Pianist-dirigent Stefaan De Lange over Spaanse muziek en olijfjes

Stefaan De Lange behaalde een masterdiploma  piano en compositie aan het conservatorium in Antwerpen. Hij geeft les aan de Academie voor Muziek, Woord en Dans  in Lebbeke en aan  de Academie voor Podiumkunsten  in Gent. In Gent is hij ook pianobegeleider. Hij is mede-oprichter en artistiek leider van   het koor Las Aceitunas.

‘Ik kreeg het eigenlijk met de paplepel binnen. Mijn opa speelde piano, ik was nog een kleuter en trachtte de muziek die ik hoorde op de piano te reproduceren. Later raakte ik gefascineerd door de Spaanse cultuur, de ritmes van de Spaanse muziek en de passie. Denk aan flamenco. Ik bedoel de authentieke flamenco, niet de toeristenflamenco Klassieke muziek geniet mijn voorkeur, met een voorliefde voor de Spaanse en Russische componisten, maar ook popmuziek kan ik smaken.

Het koor dat u leidt  heet Las Aceitunas, wat letterlijk “de olijfjes” betekent. Dat moet u even uitleggen.

‘Las Aceitunas is gegroeid uit mijn fascinatie voor de Spaanse cultuur. Tuna is een begrip dat stamt uit de Spaanse Middeleeuwen. Eigenlijk waren dat groepen studenten die rondtrokken van de ene prof naar de andere, of van de ene bar naar de andere, ook om wat geld te verdienen voor hun studie, met liederen en gitaren, soms met een tamboerijn.

Ook nu nog heeft elke faculteit haar eigen tuna-gezelschap. Tuna’s zijn langzaamaan vanuit Spanje uitgezwermd naar Portugal en tot in Zuid-Amerika. Maar zelfs in Nederland is er een tuna. Van tuna naar Las Aceitunas was maar een kleine stap.’
‘In essentie is het volksmuziek. Componisten zal je niet gauw vinden, elke tuna heeft trouwens zijn eigen bewerking van de liederen. Die zijn soms honderden jaren oud, de meeste componisten zijn dan ook anoniem. Daarom vind ik het belangrijk dat ik bij een optreden onze muziek telkens even kan kaderen in haar historische context. De meeste “tunantes” begeleiden zichzelf op gitaar tijdens het zingen of kloppen ondertussen op de tamboerijn.

Zijn er raakvlakken met pop of jazz?

‘Weinig of niet, alhoewel er de laatste tientallen jaren ook popliedjes bewerkt worden door tunagroepen. Vaak keren dezelfde ritmes terug : pasodoble  – denk aan de muziek die je in arena’s hoort, jota, wals,… Of met de nostalgie van sommige popsongs. Je zal in ons repertoire wel hedendaagse nummers herkennen die lekker swingen, maar veel verder gaat het niet.’

Eigenlijk zijn jullie niet zo vreselijk bekend, of vergis ik mij?

‘Goed vijf jaar geleden zijn wij met onze groep van nul gestart, en stilaan hebben we een repertoire opgebouwd. Het is zeker geen hitparademuziek, zelfs op Klara ga je ons niet horen Je kan ons nog best als volksmuziek catalogeren. Onder meer omdat volksmuziek zelden op partituur staat, dit soort muziek heeft meer te maken met overlevering. Er bestaan melodielijnen maar uiteindelijk geeft elke tuna daar zijn eigen interpretatie aan.’

Maakt u eigen composities?

‘Wel hedendaags klassieke composities, maar tot hiertoe heb ik nog geen tunaliederen geschreven.’

‘De liederen schrijf ik niet zelf, maar alle arrangementen zijn wel  van mijn hand. Nog eens: van de meeste liedjes zijn de componisten onbekend. Iedereen kent natuurlijk Bésame mucho en Hijo de la luna maar daar houdt het zo ongeveer op. Vele liedjes zijn honderden jaren oud. Sommige zijn opgepikt door José Carreras of Placido Domingo, wat toch wel getuigt van een zekere kwaliteit in die muziek.’

Hoe selecteert u de koorleden?

‘Wij werken bewust zeer laagdrempelig. Iedereen is welkom als ze min of meer juist kunnen zingen (lacht) –  de leden die koorervaring hebben of noten kunne lezen zijn eerder uitzondering. Meestal zingen we tweestemmig – de sopranen en tenoren de hogere partij, de alten en bassen de lagere, soms driestemming. We zijn nu ongeveer een anderhalf jaar met dezelfde groep bezig, een vaste kern, en dat klikt heel goed. Het sociale aspect, een vriendengroep zijn, is minstens even belangrijk. ‘Jonge mensen aantrekken om te repeteren op zondagochtend is niet evident, maar onze zangers zijn een voor een jong van hart.’

De koorleider neemt ons mee naar een andere kamer. Er staan een elektrische piano en een glimmende vleugelpiano. Hij speelt virtuoos een stukje klassiek.

‘Een vleugelpiano heeft een veel warmere klankkleur dan een elektrische piano, de aanslag is veel gevoeliger, maar een vleugel kan je onmogelijk naar elk optreden meezeulen.’

Hij nodigt mij uit om enkele noten mee te zingen op zijn toonladders. Het is snel duidelijk dat aan mij geen groot zanger is verloren gegaan.

Op zondag 16 oktober vindt er in de kerk van Hyfte – Lochristi een jubileumconcert plaats naar aanleiding van hun vijfjarig bestaan, cava en tapas inbegrepen.

Tekst: Gerrit De Clercq
Foto’s: Bernadette Van de Velde

Ter info :

Over het begrip tuna bestaan historisch verschillende interpretaties, zegt Stefaan De Lange.

‘Tunante betekent letterlijk deugniet, maar het kan ook afgeleid zijn van tunar o correr la tuna, dat wil zeggen: een rondtrekkend leven leiden al zingend en spelend.

Misschien refereert het aan Atún, een vis die in bijna alle oceanen te vinden is, een rondtrekkende vis dus, en vandaar tunazanger’. Of nog:  Tunos, zo werden de seizoenarbeiders genoemd die naar het zuiden van Spanje trokken om werk te vinden. En ten slotte betekende Tonare in het latijn: luid zingen

Website Las Aceitunas :  http://las-aceitunas.weebly.com/