zich een oerkracht van een ver verleden, van een verloren hemel op aarde.
Tekst en foto Kathleen Ramboer
INFO ALEXANDRA COOL – EXPO
Corsica! Sint-Jacobskerk, Gent
24 april – 18 mei 2025 dagelijks gratis te bezoeken, niet op maandag van 14u tot 18u De kunstenaar is aanwezig op zondag 4 mei en 18 mei van 14u tot 17u http://alexandracool.com/
HET CORSICA! PROJECT
tentoonstelling – concert – boek
In dit kader komt het koor van Jean-Paul Poletti, met een programma van Corsicaanse polyfonie, naar België en wordt het boek ‘Leven en dood van een Corsicaan’ voorgesteld.
Drie data 24.04.25 – 19.30 u / Sint-Jacobskerk – Gent 25.04.25 – 19.30 u / Sint-Carolus Borromeuskerk – Antwerpen 26.04.25 – 19.30 u / Karmelietenkerk – Brugge info en tickets https://www.kleinboeken.com/
HET BOEK
‘Leven en dood van een Corsicaan’ dagboek van een week auteur Zetti & Bosch te koop in elke boekhandel
Zetti & Bosch is het pseudoniem van Paul Buekenhout en vijf lees- en schrijfvrienden, met name Petra Broeders, William de Brue, Johan Luyckfasseel, Helena Tweehuyzen en Pieter Vanslembrouck. bron tekst https://www.kleinboeken.com/
Het lawaai van de machines is gaan liggen maar deWeverij leeft. Marc Mestdagh, bezieler van de ruimte, stelt er niet alleen eigen kunst tentoon maar vooral werk van andere niet altijd bekende kunstenaars, kunstenaars met eenzelfde interessesfeer, elk met een specifieke persoonlijke kijk op eenzelfde thema. Peter Denissen, Filip Dieusaert, Isabel François en Bert Verhoest exposeren in deWeverij onder eenzelfde noemer MENSENRUIMTE. Op de site https://deweverij.be/mensenruimte/ lees ik de woorden van Rainer Maria Rilke: ‘Er zijn veel mensen, maar veel meer gezichten, omdat iedereen er meerdere heeft.’ Ontelbare gezichten vullen de exporuimte, het is aan de kijker de confrontatie aan te gaan en voorbij het masker te kijken.
Isabel François
Inhoudelijk is haar werk intens maar door haar originele inventieve aanpak en de fijne verwerking van diverse materialen, maakt ze kwetsbaarheid, existentiële pijn, dementie, emoties, verdriet… tastbaar en toegankelijk. Stilstaan bij zichzelf dat is wat kunst creëren met Isabel François doet. Een aandachtige toeschouwer kan in haar kunst niet alleen een stukje van de kunstenaar maar ook zichzelf ontdekken, (h)erkennen wat we niet altijd willen weten of zien. Haar sculpturen tonen verdriet en pijn, hand in hand met schoonheid en pracht. Ze weet de kijker te beroeren. De kunstenaar staat aan het begin van een ‘late’ carrière. Ze hoopt nog zoveel te ontdekken. Haar werk loont de moeite, vertelt een menselijk verhaal, brengt gesprekken op gang en laat ons genieten van een zachte melancholische esthetiek.
Isabel François, De wolk 2.0
Bert Verhoest
Bert Verhoest is een buitenbeentje in het gezelschap. Hij stemt me vrolijk, tovert een glimlach op de lippen en dat vind ik heerlijk in deze rauwe tijden. Zijn kunst is ontstaan tijdens het coronatijdperk, uit de nood aan actie. Die periode was schrijnend voor muzikanten van elektronische muziek zoals Bert. Hij had weinig om handen, verzamelde op rommelmarkten nostalgische familiefoto’s en besloot de melancholische zwart/witte/sepia foto’s een tweede leven te geven, dit maal met kleur. Vroeger was een bezoekje aan de fotograaf één groot familiegebeuren. Dit staat in fel contrast met onze selfie-cultuur. Daarom vindt de kunstenaar het manuele belangrijk, wil hij alle techniciteit bannen bij het realiseren van zijn kunst. Met veel bravoure doorprikt hij foto’s, naait met verve kleurrijk garen tot streepjes tranen, vangt een gezicht in een kubus, verstopt een deftige heer achter een gordijn, laat een huismoeder met haar kroost de hemel opklimmen en doet gezichten verdwijnen in de anonimiteit. Zijn eigen familiefoto’s zijn voor hem heilig, die gebruikt hij niet met respect voor de privacy van wie trots voor de camera poseerde. De personages van zijn kunst komen uit alle windstreken van Vlaanderen. De foto’s dateren uit de jaren 1920 tot de opkomst van de kleurenfotografie. Nu leven ze postuum verder. Hoe zalig is dat, klassieke oerdegelijke familieportretten uit de jaren 20 slagen erin een kunstliefhebber van de 21ste eeuw spontaan te doen glimlachen.
Bert Verhoest, curtain
Peter Denissen
In een vorig leven was de kunstenaar architect wat zijn virtuoos tekenen verklaart. Met een fijne nauwkeurige potloodlijn tekent hij trefzeker op voorhand op papier een ontwerp van een schilderij. Dan pas begint het schilderen, overwegend zwartwit, daar is ‘daltonismus’, zijn kleurenblindheid niet vreemd aan. Toch probeert hij in zijn werk kleur te integreren. Hij bestempelt het schilderen met één toegevoegd kleur, oker, aardkleur, één enkele keer blauw, als inkleuren. Spontaan denk ik aan een kleurboek. En dat is zeker niet pejoratief bedoeld. Waar de kunstenaar veel belang aan hecht is compositie, orde brengen in de chaos, één kleur, lijnen, voorwerpen en silhouetten lenen zich daartoe. Enkele schilderijen tonen grootheden van de schilderkunst: Schiele, Picasso, Dali… ze zijn geïnspireerd op hun leven. In het ‘Dali’ schilderij troont een kreeft op een zuil want Dali was verzot op zeevruchten, het silhouet van Gala versterkt de compositie. Zijn schilderijen zijn narratief. Aan de kijker om het verhaal op het canvas te ontdekken.
Peter Denissen
Filip Dieusaert
In deze expo toont Filip Dieusaert een selectie portretten in drie totaal verschillende technieken. De eerste die ik opmerk, tegen de muur aanleunend klaar om op te hangen, zijn de olieverf schilderijen in warme kleuren en met nauwkeurig gekozen lichtinvallen. Deze portretten, expressief, levendig, verbeelden mensen zoals ze werkelijk zijn, met een glimlach, met een diepe plooi, denkend, mijmerend. Kortom hun gezicht ademt leven. De kunstenaar borstelt enkel mensen die hij kent en dat voel je. Ze zijn niet alleen persoonlijk maar ook universeel. Een tweede techniek is verwant aan het tatoeëren. Filip Dieusaert tovert met een in inkt gedipte naald puntje voor puntje gezichten tevoorschijn, de ene keer flou de andere keer super scherp. Het doek heeft hier plaats gemaakt voor siliconen. Mij lijkt het een hedendaagse techniek met een ‘modern’ klassiek ogend resultaat. Zijn derde techniek is schatplichtig aan AI. De kunstenaar genereert via AI tal van beelden en kiest tenslotte een beeld als basis voor een portret. Het resultaat van deze zoektocht zijn sculpturale portretten, waar een vroegere carrière als beeldhouwer in sluimert. De adequate keuze voor grof linnen als canvas versterkt de kracht van het beeld en de monumentaliteit.
Filip Dieusaert, Hans
Marc Mestdagh, TOXIC
Marc Mestdagh
In een tweede ruimte stelt Marc Mestdagh een nieuwe reeks van 8 assemblages tentoon: TOXIC. Zijn werken zijn architecturaal en laten zich eerder raden dan duiden. Elk element heeft zijn betekenis, hoe bizar het ook is. De kunstenaar verbeeldt een prangend probleem dat de mens moet zorgen baren. Ik citeer graag de bijhorende tekst. Als we zo achteloos blijven omspringen met onze planeet waardoor onomkeerbare negatieve effecten ontstaan, die bovendien onze gezondheid aantasten, is er dan nog ruimte voor de mens?
MENSENRUIMTE is een verstilde expo met diepgang. De werken nodigen uit tot reflectie, tot de kunst van het ontdekken. Elke kunstenaar weet met een persoonlijke noot een verhaal te vertellen over ons vaak moeilijk te vatten leven, over emoties, vreugde en verdriet. DeWeverij toont kunst die de beschouwer raakt.
Tekst en foto Kathleen Ramboer
INFO
MENSENRUIMTE zondag 27 april en zondag 4 mei 2025 telkens van 10u tot 18u gratis toegang – de kunstenaars zijn beide dagen aanwezig
Ze leerden elkaar kennen, hun relatie verdiepte zich. Ze ontdekten overeenkomsten in hun leven en in hun kunst. Zo ontstond het idee om samen een kaartendeck te creëren met de schilderijtjes van Linda enerzijds en de poëzie van Hanny anderzijds
Linda
Hanny is een vriendin van ondergetekende.
Zij vertelde me over haar samenwerking met Linda en toonde me het kaartendeck: een doosje met 37 kaartjes met Linda’s schilderijtjes en een bijhorend boekje met Hanny’s passende poëzie. Op de keerzijde van elk kaartje ook een affirmatie. Ik had een vermoeden wat een affirmatie betekent maar zocht het woord toch even op. ‘Een affirmatie is een positieve, versterkende gedachte over iets wat je graag wil hebben of wil zijn en welke je regelmatig moet herhalen zodat het greep op je krijgt. Bijvoorbeeld: ‘ik ben zelfverzekerd’, ‘ik ben succesvol’. De kracht zit in de herhaling.
Graag wilde ik kennis maken met Linda en dus nodigde ik beide dames uit bij mij thuis. Zij kwamen uit het, voor mij, verre Zoersel. Linda gewapend met drie van haar schilderijen. Bij een koffie en een gebakje vertelden beiden honderduit over hun leven, het ontstaan, het hoe en waarom van hun kunst. Ze hebben elkaar leren kennen in een workshop ‘intuïtief schilderen’, geleid door Linda. Er was onmiddellijk een klik. Ze voelden heel wat overeenkomst in hun leven en in hun werk. Zo is beider werk gestoeld op instant emoties, op wat ze op het moment van creëren voelen. Hun creaties zijn weergaves van een gemoedstoestand. Beiden hebben een zware crash in hun leven doorgemaakt.
Bij Hanny was dat een zwaar auto-ongeval, op haar 22ste, met een bijna-dood ervaring (BDE). Hanny was in het Licht en de Liefdesenergie opgenomen, de Bron: de prachtige, krachtige, liefdevolle, onaangetaste, zuivere, maagdelijke beginenergie. Het “weten” van die bronkracht, waaruit alles kan ontstaan wilde ze aan de mensen mededelen/ terug opnieuw mee kennis laten maken. De schoonheid en wijsheid ervan laten incarneren.
Wat een immense taak!
Eerst moest ze het in haar lichaam, dat zeer zwaar gehavend was, waar maken. Gedurende vele jaren van pijn, fysiek en mentaal(emotioneel), vol met opruimwerk kreeg die innerlijke kracht van harmonie, liefde en wijsheid stilaan de boventoon. Boosheid, verdriet, angst, veroordeling, onmacht, hardheid, werden met veel geduld, mededogen en hulp van buitenaf getransformeerd. Dat was de boodschap die haar was getoond bij haar BDE.
Meditatie, stilte, rust, bezinning waren één van de hulpmiddelen. Maar ook het uiten van haar gevoelens was een belangrijk element. Wie zijn gevoelswereld niet kent, herkent en erkent zit met vele blokkades die maar niet opgelost raken om die “Hemel op Aarde” te kunnen beleven. Dit uiten gebeurde langs vele wegen waarvan 2 heel voorname onderdelen: ademhaling/zingen en poëzie schrijven. Dit bracht haar dichterbij het leven waar vrede, harmonie, liefde en vreugde een grotere rol gingen spelen.
Bij Linda was het een burn-out, gevolg van een té veeleisende job in combinatie met een scheiding en de zorg voor haar 3 kinderen. Ze probeerde allerlei therapieën uit om uit de put te raken maar niets hielp. Tot een vriendin haar aanraadde om te schilderen. Waarop Linda repliceerde: ‘Ik, schilderen ? Ik kan dat niet!’ Toch nam ze het penseel ter hand. Ze begon met zwarte vegen en een grote zwarte vlek op het witte canvas maar allengs verscheen er ook wat kleur, rood en geel. Ze werkte 3 uur aan eén stuk door. Toen ze klaar was, bekeek ze haar werk en concludeerde : ‘Bah, hoe lelijk ! Zie je wel dat ik het niet kan! Maar tegelijk kwam ze tot het besef : ‘Ik heb gedurende drie uur aan niets gedacht, mijn anders zo volle hoofd was leeg ‘. En toen bekeek ze het schilderij nog eens goed en vond : ‘Wauw, dit is mooi, dit ben ik. En er is hoop, er verschijnt kleur in de donkerte’ . Vanaf dat moment kon ze niet meer stoppen met schilderen. In korte tijd maakte ze 60 schilderijen. Haar therapeute zag de collectie en zei: Dit is een verhaal. Je moet ermee naar buiten komen. Bezoekers zullen er herkenning in vinden. En zo geschiedde, haar eerste expo werd een feit. Het werd een onverwacht succes. Van de 60 schilderijen gingen er onmiddellijk 23 de deur uit.
Wat betreft het kleurenverhaal, een anekdote. Linda gebruikte in den beginne nooit de kleur groen. Groen staat voor het hart-chakra. Linda’s hart zat op slot. De dag dat ze spontaan groen gebruikte, betekende dat dat haar hart weer openstond.
Linda schildert abstract. Reproduceren, schilderen naar model, is niet aan haar besteed. Zo moest ze ooit aan de Kunstacademie, in één van de weinige lessen die ze daar volgde, een ‘vies, vilten poppetje, bengelend aan een koordje’, natekenen. Technisch slaagde ze daar in maar natekenen, iets zonder ziel, iets waar ze niets bij voelde, dat was niet haar ding. Ze citeert nog een andere ervaring aan die academie. Ze kreeg de opdracht de vele tinten blauw in een zelfportret van Vincent Van Gogh te imiteren. Ze had de voorafgaande lessen kleurenleer gemist. En toch slaagde ze perfect in de opdracht. Tot grote verbazing van haar leraar. Besluit : Linda had de Academie niet nodig om artistiek naar buiten te brengen wat er in haar omging. Linda gebruikt acrylverf voor de grotere canvassen omdat dergelijke verf vlugger droogt dan olieverf. Vlug kunnen werken is nodig om de emotie van het moment te kunnen weergeven.
De drie schilderijen welke Linda bij haar bezoek meebracht
Eruption of Light ‘Vanuit het spelen met blauw (deze kleur staat voor mij vaak voor verdriet, voor donkerte), het verwerken van verdriet, het aankijken van een schaduwstukje wordt toch het Licht geboren.
Moody Blue ‘Heb ik geschilderd na een stukgelopen relatie. Ik werk steeds heel intuïtief. Ik had de dag dat ik aan het schilderij begon boomschors meegebracht uit het bos. Ik verwerkte dat in het schilderij en zo ontstond heel intuïtief een ‘eilandje’ waarop een koppeltje (de boomschors) stond. Ik zag daarin de herinnering aan een oudejaarsnacht op een ‘eilandje’ in de Seine in Parijs. De gelukkigste oudejaarsnacht van heel mijn leven tot nu toe. En toch ervaarde ik een gevoel van verslagenheid…. opnieuw een relatie die stukliep….’
Inner peace/Her Eden
‘Brave as she is She tackles life In her own beautiful Eden, Her paradise. With an open mind A warm heart A big smile
Brave as she is She tackles life In connection with nature In connection with her loved ones The only things in her wishlist Peace, harmony and love.’
Tekst: Linda
Het kaarten-deck
Uit het doosje pik ik een schilderijtje uit. In een bijhorende gedichtje beschrijft Hanny wat ze heeft doorgemaakt met als Affirmatie : ‘Uit schaduw en licht her-rijs ik als een feniks’ In het kader van wat ik hierboven vertelde over Hanny zal de lezer de inhoud goed begrijpen.
Kaartje 13
‘Als een… Ik was Gekraakt-uiteengereten en kapot Dof van ellende Schrijnend van verdriet Verscheurd van pijn Kwaad van onrechtvaardigheid Waarom-waarom-waarom Waarom ik? Vijandig-eenzaam-nijdig-jaloers Donker-loodzwaar en diep Was de hel Verdoemd voor heel mijn leven, Gebroken-verbrijzeld-gebrandmerkt! Kreupel, strompelend moest ik verder Een schaduw van mezelf! Uitgedoofd-gevoelloos En bijna dood! Vandaag ben kuit deze as verrezen Licht wil ik zijn, de schaduw achter mij Met innerlijke gloed Met innerlijke moed Met innerlijke fierheid Kaarsrecht maar soepel stromend Stap ik dankbaar en wetend Het leven tegemoet! Als een feniks verrezen uit mijn as Als een bloem die bloeit naar het licht Als een vogel die jubelend zijn lied verheft Naar het al Als één in lichaam en ziel … Als een geheel volwaardig ik,
OHM !!!
Linda had een geschenkje voor me mee: het origineel van het schilderijtje op kaartje nr 28. Ze had van Hanny vernomen naar welk van de 37 kaartjes mijn voorkeur uitging. Ik kan me in dat werkje helemaal vinden.
Dank jullie wel Linda en Hanny !
Kaartje 28
Bijhorend gedichtje ‘Luisteren’
Als ik heel stil in mij luister Hoor ik het gefluister Hoor ik hoe … klank in mij ontstaat Voel ik hoe … adem door mij gaat Proef ik hoe … tonen smaken Voel ik hoe … ze aan mij raken Ruik ik ook het kruidige boeket Voel ik … sferen in mij neergezet Dit verbindt in mij … stilte … met actie Als een oneindige vreugdereactie
Tekst en foto’s mbt het kaartendeck: Bernadette Van de Velde Overige foto’s: aangeleverd door beide kandidates
INFO
Met het kaartendeckdoosje willen Linda en Hanny hun levensvisie, gevoelens en lichtkracht met hun publiek delen. Het doosje wordt aangeboden aan 30 €
FACES Galerie Duende opent zaterdag expo met werk van Tin Van den Eynde
Galerie Duende in de Sint-Katelijnestraat te Mechelen opent zaterdag Faces, een expo met werk van kunstenares Tin Van den Eynde.
Tin Van den Eynde exposeert portretten, maar niet ziet zomaar portretten. Ze nodigt haar jongvolwassen leerlingen uit om een zelfportret te schilderen. Dat brengt ze vervolgens aan op haar eigen gezicht met theaterschmink om vervolgens zichzelf te fotograferen of filmen. Op die manier ontstaat niet enkel een veelgelaagde mix van identiteiten, maar ook van verschillende media. Het resultaat is te zien tot en met 12 april in Sint-Katelijnestraat 3, elke zaterdag van 13 tot 17 uur.
Kunstenaar Nand Haegeman nodigt me uit in zijn atelier, gevestigd in het oudste gedeelte van het LUCA School of Arts complex, Gent. Onbeschrijfbare, ondefinieerbare spullen slingeren rond en vieren feest. Ik observeer een sympathieke, kleurrijke chaos die op de modale burger een onfrisse indruk zou maken. Hier groeit originele kunst, kunst die bij het atelier hoort of is het andersom? De kleine stimulerende ruimte, aan Nand toebedeeld, is de bakermat voor zijn speelse kunst, kunst die ontstaat uit puur toeval met een sausje fantasie overgoten, vergezeld van lef en durf. Durf: dezelfde eigenschap die hij nodig heeft om TO KEEP Gallery op te starten, te laten groeien en met een knal door te breken.
Nand Haegeman bijt de spits af als proefkonijn voor zijn eigen project TO KEEP Gallery, een symbiose tussen kunst en immo. De expo HUIS ARTS is de eerste tentoonstelling van TO KEEP Gallery. Nand Haegeman stelt tentoon onder het alter ego DRS. NANDUS. Zijn werken belichamen de wereld van een volwassen kwajongen, klaar om de kunstberg te bestormen. Zijn kunst is allesbehalve somber, een verademing want treurnis sluipt er genoeg rond in onze maatschappij.
Kunstpoort Wanneer ben je met schilderen begonnen en dacht je: ik word kunstenaar? Nand Dat idee was latent aanwezig. Als kind kreeg ik geen IPad. Indien ik niet aan het spelen was in de tuin, tekende of schilderde ik, zoals mijn vader deed. Ik heb vier jaar de Latijnse richting gevolgd maar het bleef kriebelen. Kunst was mijn roeping. Tijdens mijn middelbaar testte ik diverse technieken uit zoals beeldhouwen, foto, video…
Kunstpoort Nand, ik bestudeerde je site en was verwonderd hoe professioneel je bezig bent. Je werk verwijst naar de Duitse expressionisten waar ik een grote fan van ben. Vooral de portretten vind ik expressionistisch getint. Ben je werkelijk beïnvloed door de expressionisten zoals Heckel en heb je een bewondering voor deze stroming? Je weet er in elk geval een hedendaagse switch aan te geven. Ook Spilliaert, Bacon… Ensor… allemaal grote namen schemeren door in je werk. Ben je akkoord met mijn intuïtief aanvoelen van bepaalde invloeden? Nand Die stroming spreekt me inderdaad het meest aan. Elke kunstenaar heeft ergens wel grote namen uit de kunstgeschiedenis voor ogen. Mijn inspiratie vind ik hoofdzakelijk in mijn onmiddellijke omgeving, toeval speelt een enorme rol. Ik kijk enorm op naar Ensor, Raveel… Hoe meer invloeden je ondergaat, hoe beter.
Jan met de pet – acryl op canvas
Kunstpoort Ik vind het niet verkeerd bepaalde kunstenaars als voorbeeld te nemen. Je eert de traditie van het schilderen. Een eigen stijl vinden is een proces van jaren, ben je daarmee akkoord? Nand Ja zeker, ik zit nog in mijn opleiding vandaar mijn pseudoniem DRS. NANDUS, een woordspeling op doctorandus. Ik onderga onrechtstreeks invloeden, zie allerlei zaken om me heen en geef er mijn eigen twist aan.
Kunstpoort Je schilderijen zijn tastbaar, de laag verf speelt een grote rol. Je houdt ook van textuur. Denk je ooit meer de digitale toer op te gaan of hou je de traditie van het verven in eer? Nand Voor onze publiciteit op de sociale media gebruik ik digitale tools. Dat bevalt me. Het grafische boeit me, een diversiteit aan materialen en media ligt me wel.
Kunstpoort Vanwaar de aandacht voor het portret want ik zie er heel veel op je site. Zijn ze fictief of geschilderd naar modellen? Hoe kwamen ze tot stand? Nand Soms vertrek ik vanuit een foto bijvoorbeeld van iemand die ik toevallig op straat opmerk. We kregen de opdracht te werken rond beperking, enkele zijn het resultaat van die opdracht. Zo kan een koffievlek me inspireren, mijn reeks Coffee Art is daar een gevolg van.
Kunstpoort Je zoekt niet naar gelijkenis in je portretten? Nand Heel zeker niet. Als ik door de stad loop, onderga ik indrukken, zie bepaalde mensen en die beelden probeer ik te vatten en weer te geven. Mijn werk vloeit voort uit de werkelijkheid van alle dag.
Coffee ArtTer Plaetse
Kunstpoort Ik bespeur humor of beter gezegd spielerei in je kunst. (reeks ter plaetse) Donkere onderwerpen zijn trendy. Daarom nemen bepaalde kunstliefhebbers humor in de kunst niet au sérieux. Wat denk jezelf hierover? Nand Humor in de kunst vind ik heel belangrijk. Vroeger wou ik ook schilderijen maken die verwijzen naar bepaalde onderwerpen. Daar ben ik van afgestapt. Ik zie bijvoorbeeld mijn schoenen staan, alledaagser kan het niet zijn, ik schilder die schoenen en kijk plots transformeren ze naar iets heel bijzonders. Mijn werk komt tot stand door een grote toeval graad, spielerei en woordspeling zoals de naam van ons project TO KEEP. Ik verwijs ter illustratie van mijn werkproces graag naar de reeks ‘Ter Plaetse’. ‘De Plaetse’ was een leegstaand café waar ik de dag voor de afbraak me artistiek mocht uitleven, mijn gang gaan. Gewapend met een borstel en een pot zwarte verf, zonder plan, ben ik het café binnengestapt, keek rond, ontdekte een bel, een schakelaar, een kluis… Met minimale ingrepen werden die banale voorwerpen kunstobjecten. Dergelijke aanpak vind je terug doorheen mijn oeuvre. Kunst hoeft niet altijd een projectie te zijn van een innerlijke gevoelswereld of een donkere maatschappij.
Kunstpoort Er is een fundamenteel visueel en inhoudelijk verschil tussen je reeks ‘PAINTINGS’ en ‘LUCKY ART’. Wat suggereren deze benamingen? Nand De reeks LUCKY ART vindt haar oorsprong in toeval. Mijn verbeelding slaat op hol bij het zien van verf op mijn palet, van een deur en twee ramen, van een gele muur… ontelbare zaken brengen me op ideeën, vormen grondstof voor nieuwe schilderijen, portretten of wat dan ook.
Opabank – olieverf op doek
Kunstpoort Je bent blijkbaar constant aan het werk? Nand Onbewust ja.
Kunstpoort Je mixt diverse technieken, zoals in ‘SIDE B’, bestaande beelden met schilderkunst. Het resulteert in een levendige beeldtaal die balanceert op de grens tussen schilderkunst en collage. Je komt zo tot een sprekend geheel. Kan je wat meer vertellen over deze ‘SIDE B’? Nand Op zolder, bij mijn opa lagen er een massa grammofoonplaten. Ook de kringloopwinkel is mijn leverancier van platen, de hoezen interesseren me. Weeral speelt het toeval een rol. Bepaalde platenhoezen deden me denken aan werken van beroemde schilders. Voor mij was het een kleine stap van The Bee Gees naar ‘De kus’ van Gustav Klimt. Ik creëer op speelse wijze mijn eigen versie van klassiekers uit de kunstgeschiedenis: werken van Klimt, Ensor, Borremans, René Magritte… Zo is parallel een reeks rond voetballers gemaakt, een werk rond Maradonna… ‘SIDE B’ is terug een woordspeling, een refereren aan de achterkant van een plaat, de B-kant, bestemd voor tracks die een mooie aanvulling vormen op de A-kant, nooit als hit bedoeld.
links: Naar “De Kus”, van Gustav Klimt” – olieverf op platenhoes – reeks SIDE B rechts: “Zakline” acryl op een zak
Kunstpoort Kijk je ook op naar bepaalde hedendaagse kunstenaars? Kan je enkele namen noemen? Wie draagt je bewondering weg? Nand Er zijn heel veel kunstenaars die mijn bewondering wegdragen al is hun stijl totaal anders dan de mijne, zoals Tuymans, Borremans. Ik ga op ontdekking in galerijen met hedendaagse kunst die werk van zowel gevestigde kunstenaars als van debutanten vertegenwoordigen. Op die manier verzamel ik kennis. Op school hoorde ik de kritiek dat ik, te merken aan mijn kleurgebruik, te veel kijk naar ‘oude’ kunst. Via mijn stage in ‘Galerie drie’ leer ik nu kunstenaars kennen waar ik zelfs geen vermoeden van had, word mijn horizon breder.
Kunstpoort Betekent die stage veel voor je? Nand De contacten die ik leg met bezoekers, kunstliefhebbers, kunstenaars… zijn ongelooflijk boeiend. Je leert anders kijken naar kunst.
Kunstpoort Wellicht leer je ook wat belangrijk is bij de opbouw van een expo? Nand Inderdaad, het is een goede leerschool, dat neem ik mee bij het presenteren van mijn werk voor de jury.
Kunstpoort Krijg je door je stage in Galerie Drie zin om een galerie op te starten, in kunst te handelen…? Nand Ik wil zelf nog kunst blijven maken, daar naast een galerie runnen lijkt me moeilijk. Het project TO KEEP wil ik verderzetten. Het is een dynamisch project omdat de expo’s telkens op andere locaties plaats vinden. Ook voor mij persoonlijk is er de mogelijkheid tentoon te stellen in diverse ruimtes.
Kunstpoort Nog een laatste vraag. Mocht je één dag mogen samenleven met een kunstenaar, samen werken, eten, drinken… wie zou je verkiezen en waarom? Het kan een kunstenaar zijn die gestorven is, een ‘oude’ meester. Nand Met Raveel wil ik wel eens een dagje erop uit trekken. Hij is één van mijn grote voorbeelden. Hij observeert en schildert zijn eigen omgeving: zijn dorp, zijn kat, de landelijke achtertuin met wasdraad en betonnen muurtjes… Diezelfde input heb ik ook. Hoe kijkt hij naar de wereld? Het Vlaamse en volkse van Raveel en zijn werk trekt me aan. Schilderkunst hoeft niet altijd te draaien rond zwaarwichtige thema’s. Banale voorwerpen worden kunst door een specifieke persoonlijke aanpak van de kunstenaar. Ik vind het interessant lezingen bij te wonen van hedendaagse kunstenaars. Onlangs hoorde ik Rinus Van de Velde. Zijn doen, denken, observeren is onophoudelijk in functie van de kunst. Ik herken mij een beetje in Rinus Van de Velde. Ook de dichter Roland Jooris weet op dezelfde maner het alledaagse te vatten en om te toveren naar iets buitengewoons.
Nand, we hopen dat je ons schilderkundig verder blijft verbazen met canvassen die de kracht van alledaagse eenvoud weerspiegelen, blijf de kunstenaar met de pretoogjes, de kunstenaar van het toeval.
INFO TO KEEP GALLERY – NAND – WAARDEVOL VASTGOED – DRIES
Jeugdige ondernemingslust, daar heeft kunstpoort een boontje voor. Toen Dries en Nand me een interview voorstelden, aarzelde ik niet. Dries De Meutter, student KMO management en Nand Haegeman, een jonge kunstenaar/student, willen kunst aan immo koppelen. Met dit voor ogen riepen ze TO KEEP gallery in het leven. De bedoeling is eendaags tentoonstellingen te organiseren in te koop gestelde panden en dit in samenwerking met een immokantoor.
links Dries en rechts Nand, oprichters van TO KEEP Gallery
Dries en Nand verkozen LUCA, School of arts, als plaats van afspraak. Melancholie overvalt me, vele jaren geleden droomde ik hier van een toekomst in de reclame- en grafische sector. We lopen door de beeldentuin (1878) in het oudste deel van het complex. De rommelige charmante tuin met erfgoedrelicten, architecturaal belangrijke stukken, zuilen, kapitelen, doopvonten… is nu gerenoveerd tot een strakke, geordende tuin zonder ziel. Gelukkig, het atelier waar later de fotosessie doorgaat, blijkt allesbehalve zielloos, de artistieke chaos vormt een geschikt decor voor wat foto’s. In de chaos schuilt creativiteit.
Kunstpoort Van waar komt het idee immo te koppelen aan kunst? Nand We kennen elkaar van onze humanioratijd, verloren elkaar uit het oog en plots kwamen we elkaar weer op het spoor. Ik dacht toen al aan het organiseren van tentoonstellingen voor jonge kunstenaars. Dries Het idee van TO KEEP gallery groeide bij een babbel op café. Recht tegenover het café stond een pand te koop. We dachten, hoe cool zou dat niet zijn om daar een expo te organiseren. We besloten immokantoren te contacteren en ons project, immo en kunst, voor te stellen aan vastgoed kantoren.
Kunstpoort Was er veel interesse? Dries We hebben enorm veel immokantoren opgebeld. Enkele toonden interesse en waren tevens geïnteresseerd in kunst. Nand Interesse in kunst was onze eerste vereiste om met een immokantoor in zee te gaan. Een naam vinden was een volgende stap. ‘TO KEEP gallery’ klinkt vast-goed als allusie op ‘Te koop’, om (van) te houden. Terwijl het pand leegstaat krijgt het door ‘TO KEEP’ toch nog een opvulling.
Kunstpoort Het logo is sterk, spreekt aan, door de vormgeving leg je onmiddellijk de link met immo. Nand Het is herkenbaar
Kunstpoort Is het de bedoeling om kunst te verkopen, zien jullie het commercieel of is tentoonstellen de enige optie? Nand Als testcase starten we een expo met mijn werk. Het is de bedoeling jonge kunstenaars een kans te geven. Dries Het is zeker ook de bedoeling te verkopen. Dries en Nand Voor de kunstenaar houden we het low-budget. We willen het minder prijzig houden dan tentoonstellen in een galerij. Winst maken is wel onze bedoeling, wie weet kunnen we later met dit project in ons levensonderhoud voorzien.
Kunstpoort Blijft het bij één immokantoor? Dries en Nand Voorlopig wel, het is een test, we zien hoe het loopt en evalueren dan ons eerste event. Het kantoor waar we nu mee samenwerken is WAARDEVOL VASTGOED
Kunstpoort Heb je een voorkeur voor een bepaalde locatie? Een luxe vastgoed? Een fabriekspand? Een villa? Dries en Nand Niet echt. Het is de bedoeling dé geschikte werken te vinden bij een bepaalde locatie. Nu heeft het immokantoor een spiksplinternieuw pand voorgesteld, clean, witte muren, strak, hedendaags… Nand De expo heeft de naam HUIS ARTS een tentoonstelling met doctor Nandus. Je snapt onmiddellijk de verwijzing naar immo en art. Doctor Nandus is dan weer een allusie op doctorandus, iemand die nog studeert.
Kunstpoort Welke discipline, techniek verkiezen jullie of is er geen beperking? Beeldende kunst, sculptuur, fotografie….? Dries We kijken al vooruit naar de zomer. Sculpturen in de tuin… zou dat niet schitterend zijn? De woning die we nu toegewezen kregen is een nieuw bouw. De volgende keer kan het huis een volledig andere sfeer uitstralen. We zoeken kunst die het karakter van de woning versterkt.
Kunstpoort Het is een ééndaags tentoonstelling. Denk je dat velen misschien zullen afhaken omdat de expo slechts één dag lang plaats vindt? Is het niet vervelend grote inspanningen te leveren voor enkel één dag? Dries en Nand We hebben geen andere mogelijkheid. Het voordeel is dat je in één daag alle geïnteresseerden over de vloer krijgt.
Kunstpoort Wat denk je? Komt de kijker enkel voor de locatie, het immo aspect, en ziet hij de kunst als toemaatje. Of komen anderen ook echt voor de kunst? Dries en Nand Ons publiek komt ongetwijfeld voor de kunst. Iedereen kent wel iemand die een huis zal willen kopen of je wil bijvoorbeeld later er zelf één kopen, dan is de stap naar die ene immo zaak vlug gezet, dat vastgoed kantoor van die expo…. Het is een WIN-WIN situatie. We maken nu zo veel als mogelijk promo op instagram, bouwen een community op van mensen die TO KEEP volgen en op regelmatige basis naar locaties komen, nu eens in Gent, een ander maal in Deinze, in Zulte…
Kunstpoort Jullie beperken zich tot Oost-Vlaanderen? Nand Inderdaad, als het goed loopt, wie weet, kan het ook buiten Oost-Vlaanderen, in Brussel…
Kunstpoort Jullie studeren beide nog, is dat te combineren? Dries Het voordeel is dat er maar één kijkdag is, dat lukt wel. Een complete week permanent aanwezig zijn, is voor ons niet haalbaar. Nand Er kruipt heel wat tijd in, dat hebben we gemerkt tijdens de ‘blok’. Het was best pittig examens combineren met mailverkeer voor het project. Het is wel fijn om het project op punt te stellen. De mooie reacties die we krijgen, dat is ongelooflijk. We bezochten Brafa en konden van gedachten wisselen met Sofie Van de Velde. Ze vindt ‘TO KEEP’ een goed format en volgt ons nu. Het stimuleert, voelt goed wanneer grote namen de ondernemingszin van de jeugd toejuicht.
Kunstpoort Welke selectieprocedure volg je, ga je kunstenaars bezoeken in hun atelier, tentoonstellingen volgen…online zoeken? Nand we dachten voornamelijk te rekruteren op school maar zijn verbaasd door de talrijke reacties van kunstenaars via Instagram. Social media zal zeker een rol spelen. We namen ook contact op met galerijen. Die hebben vaak een overaanbod aan kunstenaars. Namen mogen ze ons altijd doorspelen.
Kunstpoort Spoor je hoofdzakelijk jonge kunstenaars op? Dries en Nand De focus ligt op jong. Wij geven de jeugd de mogelijkheid om tentoon te stellen. Het is dé kans om samen op onderzoek te gaan, mogelijkheden af te tasten. De drempelvrees naar een galerij is groot, de stap naar een samenwerking met ons is heel wat kleiner. Een expo organiseren in diverse panden, dat trekt me enorm aan. Maar wie weet hebben we in de toekomst zelf een galerij op een vaste locatie.
Kunstpoort Dat kan wellicht als je een vast publiek, een community opbouwt. Kan je wat meer info bezorgen over het waar en wanneer van jullie eerste project? Nand Alles is te vinden op instagram.*
Kunstpoort Geef je ook achtergrondinformatie over de kunstenaar, zijn stijl, zijn invloeden. Leg je eventueel de culturele context van het kunstwerk uit wat kan helpen de betekenis en het belang ervan te begrijpen? Nand Tijdens de kijkdag geven we uitleg om 14 u over het project en de kunstenaar. Dries en mezelf zin er zeker aanwezig en staan klaar om wat duiding te geven. Het ontwerpen van affiches en flyers is nu de volgende stap, die gaan we 2 tot 3 weken op voorhand verspreiden.
Kunstpoort Hebben jullie al ervaring in tentoonstellen, kunstevenementen…. Dries in mijn laatste jaar middelbare school net voor ik de studies KMO management aanvatte, had ik een kleinschalig project om kunst van mijn nicht te verkopen. Ik vond het zo wijs dat ik het nu durf te wagen op een hoger niveau. Nand Zoals elke student zoek ik mogelijkheden om tentoon te stellen. Mijn werken hingen in een het cultureel café in Wetteren, in een coffeebar…
Kunstpoort Is de school op de hoogte? Nand Ja, ze staan achter het idee.
Kunstpoort Wat is jullie droompand waar je werken wil tentoonstellen? Dries en Nand Een gebouw met karakter is wel een uitdaging of een echt volledige ruwbouw. Het leuke is dat de setting varieert en een diverse aanpak vraagt. Een galerij blijft gebonden aan zijn eigen specifieke ruimte en lichtomstandigheden. Een groepsexpo is ook een mogelijkheid bij een groot pand. Dries Ik droom maar verder. Wie weet vinden we een omgeving waar diverse huizen te koop staan. Zo kunnen we een soort kunst/immo route in het leven roepen, per huis de kijker laten kennis maken met een kunstenaar.
Kunstpoort Ga je ook de koper adviseren wat ophanging, installatie betreft? Suggesties geven zoals een interieurarchitect dat doet? Nand De mogelijkheid zit erin. We kunnen de werken ook presenteren in de gewenste ruimte. Dries Voor mij is Nand een jonge kunstenaar met veel potentieel, niet veel starten een eigen galerij op. J
Kunstpoort Je neemt geen grote risico’s door jullie project te starten met eigen werk, dat is als starter zeker een pluspunt. Hopelijk voert het immokantoor ook wat promo met en voor jullie. Dries en Nand Op iedere post vermelden we het kantoor. Het kantoor zelf deelt zo’n 3000tal folders uit, dus dat zit goed.
Kunstpoort Om te eindigen verwijs ik graag naar Sofie Van de Velde. In haar boek ‘Expeditie kunst’ schrijft ze: ‘Als al mijn collega’s en ikzelf- onszelf ‘ondernemers in kunst’ noemen, dan is dat omdat we onszelf niet enkel als galeristen zien. Dit zou een te beperkte omschrijving zijn van hoe we ons in de kunstwereld begeven…. Zo werken we soms samen met architecten, zodat kunst ook in de openbare ruimte kan gebracht worden….’ Dries en Nand noem ik graag zoals Sofie Van de Velde het zo mooi uitdrukt jonge ‘Ondernemers in kunst’ maar het zijn ook avonturiers, ze reizen het onbekende tegemoet om te leren met vallen en opstaan. We wensen beide een gouden toekomst, liefst in de kunstwereld.
DeWeverij is een industriële ruimte omgetoverd tot mensenruimte. Marc Mestdagh brengt er mensen samen, hij steunt en helpt kunstenaars contacten te leggen. Kunstenaars die werken rond een bepaald thema geeft hij een forum. Dit maal staat de natuur centraal, specifiek ‘Nature Morte’.
mensenruimte deWeverij tijdens de opbouw expo N A T U R E M O R T E
‘Stilleven’ is een genre dat door de eeuwen heen haar plaats veroverde in de kunstgeschiedenis. In de Romaanse talen spreekt men van ‘Nature Morte’ of dode natuur. Oorspronkelijk was het stilleven bedoeld als een virtuoze studie van roerloze voorwerpen en als ode aan de wonderen van de natuur. Vandaag visualiseert een hedendaags kunstenaar een ‘Nature Morte’ veeleer om de relatie en band van mens en natuur in vraag te stellen. In de 21ste eeuw dragen ondoordachte, egoïstische acties van de mens bij tot vergankelijkheid, zelfs vernietiging van de natuur. Nature Morte… het begrip krijgt stilaan een duistere donkere betekenis. Voor de vier deelnemende kunstenaars is de ‘Nature Morte’ helemaal geen donkere dode materie maar natuur in beweging, natuur die leeft. Elke kunstenaar benadert deze op een eigen persoonlijke plastische wijze, in een breed visueel veld. De 4 kunstenaars in deWeverij nemen je mee op een tocht doorheen de wonderen van de natuur, ze roepen emoties op en stellen vragen en vooral… ze overvallen de toeschouwer met de krachtige schoonheid die een inspirerende natuur ons te bieden heeft.
Mieke Van Den Ouweland heeft vooral oog voor de kleur van vogels. Geen enkel kleur in de natuur is overbodig of in disharmonie. Elke vogel heeft een scala aan kleuren die hij nodig heeft om te overleven, een mannetje vaak om te behagen. Zo zorgen donkere kleuren voor meer efficiëntie tijdens het vliegen of ze bieden bescherming tegen uv-stralen… er zijn tal van voorbeelden. Mieke aan het woord: ‘In mijn kunstwerken laat ik meer en meer de vorm verdwijnen zodat enkel kleur overblijft. Dit is mijn zoektocht om kleur te eren en om te zetten naar emotie.’ Subtiele mixed media werken met ronkende vogelnamen als ‘Ciconia nigra’ ‘Picus viridis’ ‘Fringilla coelebs’… zijn hier een voorbeeld van. Zonder een vogel te visualiseren geeft ze de essentie van het dier weer. Bij het bekijken van haar kunst, neem ik beweging waar, droom ik me een poëtische vlucht in gezelschap van een kleurrijke vrije vogel. Haar interesse voor de natuur is breed. Die bezorgdheid voor de achteruitgang van de egel in Vlaanderen vertaalt zich in enkele werken. Het steeds veranderende lichtinval op de stekels zijn voor haar een dankbare inspiratiebron.
Bij Werner Van Lierde zit kunst in alledaagse dingen. De kunstenaar zoekt geen onderwerpen, hij vindt ze, in de tuin, de keuken, op straat…. in zijn eigen leefmilieu. Een stukje bloemkool, een groente, een takje… isoleert Werner Van Lierde en presenteert hij op een neutrale achtergrond, vaak een wit vlak nu en dan een zwart. De kunstenaar speelt met het alledaagse en verheft een banaal voorwerp tot kunst door het met een gericht fotografisch oog uit zijn context te halen. Photoshop trucjes komen er niet aan te pas, minieme ingrepen zoals verhogen van contrasten verlenen het onderwerp meer zeggingskracht. De verbeelding van de toeschouwer doet de rest, die kan en mag er een eigen interpretatie aan geven.
Katleen Van der Gucht trekt aan de alarmbel door in haar werk het crashen van de biodiversiteit centraal te stellen. Onze natuur doet het slecht, dit betekent een immens probleem voor de mensheid, voor voedsel- en water voorziening, kortom voor het overleven. Katleen Van der Gucht wil specifiek planten een podium geven. Een persoonlijk herbarium is voor haar niet alleen een studieobject maar ook een middel om te communiceren omtrent de extreme bedreigingen van het milieu. Het is een hulde aan de biodiversiteit. Dit eerbetoon bestaat uit een reeks kleine olieverfschilderijen (12,5 x 12,5 cm) met gedroogd plantenmateriaal in verwerkt. Elk schilderij vertegenwoordigt een soort. De installatie vertoont enkele hiaten, witte vlakken. Deze vertegenwoordigen de snelheid van uitsterven van soorten. Sinds 1900 zijn er gemiddeld elke drie jaar meer dan acht plantensoorten verdwenen. Een andere reeks ‘Fading landscapes’ illustreert niet alleen haar verdriet om de, door de klimaatcrisis, verschraling van het landschap maar toont de kijker eveneens de schoonheid en fragiliteit van moeder aarde. Haar reeksen stemmen me melancholisch. Heel eventjes verlies ik me in een wereld van dagdromen over vroegere tijden en denk ik na over een onzekere toekomst.
Kathleen Ramboer eert in haar foto’s hoofdzakelijk het Vlaamse landschap meestal bevolkt met bomen. Haar fotografisch oog is picturaal. De benaming van haar reeks verklaart veel: ‘Wanneer fotografie de schilderkunst ontmoet’ Voor haar is natuurfotografie meer dan het schieten van mooie plaatjes, meer dan een optelsom van pixels. Ze vraagt anders waar te nemen, te observeren wat zachtjes fluistert: het kleine, het onbekende, de vergeten kunst in de natuur. ‘Nature Morte’ vindt ze dé gelegenheid bij uitstek om een kleine installatie, een verzameling van vruchten, tentoon te stellen. Hiermee sluit ze aan bij haar collega Katleen Van der Gucht. Vruchten betekenen een schatkist aan zaden die zich verspreiden en helpen de biodiversiteit in stand te houden. Haar weckpotten met vruchten staan symbool voor het bewaren van die soorten rijkdom. Kunst als wake up call voor de mensheid.
De expo ‘Nature Morte’ laat je niet alleen heerlijk genieten van natuurschoon maar ook bang nadenken over ons zorgeloos omspringen en lichtzinnig omgaan met al die schoonheid.
Reeks RIZOOM
Naast ‘Nature Morte’ kan je ook nieuw werk van Marc Mestdagh bekijken. Het nieuw werk bestaat uit een 20-tal werken uit de reeks Rizoom die als baseline meekreeg: ‘Niet verlangen naar een hard nieuw begin, maar vertrouwen op de kracht van diversiteit en verbinding die breed verspreid en onderhuids tot nieuwe kiemen leidt.’ https://marcmestdagh.be/
INFO
NATURE MORTE zondag 2 februari en zondag 2 maart telkens van 10u tot 18u gratis toegang – de kunstenaars zijn beide dagen aanwezig
tentoonstelling in Tale Art Gallery te Vlierzele 19/01/25 > 16/02/25
Joke Raes I Marja Kennis I Thibo Moreels I Mireille Robbe I Stephanie Leblon I Jonas Vansteenkiste
Curator: JONAS VANSTEENKISTE
De tentoonstelling Rose is a Rose is a Rose ontleent zijn titel aan de iconische zin van de modernistische schrijfster en dichteres Gertrude Stein. De zin, die voor het eerst verscheen in haar gedicht Sacred Emily (1913), weerspiegelt Stein’s onderzoek naar taal, herhaling en het symbolische gewicht van alledaagse voorwerpen. Door de roos te ontdoen van vooropgezette betekenissen en terug te brengen tot haar taalkundige essentie, vierde Stein zowel de eenvoud als de complexiteit van woorden en nodigde ze lezers uit om hun ritme en resonantie opnieuw te ervaren. De zin werd emblematisch voor de focus van modernistische kunst op perceptie en de ritmische herhaling ervan onderstreept Stein’s innovatieve benadering van poëzie.
In deze tentoonstelling reageren de kunstenaars Joke Raes, Marja Kennis, Thibo Moreels, Mireille Robbe, Stephanie Leblon en Jonas Vansteenkiste op het metaforisch potentieel van bloemmotieven. Hun werken putten uit bloemen en planten en hun veelvoud aan betekenissen – schoonheid, breekbaarheid, vergankelijkheid en romantiek – en transformeren die tot een visuele metafoor. Door middel van schilderkunst, beeldhouwkunst en gemengde techniek houden ze zich bezig met het ritme en de symboliek van bloemen, waarbij ze het poëtische ritme van Stein laten terugkomen in hun visuele composities.
Elke kunstenaar brengt een uniek perspectief: Joke Raes met haar organische vormen, Marja Kennis met haar ingewikkelde patronen, Thibo Moreels romantische schilderijen, Mireille Robbe met haar etherische beelden, Stephanie Leblon met haar gelaagde schilderijen en Vansteenkiste met zijn conceptuele installaties onderzoeken allemaal hoe florale beelden hun oppervlakkige schoonheid overstijgen om een vat te worden voor diepere emotionele en culturele verhalen.
De tentoonstelling creëert een weelderige, metaforische tuin, waar de universele symboliek van planten en bloemen samenkomt met de subjectieve visie van elke kunstenaar, en viert de blijvende echo van Steins woorden in de hedendaagse kunst.
tekst JONAS VANSTEENKISTE, curator
kunstenaars
Jonas Vansteenkiste (°1984, Kortrijk, België) is een multidisciplinair kunstenaar, afgestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten (KASK) in Gent en St. Lucas in Antwerpen. Zijn praktijk omvat architecturale installaties, waarbij de grenzen van de ruimte oplossen in psychologische intimiteit. Door site-specific interventies werkt Vansteenkiste samen met de ruimte zelf, waarbij hij zich overgeeft aan een proces dat de controle uit handen geeft. Architectuur, met haar inherente regels voor interventie, wordt een vat dat luistert en collectieve deelname ontrafelt. Zijn verkenning van controle en vergankelijkheid ontvouwt zich als een poëtische reflectie op verlies, herinnering en vergankelijkheid.
Vansteenkiste herconfigureert de statische aard van de ruimte tot een dynamische plek voor transformatie. Deze benadering weerspiegelt de cyclische aard van A Rose is a Rose is a Rose, waar nieuwe betekenislagen worden ontdekt, maar betekenis zelf een actief potentieel blijft.
Vansteenkiste heeft residenties voltooid in Parijs en Berlijn en heeft internationaal geëxposeerd.
Marja Kennis (1965, Nederland) is een Nederlandse kunstenaar uit Almere, die de vormen van planten opnieuw vormgeeft. Kennis verzamelt en beeldhouwt bladeren, bloemblaadjes en takken en transformeert ze in keramiek dat even delicaat als duurzaam is. Elk artefact weerspiegelt de vergankelijkheid van organisch leven terwijl het de paradox vastlegt van het proberen te behouden wat onvermijdelijk vergankelijk is. Haar technische proces weerspiegelt zowel haar intieme betrokkenheid bij de natuur als onze collectieve verantwoordelijkheid in wat we laten groeien of weggooien. Kennis’ toewijding aan herhaalde vormen geeft elke plant een symbolisch gewicht; een echo van de paradox van A rose is a Rose is a Rose – waar het behoud zelf de confrontatie aangaat met de vergankelijke metaforen.
Het werk van Kennis is tentoongesteld in Galerie Franzis Engels in Amsterdam en in heel Nederland. Opvallende tentoonstellingen zijn High Fired (2022) en Message from Nature (2021). Haar werken maken deel uit van Museum Prinsenhof in Delft.
Joke Raes (°1983, België) is een Belgische kunstenares, afgestudeerd aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK) in Gent. Haar keramische sculpturen en installaties getuigen van de complexe spanningen tussen natuur en mens, vooral in het samenspel van groei en verval. Deze fragiele ecosystemen nodigen uit tot langdurige reflectie. Haar werken, omschreven als doordrenkt met “liefdeswater” of zwevend tussen handelingen van “onthullen en verbergen”, roepen een weelderige, raadselachtige wereld op. Terwijl hun organische vormen natuurlijk lijken te ontstaan, onthult nadere inspectie oppervlakken die worden gekenmerkt door een obsessieve aandacht voor detail – een bewijs van haar technisch meesterschap en esthetische precisie. Raes’ generatieve proces loopt parallel aan de bevraging van de perceptie in de tentoonstelling, waarbij ze keramische vormen transformeert om de grens tussen natuurlijke groei en een romantische, nauwgezette constructie te destabiliseren.
Raes internationale carrière omvat onderzoek naar biodiversiteit, onderlinge afhankelijkheid en milieuveranderingen tijdens residenties in het Amazonegebied van Peru en de Rode Zee, en tentoonstellingen in het Van Abbemuseum (Nederland) en Kyoto Art Center (Japan).
Thibo Moreels (°1986, Tielt, België) is een autodidactisch kunstenaar wiens werk zich beweegt tussen de grenzen van schilderkunst en beeldhouwkunst, gebaseerd op een instinctief engagement met materialiteit. Op zoek naar huisvuil – zolders, kringloopwinkels en garages – hergebruikt Moreels objets trouvés in composities die ironie met romantiek vermengen. Zijn precieze en subversieve gevoeligheid transformeert bekende objecten en herdefinieert het gewone als een plek van alchemie en heruitvinding.
Geïnformeerd door de sublieme esthetiek van de Hudson River School en een geest van experiment, speelt toeval een cruciale rol in Moreels’ studioproces. Hij beschrijft zijn werken als een “symbiose van wederzijdsheid”, waarbij het latente verlangen van een object vervulling vindt door onverwachte nevenschikkingen en interacties. Net als de thema’s die in A Rose is a Rose worden verkend, vragen zijn werken de kijkers om hun eigen verbindingen te maken, waardoor ze worden ondergedompeld in de autonomie van een buitenaards denkbeeldig verhaal.
Moreels heeft onder andere geëxposeerd bij Frock Gallery en samengewerkt met ontwerper Oskar Zieta.
Mireille Robbe (°1962, Brussel, België) is een kunstenares die werkt met sculpturen, installaties en tekeningen, waarbij natuurlijke materialen zowel als bron als gereedschap dienen. Ze volgt nauwgezet de filosofische en psychologische zoektocht om een brug te slaan tussen het leven en de natuur. Robbe is afgestudeerd aan Sint-Lucas in Brussel en de kunstacademie in Leuven. In haar meditatieve proces combineert ze intuïtie, ervaring en lezen, en kanaliseert ze ingebedde inspiraties in een caleidoscopische verkenning van alchemistische dimensies.
Omdat haar onderzoek ligt op het fragiele snijvlak van het tastbare en het imaginaire, onthullen haar werken verborgen verhalen en psychologische symboliek, zoals in A Rose is a Rose is a Rose. Door ruimtes waar natuur en geschiedenis samenkomen, nodigt Robbe’s praktijk uit tot contemplatie van onze gedeelde onderlinge verbondenheid, gevormd door een romantische toewijding aan het ongeziene – een resonantie die zich openbaart na een langere blik.
Robbe’s werk is tentoongesteld bij Perspective Galerie en Galerie Sofie Van den Bussche.
Stéphanie Leblon (°1970, Ieper, België) behaalde een diploma Monumentale Kunst/schilderen aan de Sint-Lukas Hogeschool in Gent en een postgraduaat aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK). Leblons multidisciplinaire praktijk omvat wandsculpturen, werken op papier en schilderijen en verkent de materialiteit van bloemen door de wisselwerking van licht, gebaar en textuur. Vervaagde transparanties en gelaagde composities creëren visuele ritmes die de grenzen van perceptie uitdagen. We vragen ons af: hoe onthult licht een tactiele vorm? Hoe kan een fotografisch beeld zijn statische oorsprong overstijgen? Leblon’s praktijk onthult een nieuwsgierigheid naar hoe materialen percepties vormgeven en creëert werken die een brug slaan tussen abstractie en verhaal. Door haar herhaalde motief van een bloem vermengt Leblon de materialiteit ervan met symbolische resonantie, terwijl het aardse landschap vervaagt in meditatieve abstracties – een echo van de gelaagde verhalen die worden onderzocht in A Rose is a Rose is a Rose.
Opmerkelijke tentoonstellingen van Leblon zijn GROWFLOW (2023) en “BRAINBLOSSOM” (2022) in Art Gallery De Wael 15 en “FADING” (2009) in het Musée d’Elsene in Brussel.
tekst Isabelle BERGMANN, januari 2025
INFO
Tale Art Gallery Vlierzeledorp 12A Vlierzele
19/01/25 > 16/02/25
opening zondag 19/01 vanaf 11u tot 18u met intro kunstenaars om 15u door de curator JONAS VANSTEENKISTE
Reporter van kunstpoort Bernadette Van de Velde bezocht de IN MEMORIAM expo Fons Roggeman en kwam terug met enkele interessante foto’s die het werk en leefwereld van kunstenaar Fons Roggeman weerspiegelen. Als inleiding publiceren we enkele citaten, gelezen op de site https://www.fons-roggeman.be/
FONS ROGGEMAN Voortrekker van een generatie figuratieve kunstschilders in Vlaanderen Aalst 16 juni 1939 – Deurle, 24 december 2024
Fons Roggeman overleed, recent, tijdens de kerstnacht van 2024. Als hommage aan haar man stelt Flora van Leeuwen in hun huis te Deurle de werken van haar man tentoon. Zij zelf geeft tekst en uitleg aan de geïnteresseerde bezoeker. Het verhaal achter het schilderij. Interessant en beklijvend. In het atelier van de kunstenaar kan je bekijken hoe hij op 20 december 2024 met laatste kracht de laatste hand legt aan zijn allerlaatste schilderij. Pakkend !
Tekst Kathleen Ramboer – foto’s copyright Johan Clarysse
Johan Clarysse is niet alleen een poëet op het canvas maar ook met de pen. Zijn eerste gedichtenbundel HET GEDULD VAN WATER is vers van de pers. Het mysterieuze schilderij op de cover, een Johan Clarysse, laat veel aan de verbeelding over, ook zijn gedichten kan je als lezer zelf een invulling geven. Zijn poëzie lezen is als kijken naar stillevens. Het is de kunst van het alledaagse, een viering van het leven van elke dag, contemplatief.
De bundel kan ik ontelbare malen lezen. Door het kleurrijke taalgebruik, de metaforen, de zinspelingen, de vindingrijke beeldspraak en de verbeelding van de dichter blijft de verrassing overeind. Lezend droom ik me schilderijen, verbeeld me herinneringen, ga op ontdekkingsreis in de wereld van de dichter en beleef opnieuw een stukje uit een ver verleden. HET GEDULD VAN WATER geeft me de kans een dichter te ontmoeten die beeldend schrijft en poëtisch schildert. Tijdens het interview voor kunstpoort leer ik een tedere kunstenaar kennen met een menselijke blik en klare taal.
Kunstpoort HET GEDULD VAN WATER Kan je me de titel verklaren? Wat is de onderliggende gedachte? Johan Clarysse Er zijn veel titels de revue gepasseerd. Dit vond ik een goede, een tikje mysterieus. De titel verwijst ook naar een stukje uit het gedicht Voorschot op geluk– pg 38
Laten we twijfels van elkaars lippen lurken, geloven in de zachte leugens van de kunst, het boek dat spreekt, de feniks, de kat, het kind, in het geduld van water.
In de bundel zijn er een vijftal verwijzingen naar WATER. Water zie ik als een metafoor voor het leven. Water kan zuiverend en positief zijn (de mens en de aarde bestaan grotendeels uit water) maar water kan ook aan de lippen staan, het is dubbel. Bij GEDULD van water denk ik aan een rivier die vanaf de bron geduldig op zoek gaat naar zijn eindpunt, die kronkelt, het landschap voorbij slingert, soms traag stromend, soms met watervallen, tot de monding in zicht is. Het is een titel die veel openheid laat.
Kunstpoort Waarom precies dat schilderij op de cover? Johan ClarysseHet schilderij komt uit de reeks ‘Looking for the invisible’. Ik wou een sterk beeld, het beeld heeft een zekere ambiguïteit in zich. Het gezicht laat een spanningsveld raden tussen de buitenwereld en de binnenwereld, een spanningsveld dat ook in de bundel aanwezig is. Het schilderij roept voor mij vragen op over onze condition humaine, wat is de mens?
KunstpoortWaarom publiceer je nu pas je dichtbundel, na al die jaren schrijven? Johan Clarysse Ik ben een laatbloeier die misschien iets in te halen heeft. In mijn studententijd en later schreef ik gedichten, publiceerde nu en dan. Daarna heb ik mij vooral in mijn beeldende kunst geëngageerd. Door de combinatie van mijn schildersloopbaan, mijn halftijdse job en het vaderschap, bleef er weinig tijd over voor de poëzie. De schrijver in mij heb ik een tijd verwaarloosd. De laatste vijf jaar heeft de oude passie een nieuw elan gekregen. De tijd was rijp voor een dichtbundel.
Kunstpoort Is er een wederzijdse beïnvloeding tussen je schilderkunst en poëzie, zie je verwantschappen. Is de taal van de dichter dezelfde als die van de schilder? Johan ClarysseEr zijn zeker verwantschappen. Ik citeer graag Simonides, een Griekse filosoof en schrijver, 540 voor Christus: ‘Schilderkunst is stomme poëzie en poëzie is sprekende schilderkunst’. Bij beide disciplines vertrek je vanuit de verwondering, de observatie, je stelt je eigen wereld en die rondom je in vraag. Zowel schilderkunst als poëzie brengen een beeldend verhaal: in de schilderkunst met verf en kleur, in de poëzie met taal. Er zijn ook gedichten in de bundel die refereren naar schilderkunst.
Fragment uit Zelfhulpgedicht – pg41
Drink een espresso in gezelschap van de baadsters van Bonnard.
Adem buiten de lijntjes, zorg voor baldadigheid
Kunstpoort Je schrijft de taal van een schilder: je verwijst naar kleuren, schrijft beeldend, filmisch… Bij het lezen van je poëzie verbeeld ik me een schilderij, een tafereel met specifieke, gedempte onverzadigde kleuren. Persoonlijk lees ik je gedichten zoals ik stillevens bekijk, met verbeelding, met emotie en herkenning. Ik zie een tafereel uit mijn kindertijd, herken een alledaagse realiteit, zoom in op de werkelijkheid. Soms besluipt me de gedachte: het gedicht kon evengoed een schilderij zijn. Mocht je geen schilder zijn, zou je dan in eenzelfde stijl, op eenzelfde beeldende manier schrijven? Johan ClarysseIk denk visueel, in de poëzie vertaalt dat zich in beelden. Beelden zijn opener dan begrippen of beschrijvende taal. Je kan ze invullen, ze maken diverse interpretaties mogelijk. Bij schrijvers/dichters is dit een gouden regel: ‘Show, don’t tell’. Het visuele is van kapitaal belang.
Kunstpoort Een schilderij kon een gedicht geworden zijn en omgekeerd. Wat doet je grijpen naar taal en wat naar het penseel? Johan ClarysseSoms grijp ik naar het medium schrijven, naast poëzie schrijf ik ook dagboekfragmenten, of ik kies voor het schilderen. Wat me naar het ene drijft en wat naar het andere is moeilijk te verklaren. Het gebeurt. Ik weet alleen maar als ik schilder, kriebelt het om te schrijven, als ik schrijf bekruipt me de lust om te schilderen. Door mijn fragiele gezondheidstoestand en het eindigheidsbesef dat ermee samenhangt is dat nog versterkt. Ik wil vele zaken simultaan aanvatten: en schrijven, en tekenen, en collages maken, en schilderen…
Kunstpoort Deze bewering doet me denken aan een andere vraag: ben je in je hoofd altijd aan het schrijven of schilderen? Kan je je hoofd nog leeg maken? En is dat niet vermoeiend? Johan Clarysse Wellicht kom ik over als een rustig persoon maar binnen in is het een en al activiteit en onrust. Ik ben zoals het een goede schilder en dichter past, altijd aan het observeren en creëren. Zonder meer in het nu zijn is voor mij een uitdaging. Maar ik vind het anderzijds fantastisch dat je mensen kan raken door wat je creëert en dat die dan bereid zijn in je universum te treden.
Kunstpoort Door je poëzie stel je je kwetsbaar op, leg je gevoelens bloot. Vind je het niet vervelend dat de lezer gist naar je persoonlijke leven en ervaringen, zich voorstellingen maakt over jouw leven en wie weet de bal compleet misslaat?
The big conversation, 70x90cm, 2022
Johan ClarysseHet lyrische IKvalt nooit 100 procent samen met dat van de schrijver. Ik put uit reële autobiografische ervaringen. Dat is het beginpunt maar niet het eindpunt. In mijn bundel zie je vaak het thema opduiken van het samensmelten van aanwezigheid en afwezigheid; de sterke tegenwoordigheid van een persoon die fysiek afwezig is door een breuk of door de dood. Maar als ik dat zo formuleer, zegt dat weinig, daarom schrijf ik er gedichten over. Sinds het overlijden van mijn vader X aantal jaren geleden is de nooit stoppende dialoog met onze eindigheid nog meer een voedingsbodem geworden voor zowel mijn schilderijen als mijn gedichten. Dat ik mij daar soms kwetsbaar bij opstel, vind ik ok. Je voldoende kwetsbaar opstellen in je werk – dat niet gaan etaleren maar ook niet verbergen achter allerlei poëtische trucs, het wapen van de ironie, of hermetische omschrijvingen – dat laat juist de mooiste dingen ontstaan.
Fragment uit Rechter en vriend – pg 10 I Nog steeds bewaar ik jouw gezicht, je voortvarende handen, de witte stoel waarop je zelden rustte.
Handig was je in dingen, onhandig in verdriet. Je hield niet van languit liggen in het gras. Het jaar door plantte je lente.
Je leerde me de hoogste vliegers maken, cirkels in staalblauwe lucht, de klakkebus die het luidst knalde.
Dat wit een optelsom van kleuren is en een omweg ons naar verder leidt.
Al kan ik nooit je hand nog schudden, ik houd je lichaam wakker. In je botten kom ik langzaam thuis.
Fragment uit Breuklijn – pg 48
Toch ben je er nog: als je voorbij fietst vermomd als vreemdeling, als ik de paaslelies in mijn tuin met je vingers verwar.
Gisteren zag ik je in aarde woelen, praten tegen de kat, kijken in de spiegel die ik voor je was.
Je kwam de kamer binnen als een raam waaruit het uitzicht is verdwenen.
Kunstpoort Bij het lezen van poëzie willen mensen geraakt worden. Kan een gedicht helpen om emoties te verwerken, troost te vinden, bij de schrijver of bij de lezer? Johan ClarysseDat denk ik wel, dat geldt alvast voor mezelf. Bij het lezen van een gedicht kan herkenning optreden, waardoor al dan niet sluimerende emoties bestaansrecht krijgen, soms ook gevoelens waar je zelf nauwelijks bewust van bent. Als jonge student was ik sterk politiek geëngageerd. Ik had een naïef geloof in een nieuwe betere wereld, een nieuwe mens. Op een bepaald moment heeft dat geloof flinke deuken gekregen. Een verlies van idealen gaat gepaard met rouwen, maar ik negeerde dat. Een gedicht van Herman De Coninck die daarop alludeerde opende mijn ogen. Een rake verwoording zorgde voor een gevoel van herkenning en dat werkte troostend. Maar poëzie is natuurlijk meer dan herkenning of troost bieden. Poëzie lezen maakt je blik scherper. Het reikt andere, soms onverwachte perspectieven aan en laat je kennismaken met andere invalshoeken.
Kunstpoort Ik hou van je gedichten niet alleen door de inhoud maar vooral om de schoonheid van de taal, de metaforen, de beeldspraak, het filmisch schrijven, het visuele. Johan ClarysseNatuurlijk, de omgang en het spelen met taal is het belangrijkste maar om poëzie te schrijven heb ik nood aan een inhoud zoals ik die ook nodig heb om gedreven te kunnen schilderen. Gedichten gaan vaak over thema’s die duizenden jaren oud zijn: liefde, geluk, dood, leven, afscheid, verbinding. Maar waar het vooral omdraait is de vormkracht. De inhoud is in zekere zin secundair. Alles is al geschreven maar hopelijk niet op mijn manier. Daar moet je ergens van overtuigd zijn, anders begin je er niet aan.
Kunstpoort Schrijf je intuïtief? Hoe ontstaat de beeldspraak, een metafoor? Schrijf je vlot of pieker je over het juiste woord, de juiste zin? Is er een lange afstand afgelegd tussen het denken en de hand die schrijft? Johan ClarysseEen gedicht schrijven is een werkproces. Het start meestal met een beeld dat zich opdringt, een startregel, maar het eindpunt is niet gekend en verloopt volgens een grotendeels oncontroleerbaar proces.Het ene beeld roept het andere op, genereert associaties, de opeenvolgende beelden stuwen elkaar voort. Het is een mythe te denken dat een schrijver een onverwachte ingeving in één ruk omzet tot een gedicht. Tien of meer versies gaan het eindproduct vooraf. Eerst zijn er mijn aantekeningen, de ongefilterde versie van die keten van associaties. Dan begint het grote werk, het schrappen, het zoeken naar variaties, het uitzuiveren van beelden, het zoeken naar het meest geschikte woord, naar een gepast ritme. Een gedicht schrijven betekent lezen en herlezen, vaak laat ik het ook lezen door iemand anders.
Kunstpoort Wanneer weet je als een gedicht af is? Je schilderijen geven de indruk ‘onaf’ te zijn, Geven je gedichten tevens een onvoltooide indruk? Johan Clarysse Een gedicht is af als ik de beste versie heb gevonden, als de puzzelstukken in elkaar vallen en het geheel kloppend maken. Dat betekent dat het beantwoordt aan de regels en wetmatigheden die ik – inderdaad grotendeels intuïtief – voor mezelf heb ontworpen voor wat een goed gedicht hoort te zijn. Je kan de gedichten ‘onvoltooid’ noemen in die zin dat hun betekenis niet vastligt en kan verschuiven. De lezer moet zelf de gaten invullen. Meerdere lezingen zijn mogelijk. Zoals in mijn schilderkunst is er ook dat eeuwige spanningsveld tussen helderheid en mysterie. Ik haal hier graag de quote aan van T.S. Eliot: ‘A good poem communicates before It Is understood’. Je hoeft niet alles onmiddellijk te begrijpen.
Kunstpoort Je gedichten zijn toegankelijk voor het grote publiek. Johan Clarysse Ik hou niet van hermetische poëzie maar een gedicht mag ook niet te toegankelijk zijn. Een goed gedicht is voor mij helder en duister tegelijkertijd. Het is per definitie meerduidig en suggestief. In zowel mijn schilderijen als in mijn dichtkunst hou ik van gelaagdheid. Maar er moet wel een inrijpoort zijn. Ik zet graag de deur op een kier. Aan de lezer of de kijker om binnen te treden in het gedicht of schilderij, erin rond te wandelen en liefst ook wat in te verdwalen.
KunstpoortIs gedichten schrijven als gesprekken voeren met iemand die je niet kent en je geen antwoord geeft? Johan Clarysse Je schrijft een gedicht. Je laat het los op de wereld maar weet niet waar het landt. Het is een zekere vorm van gulheid ook.
Kunstpoort Bij het lezen van je gedichten treedt vooral bij oudere lezers een gevoel van herkenning op, het herkennen van bepaalde levenssituaties. Je graaft hoogst waarschijnlijk in je eigen leven. Schrijf je over persoonlijke herinneringen die ook universeel zijn? Denk je dat jongere jeugdige lezers ook deze poëzie zullen smaken? Heb je een idee wie je lezerspubliek is?
Fragment uit Afscheid – pg 7 III Haar kamer, een boekdeel dat nog geschreven moet worden. We praten over appeltaart, de kunst van het ontvlekken, roze bietenmousse en in de boze wereld buiten: schaliegas, wir schaffen das, oorlogsgedruis.
Johan ClarysseHET GEDULD VAN WATER is geen persoonlijk document, zoals ik al zei. Ik put wel uit persoonlijke ervaringen en herinneringen maar probeer het particuliere van die ervaringen te overstijgen en er een meer universele, algemeen menselijke dimensie in te brengen. Het gaat niet over mijn gemis, maar over Het Gemis. Het gaat niet over mijn verlangen, mijn vader enz. maar over Het verlangen of De Vader, telkens met hoofdletter. Thema’s zoals eindigheid, verlies… zijn niet aan leeftijd gebonden. Ook de jeugd kan de weg vinden naar mijn poëzie. Het geeft voldoening te weten dat je gedichten gelezen worden. Gedichten schrijven is tenslotte een vorm van communicatie, zij het dan communicatie via een omweg, precies omdat het de dingen gelaagder en complexer maakt…
KunstpoortWat is het verschil tussen taal en verf? Laat de taal minder vrijheid toe door zijn traditie, zijn wetten en regels? Beperkt taal de creativiteit? Legt taal de creativiteit aan banden? Johan Clarysse Je kan ook vrij creatief omgaan met taal door het gebruik van metaforen en beeldspraak, het zoeken naar ritme, een specifieke klank… Bij experimentele dichters komt taal los van zijn betekenis en daar kan je heel ver in gaan. Paul Van Ostaijen en later de Vijftigers zijn daar mooie voorbeelden van. En bovendien: schilderkunst heeft ook zijn wetmatigheden…
KunstpoortOnze maatschappij heeft een beeldcultuur, wordt overspoeld door vooral dan digitale beelden. Denk je dat poëzie zorgt voor wat tegenwicht? Wordt poëzie niet in een hoekje gedreven of geloof je dat poëzie blijft overleven? Johan ClarysseBij de opmars van de fotografie beweerde men ook dat dit de dood was van de schilderkunst en kijk de schilderkunst bloeit als nooit tevoren. Poëzie zit in het DNA van de mensheid en gaat niet verdwijnen. De Grieken gingen ons voor, de leerdichten op rijm gaven kennis door. Ook in de Middeleeuwen was poëzie een belangrijke bron van kennis. Jammer, in onze samenleving maken we een verpretparking van de kunst mee, consumentisme is primair, dat duwt zaken als poëzie weg. Wat verstilling, vertraging en introspectie vraagt, verdwijnt naar de achtergrond. Poëzie is een niche. Het onderwijs kan een belangrijke rol spelen om daar verandering in te brengen. Of een Paul Snoek, Claus, Lucebert, Hans Andreus, Paul Van Ostaijen nog aan bod komen, weet ik niet. Songteksten, teksten die verwijzen naar de leefwereld van de jeugd met een poëtisch sausje er bovenop komen nu veeleer aan bod. Jammer, ik stel vast dat de poëzie waarmee ik kennis maakte tijdens mijn studies, nog altijd voor mij een inspiratiebron is, daar ben ik mijn leraars nog steeds dankbaar voor.
KunstpoortDenk je dat AI al in zwang is bij het dichten met gevolg heel wat vervlakking van de taal, minder nuances, minder diepgang? Johan ClarysseIk probeerde AI zelf uit met de vraag: schrijf een gedicht over een eik op het dorpsplein bv of over Brugge. Het resultaat was een verzameling van clichés. Een gedicht dat ik zelf neerpende, liet ik ook los op Chat GTP met de opdracht: maak hier een beter gedicht van. Interessant was de omzetting niet. Het kan misschien wel van nut zijn bij het zoeken naar een synoniem of een andere formulering. Hoe specifieker de vraag, hoe bruikbaarder het antwoord. Maar ik geloof er niet echt in. Moderne technieken kunnen soms een hulp zijn als je ze verstandig weet aan te wenden. Nogal wat hedendaagse kunstenaars gebruiken foto’s en projectie bij de opbouw van een schilderij, ook grote namen als Luc Tuymans en Michaël Borremans deden of doen dat. Alles kan van mij als je er inderdaad niet aan vastzit en het eindresultaat maar een sterk schilderij is De valkuil is dat de kunstenaar niet loskomt van het oorspronkelijk beeld en teveel invullend gaat schilderen, waardoor het toeval en het proces van het schilderen zelf in het gedrang komt. Iets analoogs geldt bij het schrijven van gedichten. Kunstpoort Magnumfotograaf Carl De Keyzer durfde het aan een boek te publiceren met uitsluitend AI beelden. Hij heeft ontelbare malen Rusland doorkruist en beweert: mocht ik Rusland niet kennen dan zou ik zo geen AI beelden kunnen creëren. Johan Clarysse Tenslotte moet je nog altijd een input geven. Op zich is het al boeiend dat de kijker zichzelf de vraag stelt: is dit een AI beeld of een ‘echte’ foto? Alleen het eindresultaat telt voor me. Kunst is per definitie ‘kunstmatig’. Je grijpt in op en geeft een extra dimensie aan een werkelijkheid waardoor die kunst wordt.
Kunstpoort Bij de aanvang van je carrière integreerde je wel eens teksten in je schilderijen, in een vorig interview met kunstpoort noemde je ze WOORDBEELDEN. Die teksten hebben geen directe relatie met de inhoud, ze zijn in eerste instantie een beeldende ingreep. Is het in de toekomst mogelijk dat een tekst, een fragment uit een gedicht, op het canvas wel verwijst naar thema en onderwerp en zo het schilderij gelaagder maakt, er iets aan toevoegt? Of hou je het liefst schilderkunst en poëzie gescheiden?
Suspicious landscapes – Ich bin ein Berliner, 150×140-cm, 2012
Johan Clarysse In mijn dichtbundel komen er bewust geen beelden voor, wie weet een volgende keer wel? Ik ga graag voor een weerbarstige relatie tussen woord en beeld, los van het illustratieve. Een expliciete tekst in een schilderij neigt al vlug naar kitsch. In vroeger werk zorgde de contradictie tussen de krachtige, strenge typografie van de tekst en het organisch, emotioneel geladen beeld, voor een interne spanning in het schilderij, daar hield ik van.
Kunstpoort Waarom dicht een schilder? Of je kan het ook andersom citeren: waarom schildert een dichter? Johan Clarysse Poëzie en schilderkunst zijn 2 media waarmee je greep probeert te krijgen op je eigen werkelijkheid en de werkelijkheid om je heen, die ons voor een deel altijd ontsnapt, zelfs in de intiemste relaties. Dat erkennen en omarmen is één van de drijfveren voor poëzie en schilderkunst. Wie zich perfect gelukkig voelt, geen vragen stelt, de wereld alleen maar toelacht, maakt zelden kunst.
To agree or disagree that isn’t the question, 100X80cm, 2016
Ontevredenheid met jezelf of de wereld waarin je leeft, is een motor voor kunst. Kunst draagt subtiel protest in zich. De poëzie heeft vele kamers. Bij mij ontstaan gedichten vanuit een soort emotionele urgentie, maar dat hoeft niet zo te zijn. Je kan ook een sterk gedicht maken over alledaagse objecten. Kijk maar naar de bundel van Geert van Istendael ‘Het geduld van de dingen (1996)’. Hierin schrijft Van Istendael vol overtuiging over schijnbaar banale voorwerpen als een rode bloempot of een lepel. Een gedicht kan ook louter gestoeld zijn op muzikaliteit. Tegenwoordig schrijven jongere dichters vaak prozaïsch met lange uitdeinende zinnen. Ik hou meer van verdichting, een minimaal aantal woorden voor een maximaal effect, met voldoende witregels die de stilte binnenbrengen.
Kunstpoort Hoe ben je bij ‘uitgeverij P’ terechtgekomen? Johan Clarysse Veel keuze is er niet. Ik heb mijn bundel gewoon opgestuurd. Uitgeverij P is de belangrijkste poëzieuitgeverij in Vlaanderen. In Nederland zijn er grotere maar die werken dan meer met reeds bekende namen en slechts af en toe komt daar een debutant bij.
Kunstpoort Je eindigt met het gedicht IN BLESSURETIJD Het is een pakkende afsluiter. Hoop je nog het ultieme schilderij te maken, een schilderij dat alle andere overtreft, dat de kijker naast kijken ook laat ZIEN en hoop je nog het gedicht dat alles zegt wat je wou zeggen, je opus magnum, te schrijven? Johan Clarysse Mocht het ultieme schilderij bestaan, geen enkele kunstenaar zou nog schilderen. Ook het ultieme gedicht bestaat niet. Een gedicht is altijd voorlopig, ook als het af is. Dwangmatig herbegin ik telkens opnieuw.
15 december 15 u Bundelvoorstelling Johan Clarysse Galerie S & H De Buck Zuidstationsstraat 25 – 9000 Gent
Verwelkoming + Johan leest enkele gedichten uit de bundel.
Interview door Jan Timmerman (filosoof en poëzieminnaar)
Vier bevriende actoren uit de wereld van de beeldende kunst brengen hun voorkeursgedicht en lichten kort toe waarom: Hermine De Groeve (galeriste), Joannes Késenne (kunstcriticus), Rob Loosveldt (kunstliefhebber) en Frederik Van Laere (curator).
Muzikale intermezzi Wout Clarysse
TENTOONSTELLING
er is werk te zien van Johan Clarysse in de groepstentoonstelling
“ Het naakt – Le nu -The nude ” deel II
29 november tot 29 december 2024 Galerie S & H De Buck Zuidstationstraat 25 – 9000 Gent
Tekst Kathleen Ramboer – foto’s copyright Johan Clarysse
kunstpoort 