Kunstpoort hoopt in 2025 op hetzelfde elan verder te gaan en boeiende reportages, video en tekst, te brengen over diverse kunstdisciplines. Verder houden we jullie via ons FB account en Instagram account graag ook in 2025 op de hoogte van expo’s en evenementen die niet altijd de volle aandacht krijgen in de geschreven pers en/of op sociale media. Op onze tentoonstellingspagina geven we vaak wat meer uitleg. FB https://www.facebook.com/profile.php?id=100063526032284 Instagram https://www.instagram.com/kunstpoort/
Het voorbije jaar publiceerde het Kunstpoort team (Bert, Bip, Diana, Erik, Kathleen, Magda, Rik) 67 reportages. We zetten graag, volgens de statistieken, de tien succesrijkste posts/pagina’s op een rijtje. Zijn dit onze beste reportages? Daarom niet; naambekendheid, toeval, zoektermen, algoritmen … zorgen voor meer of minder lezers. Oordeel zelf of je het bericht al of niet boeiend vindt.
1 Homepage Alle nieuwe reportages komen op de Homepagina terecht. www.kunstpoort.com
6 Videoreportage TEGENDRAADS naar aanleiding van ‘Tegendraads’, een eerste expo in de nieuwe Gallery Miss Pelters in de Sint-Katelijnestraat te Mechelen. https://kunstpoort.com/2024/10/09/tegendraads/
Tekst Kathleen Ramboer – foto’s copyright Johan Clarysse
Johan Clarysse is niet alleen een poëet op het canvas maar ook met de pen. Zijn eerste gedichtenbundel HET GEDULD VAN WATER is vers van de pers. Het mysterieuze schilderij op de cover, een Johan Clarysse, laat veel aan de verbeelding over, ook zijn gedichten kan je als lezer zelf een invulling geven. Zijn poëzie lezen is als kijken naar stillevens. Het is de kunst van het alledaagse, een viering van het leven van elke dag, contemplatief.
De bundel kan ik ontelbare malen lezen. Door het kleurrijke taalgebruik, de metaforen, de zinspelingen, de vindingrijke beeldspraak en de verbeelding van de dichter blijft de verrassing overeind. Lezend droom ik me schilderijen, verbeeld me herinneringen, ga op ontdekkingsreis in de wereld van de dichter en beleef opnieuw een stukje uit een ver verleden. HET GEDULD VAN WATER geeft me de kans een dichter te ontmoeten die beeldend schrijft en poëtisch schildert. Tijdens het interview voor kunstpoort leer ik een tedere kunstenaar kennen met een menselijke blik en klare taal.
Kunstpoort HET GEDULD VAN WATER Kan je me de titel verklaren? Wat is de onderliggende gedachte? Johan Clarysse Er zijn veel titels de revue gepasseerd. Dit vond ik een goede, een tikje mysterieus. De titel verwijst ook naar een stukje uit het gedicht Voorschot op geluk– pg 38
Laten we twijfels van elkaars lippen lurken, geloven in de zachte leugens van de kunst, het boek dat spreekt, de feniks, de kat, het kind, in het geduld van water.
In de bundel zijn er een vijftal verwijzingen naar WATER. Water zie ik als een metafoor voor het leven. Water kan zuiverend en positief zijn (de mens en de aarde bestaan grotendeels uit water) maar water kan ook aan de lippen staan, het is dubbel. Bij GEDULD van water denk ik aan een rivier die vanaf de bron geduldig op zoek gaat naar zijn eindpunt, die kronkelt, het landschap voorbij slingert, soms traag stromend, soms met watervallen, tot de monding in zicht is. Het is een titel die veel openheid laat.
Kunstpoort Waarom precies dat schilderij op de cover? Johan ClarysseHet schilderij komt uit de reeks ‘Looking for the invisible’. Ik wou een sterk beeld, het beeld heeft een zekere ambiguïteit in zich. Het gezicht laat een spanningsveld raden tussen de buitenwereld en de binnenwereld, een spanningsveld dat ook in de bundel aanwezig is. Het schilderij roept voor mij vragen op over onze condition humaine, wat is de mens?
KunstpoortWaarom publiceer je nu pas je dichtbundel, na al die jaren schrijven? Johan Clarysse Ik ben een laatbloeier die misschien iets in te halen heeft. In mijn studententijd en later schreef ik gedichten, publiceerde nu en dan. Daarna heb ik mij vooral in mijn beeldende kunst geëngageerd. Door de combinatie van mijn schildersloopbaan, mijn halftijdse job en het vaderschap, bleef er weinig tijd over voor de poëzie. De schrijver in mij heb ik een tijd verwaarloosd. De laatste vijf jaar heeft de oude passie een nieuw elan gekregen. De tijd was rijp voor een dichtbundel.
Kunstpoort Is er een wederzijdse beïnvloeding tussen je schilderkunst en poëzie, zie je verwantschappen. Is de taal van de dichter dezelfde als die van de schilder? Johan ClarysseEr zijn zeker verwantschappen. Ik citeer graag Simonides, een Griekse filosoof en schrijver, 540 voor Christus: ‘Schilderkunst is stomme poëzie en poëzie is sprekende schilderkunst’. Bij beide disciplines vertrek je vanuit de verwondering, de observatie, je stelt je eigen wereld en die rondom je in vraag. Zowel schilderkunst als poëzie brengen een beeldend verhaal: in de schilderkunst met verf en kleur, in de poëzie met taal. Er zijn ook gedichten in de bundel die refereren naar schilderkunst.
Fragment uit Zelfhulpgedicht – pg41
Drink een espresso in gezelschap van de baadsters van Bonnard.
Adem buiten de lijntjes, zorg voor baldadigheid
Kunstpoort Je schrijft de taal van een schilder: je verwijst naar kleuren, schrijft beeldend, filmisch… Bij het lezen van je poëzie verbeeld ik me een schilderij, een tafereel met specifieke, gedempte onverzadigde kleuren. Persoonlijk lees ik je gedichten zoals ik stillevens bekijk, met verbeelding, met emotie en herkenning. Ik zie een tafereel uit mijn kindertijd, herken een alledaagse realiteit, zoom in op de werkelijkheid. Soms besluipt me de gedachte: het gedicht kon evengoed een schilderij zijn. Mocht je geen schilder zijn, zou je dan in eenzelfde stijl, op eenzelfde beeldende manier schrijven? Johan ClarysseIk denk visueel, in de poëzie vertaalt dat zich in beelden. Beelden zijn opener dan begrippen of beschrijvende taal. Je kan ze invullen, ze maken diverse interpretaties mogelijk. Bij schrijvers/dichters is dit een gouden regel: ‘Show, don’t tell’. Het visuele is van kapitaal belang.
Kunstpoort Een schilderij kon een gedicht geworden zijn en omgekeerd. Wat doet je grijpen naar taal en wat naar het penseel? Johan ClarysseSoms grijp ik naar het medium schrijven, naast poëzie schrijf ik ook dagboekfragmenten, of ik kies voor het schilderen. Wat me naar het ene drijft en wat naar het andere is moeilijk te verklaren. Het gebeurt. Ik weet alleen maar als ik schilder, kriebelt het om te schrijven, als ik schrijf bekruipt me de lust om te schilderen. Door mijn fragiele gezondheidstoestand en het eindigheidsbesef dat ermee samenhangt is dat nog versterkt. Ik wil vele zaken simultaan aanvatten: en schrijven, en tekenen, en collages maken, en schilderen…
Kunstpoort Deze bewering doet me denken aan een andere vraag: ben je in je hoofd altijd aan het schrijven of schilderen? Kan je je hoofd nog leeg maken? En is dat niet vermoeiend? Johan Clarysse Wellicht kom ik over als een rustig persoon maar binnen in is het een en al activiteit en onrust. Ik ben zoals het een goede schilder en dichter past, altijd aan het observeren en creëren. Zonder meer in het nu zijn is voor mij een uitdaging. Maar ik vind het anderzijds fantastisch dat je mensen kan raken door wat je creëert en dat die dan bereid zijn in je universum te treden.
Kunstpoort Door je poëzie stel je je kwetsbaar op, leg je gevoelens bloot. Vind je het niet vervelend dat de lezer gist naar je persoonlijke leven en ervaringen, zich voorstellingen maakt over jouw leven en wie weet de bal compleet misslaat?
The big conversation, 70x90cm, 2022
Johan ClarysseHet lyrische IKvalt nooit 100 procent samen met dat van de schrijver. Ik put uit reële autobiografische ervaringen. Dat is het beginpunt maar niet het eindpunt. In mijn bundel zie je vaak het thema opduiken van het samensmelten van aanwezigheid en afwezigheid; de sterke tegenwoordigheid van een persoon die fysiek afwezig is door een breuk of door de dood. Maar als ik dat zo formuleer, zegt dat weinig, daarom schrijf ik er gedichten over. Sinds het overlijden van mijn vader X aantal jaren geleden is de nooit stoppende dialoog met onze eindigheid nog meer een voedingsbodem geworden voor zowel mijn schilderijen als mijn gedichten. Dat ik mij daar soms kwetsbaar bij opstel, vind ik ok. Je voldoende kwetsbaar opstellen in je werk – dat niet gaan etaleren maar ook niet verbergen achter allerlei poëtische trucs, het wapen van de ironie, of hermetische omschrijvingen – dat laat juist de mooiste dingen ontstaan.
Fragment uit Rechter en vriend – pg 10 I Nog steeds bewaar ik jouw gezicht, je voortvarende handen, de witte stoel waarop je zelden rustte.
Handig was je in dingen, onhandig in verdriet. Je hield niet van languit liggen in het gras. Het jaar door plantte je lente.
Je leerde me de hoogste vliegers maken, cirkels in staalblauwe lucht, de klakkebus die het luidst knalde.
Dat wit een optelsom van kleuren is en een omweg ons naar verder leidt.
Al kan ik nooit je hand nog schudden, ik houd je lichaam wakker. In je botten kom ik langzaam thuis.
Fragment uit Breuklijn – pg 48
Toch ben je er nog: als je voorbij fietst vermomd als vreemdeling, als ik de paaslelies in mijn tuin met je vingers verwar.
Gisteren zag ik je in aarde woelen, praten tegen de kat, kijken in de spiegel die ik voor je was.
Je kwam de kamer binnen als een raam waaruit het uitzicht is verdwenen.
Kunstpoort Bij het lezen van poëzie willen mensen geraakt worden. Kan een gedicht helpen om emoties te verwerken, troost te vinden, bij de schrijver of bij de lezer? Johan ClarysseDat denk ik wel, dat geldt alvast voor mezelf. Bij het lezen van een gedicht kan herkenning optreden, waardoor al dan niet sluimerende emoties bestaansrecht krijgen, soms ook gevoelens waar je zelf nauwelijks bewust van bent. Als jonge student was ik sterk politiek geëngageerd. Ik had een naïef geloof in een nieuwe betere wereld, een nieuwe mens. Op een bepaald moment heeft dat geloof flinke deuken gekregen. Een verlies van idealen gaat gepaard met rouwen, maar ik negeerde dat. Een gedicht van Herman De Coninck die daarop alludeerde opende mijn ogen. Een rake verwoording zorgde voor een gevoel van herkenning en dat werkte troostend. Maar poëzie is natuurlijk meer dan herkenning of troost bieden. Poëzie lezen maakt je blik scherper. Het reikt andere, soms onverwachte perspectieven aan en laat je kennismaken met andere invalshoeken.
Kunstpoort Ik hou van je gedichten niet alleen door de inhoud maar vooral om de schoonheid van de taal, de metaforen, de beeldspraak, het filmisch schrijven, het visuele. Johan ClarysseNatuurlijk, de omgang en het spelen met taal is het belangrijkste maar om poëzie te schrijven heb ik nood aan een inhoud zoals ik die ook nodig heb om gedreven te kunnen schilderen. Gedichten gaan vaak over thema’s die duizenden jaren oud zijn: liefde, geluk, dood, leven, afscheid, verbinding. Maar waar het vooral omdraait is de vormkracht. De inhoud is in zekere zin secundair. Alles is al geschreven maar hopelijk niet op mijn manier. Daar moet je ergens van overtuigd zijn, anders begin je er niet aan.
Kunstpoort Schrijf je intuïtief? Hoe ontstaat de beeldspraak, een metafoor? Schrijf je vlot of pieker je over het juiste woord, de juiste zin? Is er een lange afstand afgelegd tussen het denken en de hand die schrijft? Johan ClarysseEen gedicht schrijven is een werkproces. Het start meestal met een beeld dat zich opdringt, een startregel, maar het eindpunt is niet gekend en verloopt volgens een grotendeels oncontroleerbaar proces.Het ene beeld roept het andere op, genereert associaties, de opeenvolgende beelden stuwen elkaar voort. Het is een mythe te denken dat een schrijver een onverwachte ingeving in één ruk omzet tot een gedicht. Tien of meer versies gaan het eindproduct vooraf. Eerst zijn er mijn aantekeningen, de ongefilterde versie van die keten van associaties. Dan begint het grote werk, het schrappen, het zoeken naar variaties, het uitzuiveren van beelden, het zoeken naar het meest geschikte woord, naar een gepast ritme. Een gedicht schrijven betekent lezen en herlezen, vaak laat ik het ook lezen door iemand anders.
Kunstpoort Wanneer weet je als een gedicht af is? Je schilderijen geven de indruk ‘onaf’ te zijn, Geven je gedichten tevens een onvoltooide indruk? Johan Clarysse Een gedicht is af als ik de beste versie heb gevonden, als de puzzelstukken in elkaar vallen en het geheel kloppend maken. Dat betekent dat het beantwoordt aan de regels en wetmatigheden die ik – inderdaad grotendeels intuïtief – voor mezelf heb ontworpen voor wat een goed gedicht hoort te zijn. Je kan de gedichten ‘onvoltooid’ noemen in die zin dat hun betekenis niet vastligt en kan verschuiven. De lezer moet zelf de gaten invullen. Meerdere lezingen zijn mogelijk. Zoals in mijn schilderkunst is er ook dat eeuwige spanningsveld tussen helderheid en mysterie. Ik haal hier graag de quote aan van T.S. Eliot: ‘A good poem communicates before It Is understood’. Je hoeft niet alles onmiddellijk te begrijpen.
Kunstpoort Je gedichten zijn toegankelijk voor het grote publiek. Johan Clarysse Ik hou niet van hermetische poëzie maar een gedicht mag ook niet te toegankelijk zijn. Een goed gedicht is voor mij helder en duister tegelijkertijd. Het is per definitie meerduidig en suggestief. In zowel mijn schilderijen als in mijn dichtkunst hou ik van gelaagdheid. Maar er moet wel een inrijpoort zijn. Ik zet graag de deur op een kier. Aan de lezer of de kijker om binnen te treden in het gedicht of schilderij, erin rond te wandelen en liefst ook wat in te verdwalen.
KunstpoortIs gedichten schrijven als gesprekken voeren met iemand die je niet kent en je geen antwoord geeft? Johan Clarysse Je schrijft een gedicht. Je laat het los op de wereld maar weet niet waar het landt. Het is een zekere vorm van gulheid ook.
Kunstpoort Bij het lezen van je gedichten treedt vooral bij oudere lezers een gevoel van herkenning op, het herkennen van bepaalde levenssituaties. Je graaft hoogst waarschijnlijk in je eigen leven. Schrijf je over persoonlijke herinneringen die ook universeel zijn? Denk je dat jongere jeugdige lezers ook deze poëzie zullen smaken? Heb je een idee wie je lezerspubliek is?
Fragment uit Afscheid – pg 7 III Haar kamer, een boekdeel dat nog geschreven moet worden. We praten over appeltaart, de kunst van het ontvlekken, roze bietenmousse en in de boze wereld buiten: schaliegas, wir schaffen das, oorlogsgedruis.
Johan ClarysseHET GEDULD VAN WATER is geen persoonlijk document, zoals ik al zei. Ik put wel uit persoonlijke ervaringen en herinneringen maar probeer het particuliere van die ervaringen te overstijgen en er een meer universele, algemeen menselijke dimensie in te brengen. Het gaat niet over mijn gemis, maar over Het Gemis. Het gaat niet over mijn verlangen, mijn vader enz. maar over Het verlangen of De Vader, telkens met hoofdletter. Thema’s zoals eindigheid, verlies… zijn niet aan leeftijd gebonden. Ook de jeugd kan de weg vinden naar mijn poëzie. Het geeft voldoening te weten dat je gedichten gelezen worden. Gedichten schrijven is tenslotte een vorm van communicatie, zij het dan communicatie via een omweg, precies omdat het de dingen gelaagder en complexer maakt…
KunstpoortWat is het verschil tussen taal en verf? Laat de taal minder vrijheid toe door zijn traditie, zijn wetten en regels? Beperkt taal de creativiteit? Legt taal de creativiteit aan banden? Johan Clarysse Je kan ook vrij creatief omgaan met taal door het gebruik van metaforen en beeldspraak, het zoeken naar ritme, een specifieke klank… Bij experimentele dichters komt taal los van zijn betekenis en daar kan je heel ver in gaan. Paul Van Ostaijen en later de Vijftigers zijn daar mooie voorbeelden van. En bovendien: schilderkunst heeft ook zijn wetmatigheden…
KunstpoortOnze maatschappij heeft een beeldcultuur, wordt overspoeld door vooral dan digitale beelden. Denk je dat poëzie zorgt voor wat tegenwicht? Wordt poëzie niet in een hoekje gedreven of geloof je dat poëzie blijft overleven? Johan ClarysseBij de opmars van de fotografie beweerde men ook dat dit de dood was van de schilderkunst en kijk de schilderkunst bloeit als nooit tevoren. Poëzie zit in het DNA van de mensheid en gaat niet verdwijnen. De Grieken gingen ons voor, de leerdichten op rijm gaven kennis door. Ook in de Middeleeuwen was poëzie een belangrijke bron van kennis. Jammer, in onze samenleving maken we een verpretparking van de kunst mee, consumentisme is primair, dat duwt zaken als poëzie weg. Wat verstilling, vertraging en introspectie vraagt, verdwijnt naar de achtergrond. Poëzie is een niche. Het onderwijs kan een belangrijke rol spelen om daar verandering in te brengen. Of een Paul Snoek, Claus, Lucebert, Hans Andreus, Paul Van Ostaijen nog aan bod komen, weet ik niet. Songteksten, teksten die verwijzen naar de leefwereld van de jeugd met een poëtisch sausje er bovenop komen nu veeleer aan bod. Jammer, ik stel vast dat de poëzie waarmee ik kennis maakte tijdens mijn studies, nog altijd voor mij een inspiratiebron is, daar ben ik mijn leraars nog steeds dankbaar voor.
KunstpoortDenk je dat AI al in zwang is bij het dichten met gevolg heel wat vervlakking van de taal, minder nuances, minder diepgang? Johan ClarysseIk probeerde AI zelf uit met de vraag: schrijf een gedicht over een eik op het dorpsplein bv of over Brugge. Het resultaat was een verzameling van clichés. Een gedicht dat ik zelf neerpende, liet ik ook los op Chat GTP met de opdracht: maak hier een beter gedicht van. Interessant was de omzetting niet. Het kan misschien wel van nut zijn bij het zoeken naar een synoniem of een andere formulering. Hoe specifieker de vraag, hoe bruikbaarder het antwoord. Maar ik geloof er niet echt in. Moderne technieken kunnen soms een hulp zijn als je ze verstandig weet aan te wenden. Nogal wat hedendaagse kunstenaars gebruiken foto’s en projectie bij de opbouw van een schilderij, ook grote namen als Luc Tuymans en Michaël Borremans deden of doen dat. Alles kan van mij als je er inderdaad niet aan vastzit en het eindresultaat maar een sterk schilderij is De valkuil is dat de kunstenaar niet loskomt van het oorspronkelijk beeld en teveel invullend gaat schilderen, waardoor het toeval en het proces van het schilderen zelf in het gedrang komt. Iets analoogs geldt bij het schrijven van gedichten. Kunstpoort Magnumfotograaf Carl De Keyzer durfde het aan een boek te publiceren met uitsluitend AI beelden. Hij heeft ontelbare malen Rusland doorkruist en beweert: mocht ik Rusland niet kennen dan zou ik zo geen AI beelden kunnen creëren. Johan Clarysse Tenslotte moet je nog altijd een input geven. Op zich is het al boeiend dat de kijker zichzelf de vraag stelt: is dit een AI beeld of een ‘echte’ foto? Alleen het eindresultaat telt voor me. Kunst is per definitie ‘kunstmatig’. Je grijpt in op en geeft een extra dimensie aan een werkelijkheid waardoor die kunst wordt.
Kunstpoort Bij de aanvang van je carrière integreerde je wel eens teksten in je schilderijen, in een vorig interview met kunstpoort noemde je ze WOORDBEELDEN. Die teksten hebben geen directe relatie met de inhoud, ze zijn in eerste instantie een beeldende ingreep. Is het in de toekomst mogelijk dat een tekst, een fragment uit een gedicht, op het canvas wel verwijst naar thema en onderwerp en zo het schilderij gelaagder maakt, er iets aan toevoegt? Of hou je het liefst schilderkunst en poëzie gescheiden?
Suspicious landscapes – Ich bin ein Berliner, 150×140-cm, 2012
Johan Clarysse In mijn dichtbundel komen er bewust geen beelden voor, wie weet een volgende keer wel? Ik ga graag voor een weerbarstige relatie tussen woord en beeld, los van het illustratieve. Een expliciete tekst in een schilderij neigt al vlug naar kitsch. In vroeger werk zorgde de contradictie tussen de krachtige, strenge typografie van de tekst en het organisch, emotioneel geladen beeld, voor een interne spanning in het schilderij, daar hield ik van.
Kunstpoort Waarom dicht een schilder? Of je kan het ook andersom citeren: waarom schildert een dichter? Johan Clarysse Poëzie en schilderkunst zijn 2 media waarmee je greep probeert te krijgen op je eigen werkelijkheid en de werkelijkheid om je heen, die ons voor een deel altijd ontsnapt, zelfs in de intiemste relaties. Dat erkennen en omarmen is één van de drijfveren voor poëzie en schilderkunst. Wie zich perfect gelukkig voelt, geen vragen stelt, de wereld alleen maar toelacht, maakt zelden kunst.
To agree or disagree that isn’t the question, 100X80cm, 2016
Ontevredenheid met jezelf of de wereld waarin je leeft, is een motor voor kunst. Kunst draagt subtiel protest in zich. De poëzie heeft vele kamers. Bij mij ontstaan gedichten vanuit een soort emotionele urgentie, maar dat hoeft niet zo te zijn. Je kan ook een sterk gedicht maken over alledaagse objecten. Kijk maar naar de bundel van Geert van Istendael ‘Het geduld van de dingen (1996)’. Hierin schrijft Van Istendael vol overtuiging over schijnbaar banale voorwerpen als een rode bloempot of een lepel. Een gedicht kan ook louter gestoeld zijn op muzikaliteit. Tegenwoordig schrijven jongere dichters vaak prozaïsch met lange uitdeinende zinnen. Ik hou meer van verdichting, een minimaal aantal woorden voor een maximaal effect, met voldoende witregels die de stilte binnenbrengen.
Kunstpoort Hoe ben je bij ‘uitgeverij P’ terechtgekomen? Johan Clarysse Veel keuze is er niet. Ik heb mijn bundel gewoon opgestuurd. Uitgeverij P is de belangrijkste poëzieuitgeverij in Vlaanderen. In Nederland zijn er grotere maar die werken dan meer met reeds bekende namen en slechts af en toe komt daar een debutant bij.
Kunstpoort Je eindigt met het gedicht IN BLESSURETIJD Het is een pakkende afsluiter. Hoop je nog het ultieme schilderij te maken, een schilderij dat alle andere overtreft, dat de kijker naast kijken ook laat ZIEN en hoop je nog het gedicht dat alles zegt wat je wou zeggen, je opus magnum, te schrijven? Johan Clarysse Mocht het ultieme schilderij bestaan, geen enkele kunstenaar zou nog schilderen. Ook het ultieme gedicht bestaat niet. Een gedicht is altijd voorlopig, ook als het af is. Dwangmatig herbegin ik telkens opnieuw.
15 december 15 u Bundelvoorstelling Johan Clarysse Galerie S & H De Buck Zuidstationsstraat 25 – 9000 Gent
Verwelkoming + Johan leest enkele gedichten uit de bundel.
Interview door Jan Timmerman (filosoof en poëzieminnaar)
Vier bevriende actoren uit de wereld van de beeldende kunst brengen hun voorkeursgedicht en lichten kort toe waarom: Hermine De Groeve (galeriste), Joannes Késenne (kunstcriticus), Rob Loosveldt (kunstliefhebber) en Frederik Van Laere (curator).
Muzikale intermezzi Wout Clarysse
TENTOONSTELLING
er is werk te zien van Johan Clarysse in de groepstentoonstelling
“ Het naakt – Le nu -The nude ” deel II
29 november tot 29 december 2024 Galerie S & H De Buck Zuidstationstraat 25 – 9000 Gent
Tekst Kathleen Ramboer – foto’s copyright Johan Clarysse
Interview naar aanleiding van de expo ‘Les Wallons reviennent’ Rohan Graëffly and Guests
Tekst Kathleen Ramboer – Fotografie Kathleen Ramboer en Rohan Graëffly
kunstenaar Rohan Graëffly
Wendy Van Driessche en Guy De Dapper, de bezielers van Galerie Drie, hebben de bijzondere gave kunstenaars die buiten de lijntjes kleuren, kunstenaars met dat ietsje meer, op te sporen en een forum te bieden. Kunstenaars die opteren voor ongewone, niet voor de hand liggende materialen en disciplines zoals marmer, textiel, experimentele fotografie… passeerden er de revue. Van 6 december tot 5 januari is het de beurt aan de non-conformistische Waalse Rohan Graëffly en gasten. Galerie Drie brengt een stukje Waalse kunstscène naar Gent. Dat kunnen we alleen maar toejuichen. Rohan Graëffly leeft en werkt in Arlon, Belgisch Luxemburg. De kunstenaar legt zichzelf geen grenzen op, gebruikt sterk uiteenlopende materialen en technieken om het kunstpubliek te verrassen met absurd, kritisch en ironisch werk. Zijn werk is schatplichtig aan Marcel Duchamp, Marcel Broodhaerts, Wim Delvoye… om maar enkele bekende namen te noemen. De kunstenaar kopieert niet maar creëert werk in de geest van deze beroemde voorgangers.
Het was zalig het prille begin van de expo opbouw mee te maken. Het blijft boeiend een lege ruimte stilaan te zien veranderen in chaos om later, omgetoverd, te kunnen bewonderen als een geordend geheel. Het neerpoten van twee immense witte zakken met 2000 half opgepeuzelde appels, in hout gebeiteld, was een performance op zich. Jammer, sneeuwwitje en de zeven dwergen ontbraken op het ‘appel’ om de vele in plastiek zakjes verpakte appels uit te pakken. Een gemoedelijke gezellige no-nonsense sfeer, passend bij het werk van Rohan Graëffly, vulde de galerie. Het interview kon aanvangen.
Kunstpoort Om te starten, een klassieke doodgewone vraag: wanneer besliste je om ‘kunstenaar’ te worden. Volgde je een kunstopleiding? Rohan Graëffly Ik dacht er niet aan te kiezen voor een leven als kunstenaar. Ik zag me eerder als dokter, psychiater, zelfs archeoloog. Toen ik fotografie studeerde in ‘La Cambre’ te Brussel viel alles op zijn plaats en besefte ik dat kunstenaar zijn voor mij was weggelegd. In mijn masterjaar ‘Photographie & recherches paraphotographiques’ verkende ik andere disciplines en technieken als schilderkunst, tekenkunst, beeldhouwkunst… Ik maak gebruik van sterk uiteenlopende technieken, geen enkele specialisatie draagt mijn voorkeur weg. Ik kies materialen en procedés die het best passen bij een specifiek kunstwerk.
Kunstpoort Hoe kwam je in contact met Galerie Drie? Rohan Graëffly Galerie Drie ontdekte mijn account op instagram en volgt me op sociale media. De eerste maal dat we elkaar ontmoetten was in Gallery Klotz in het Rivoli-gebouw te Brussel. Deze galerie representeert me als kunstenaar. https://www.instagram.com/klotzshows/ www.klotzshows.com
Kunstpoort Stel je veel tentoon in Vlaanderen? Rohan Graëffly In het verleden zeker. Galerij Jan Colle te Gent, een voormalige houtdroogplaats uit de jaren 30 verbouwd tot galerie voor hedendaagse kunst, vertegenwoordigde mijn werk. Ik stelde er twee maal per jaar tentoon. De galerie is ondertussen verkocht. Gent leerde ik in die periode beter kennen.
Fading Broodhaerts-2024 @Rohan Graëffly
Kunstpoort Je werk is typisch ‘Belgisch’. Je behoort tot de kunstenaars die we onmiddellijk associëren met surrealisme, dadaïsme, cynisme en rebellie, dat alles overspoeld met een vleugje humor. Het surrealisme van Magritte, de jongensachtige durf van Wim Delvoye, de ironie van Broodhaerts… je werken hebben het in zich. Ben je het daar mee eens? Rohan Graëffly Kunstenaars laten zich bewust of onbewust beïnvloeden door andere kunstenaars. Mijn grote voorbeelden zijn Marcel Duchamp, Marcel Mariën, Marcel Broodthaers.
Kunstpoort Een werk van je ‘Fading Broodhaerts-2024’ verwijst naar de kunstenaar. Je hebt hetzelfde gevoel voor humor. Rohan Graëffly Wat een fijne opmerking! Een mooi compliment.
Kunstpoort Ik wou je net vragen: ‘Wat is het mooiste compliment dat je ooit kreeg over je werk.’ Ik denk dat ik het antwoord weet. Rohan Graëffly Lachje
KunstpoortCreëerde je speciaal voor deze expo nieuw werk? Rohan Graëffly Niet echt, het meeste werk dat ik tentoonstel is recent en dateert van 2024. Het is de eerste maal dat ik canvassen uit de reeks ‘Serie Swiss’ in zo een groot aantal exposeer. De werken zijn geschilderd op recup materiaal, op onder andere vodden die ik in mijn atelier terugvond. Enkel de installatie “The foundation of Babel” ooit tentoongesteld in de St-Loup Church – Namur, dateert van 2013.
Serie Swiss, Acrylic on vintage rag on wood,, Variables Dimensions, 2024
The foundation of Babel
Kunstpoort Het werk “The foundation of Babel”, de in hout vervaardigde appels, intrigeert, wekt verwondering, bewondering, verrast en zet aan tot reflectie. Het werk is ook esthetisch gezien, een pareltje. Kan je me wat meer vertellen over de installatie met de 2000 appels “The foundation of Babel”? Rohan Graëffly Het begon allemaal met Eva die van de verboden appel at. Taal werd geboren, een dialoog kwam op gang, zo ligt de appel aan de basis van de toren van Babel en de spraakverwarring. Verdere uitleg is onnodig, toch?
Kunstpoort Waar haal je de inspiratie vandaan? Wat zet je aan tot kunst; een gevonden voorwerp, een politiek probleem of sociale hangijzers? Wereldproblemen? Rohan Graëffly Het leven van elke dag is mijn grote inspiratiebron. Plots is daar die aha-erlebnis, dat ene briljante idee. Het is moeilijk uit te leggen. Zaken, gebeurtenissen, woorden, objecten… komen samen, het is als elektriciteit die plots vonken geeft. It just happens.
links Coitus interruptus – 2013, Objet, copyright Rohan Graëffly rechts My Dear – 2014 Readymade, serre-joint / lettres à frapper – acier / bois, 25/9/2 cm, copyright Rohan Graëffly
Kunstpoort Wat wil je met je werk teweeg brengen; een glimlach, diepzinnige gedachten omtrent wereldproblemen en de samenleving? Rohan Graëffly Op zijn minst verwacht ik emotie. Om het even welke reactie, goed of slecht, als er maar een zekere terugkoppeling is, dan is mijn opzet geslaagd. Geen reactie is alleen maar saai.
Kunstpoort Is het wenselijk dat de kijker de essentie van je werk begrijpt? Rohan Graëffly Mijn werk brengt geen boodschap, begrijpen is niet het juiste woord. Mijn kunst wekt veeleer een gevoel op.
Kunstpoort Kunstliefhebbers hebben de neiging werken in een bepaald hokje onder te brengen. Bij welke kunststroming en/of –isme hoort jou werk? Heb je suggesties: minimal art, conceptual art, arte povera.. ? Rohan Graëffly Niemand stelde me ooit deze vraag. Omdat ik vertrek vanuit een idee, een concept creëer ik eerder conceptuele kunst. Is mijn kunst surrealistisch, dadaïstisch of om het even wat, ik weet het echt niet. Het is wat het is, it doesn’t matter, het maakt niet uit.
Kunstpoort Sta je stil bij het commerciële aspect van je kunst? Denk je na over het feit of je werk verkoopbaar is? Rohan Graëffly Dat is niet mijn probleem eerder dat van de galerist.
Kunstpoort De galerie in Brussel waar je aan verbonden bent, bieden ze conceptuele kunst, figuratieve kunst, hedendaagse kunst…? Rohan Graëffly Ze vertegenwoordigen in elk geval hedendaagse kunst, niet figuratief, enkel abstracte kunst.
Kunstpoort Wanneer startte de samenwerking met de galerie? Rohan Graëffly Het is het tweede jaar dat we samenwerken. De galerie bevindt zich in het Rivoli-gebouw op de grens van Elsene met Ukkel. Het is een hotspot voor hedendaagse beeldende kunst. In een voormalig somber afgeleefd shoppingcenter, wel met een bijzondere architectuur, vinden nu vele galeries een onderdak.
Kunstpoort Meestal nieuwe galeries? Rohan Graëffly Er zijn slechts een tweetal nieuwe galeries, gevestigde waarden uit het Brusselse verenigden zich en namen er hun intrek.
Photo by Sarah Cascone.
Kunstpoort Omdat het concept bij jou belangrijk is, had ik graag je mening over het kunstwerk ‘Comedian’ de banaan met de Duck tape van Maurizio Catellan. Het is een absurd werk, een satire, een parodie op de kunst. Is het een sterk werk? In je werk zie ik eenzelfde visie, zin voor humor en ironie. Rohan Graëffly Ik noem het een ‘funny work’ en ‘funny’ dat hij een banaan op de kunstmarkt brengt. Het is een feit dat niemand het hem voordeed. Je kan het vergelijken met de voor het eerst vertoonde readymade, de urinoir, ‘The fountain’ van Marcel Duchamp. We kunnen voor het ogenblik nog niet inschatten of ‘Comedian’ een icoon van de beeldende kunst van de 21ste eeuw wordt of verdwijnt naar de achtergrond. Ik beschouw het kunstwerk als een op de kunstmarkt gebrachte ‘pure joke’. De banaan voegt niets toe aan wat al bestaat. Het valt me moeilijk een standpunt in te nemen. Een sterk werk is het niet maar wel een ‘strong joke’.
Kunstpoort ‘Comedian’ ligt in de lijn van wat jij realiseert. Misschien kan je ook voor opschudding zorgen met conceptueel werk badend in een absurde humor, ideaal om een bepaald kunstpubliek en koper voor je kar te spannen? Rohan Graëffly Ja maar dit soort werk is reeds op de markt. Er is slechts één persoon op de wereld die tot zo iets in staat is en dat is Catellan.
Kunstpoort Ken je het oeuvre van Catellan? Heeft al zijn werk dezelfde spirit? Rohan Graëffly Inderdaad, Maurizio Cattelan wordt vereerd om zijn vaak satirische, subversieve, controversiële werken. ik vergelijk hem met Wim Delvoye. Het zijn 2 gelijkaardige kunstenaars. Het verbaasde me niet dat hij de wereld verblijdde met een werk als ‘Comedian’. Ik hou wel van zijn oeuvre.
Kunstpoort Vaak integreer je het kruis, een religieus symbool, in je werk. Is kunst voor je de nieuwe religie. Geeft kunst betekenis aan je leven, is kunst een noodzaak voor je? Rohan Graëffly Ik ben een overtuigd atheïst en ga graag in dialoog met religie, het christendom. Ik ben van mening dat ik de christelijke godsdienst mag bekritiseren, ik ken die religie en maak er toch ook deel van uit. Vooral extremen zoals godsdienstgemeenschappen in de USA zijn het onderwerp van mijn persoonlijke spot. Het jodendom en de islam behoren niet tot mijn wereld. Ik voel me dan ook niet geroepen om die godsdiensten van repliek te dienen en te hekelen.
Kunstpoort Vier andere kunstenaars uit Wallonië stellen hier met je tentoon. Jij stelde die voor aan Galerie Drie. Wat waren de vereisten, de criteria? Rohan Graëffly Criteria waren er niet. De verklaring is heel eenvoudig: Vorig jaar was ik curator en kunstenaar van de expo ‘Les Wallons sont là’ in het Kunstenhuis te Harelbeke. Enkele mede exposanten van toen stellen nu ook tentoon in Galerie Drie vandaar de passende titel ‘Les Wallons reviennent’. Martin Coiffier, Christine Mawet en Nicolas Tourte wonen in Wallonië. Messieurs Delmotte woont in Antwerpen, hij volgde de liefde.
Kunstpoort Tot slot nog een hypothetische vraag: je mag een originele en/of exclusieve locatie kiezen om tentoon te stellen, om het even waar, in een museum, een industrieel gebouw, een bekende galerie, in New-York, Parijs, Dubai… om het even waar, een plaats die je niet voor mogelijk acht, waar je niet durft van dromen. Wat stel je voor? Rohan Graëffly Dergelijke droom heb ik nooit gehad. Beroemd zijn laat me koud. Wie nu goed in de markt ligt kan binnen 100 jaar vergeten zijn en omgekeerd. Kunnen tentoonstellen in een galerie die mijn werk weet te verkopen, mijn kunst die het goed doet op de kunstmarkt, dat is voor mij het grootste geschenk. Professioneel kunstenaar zijn is mijn persoonlijk geluk.
Tot slot citeer ik graag deze gedachte van Maurizio Cattelan, passend bij het oeuvre van Rohan Graëffly Every work of art is a great promise of escape and, therefore, like an open invitation.
22 jongeren stranden op een luchthaven. Ze komen uit allerlei windstreken, spreken diverse talen, maar begrijpen allemaal het Engels van de omroepster. Eerst lijkt het alleen om een vertraging van het vliegtuig te gaan. Later worden alle vluchten geannuleerd. Wat doe je dan? Boosheid, frustratie, berusting. Aan alle emoties wordt uiting gegeven, maar dan lijkt er een oplossing. Met materiaal dat ze vinden op de luchthaven maken ze met z’n allen een soort vliegmachine en vliegen alsnog naar hun bestemming.
Dat is het resultaat van 4 dagen jongerenstage in de Tinnenpot in Gent. De stage werd van zaterdag 26 t/m dinsdag 29 oktober 2024 georganiseerd door JongDOEK, de jongerenafdeling van OPENDOEK, tijdens het Landjuweelfestival*. De stage wordt jaarlijks georganiseerd met ca. 15 jongeren. Dit jaar nemen er zelfs 22 acteurs deel aan de stage doordat het Oekraïense theatergezelschap Kalambur aangesloten is.
Het eerste gesprek is met de coördinator van JongDOEK, Hannah Baudouin. “JongDOEK bestaat al zo’n 8 jaar. Wij organiseren van alles voor jongeren tussen de 13 en 26 jaar en ook regelmatig jongerenstages. De deelnemers van deze stage zijn leden van toneelgezelschappen die een voorstelling hebben ingestuurd voor het Landjuweelfestival, maar als vereniging niet geselecteerd zijn. Ons doel is kruisbestuiving. De Oekraïense groep is betrokken voor ultieme kruisbestuiving.” Volgens Hannah zijn er best veel jongeren en jongerenverenigingen. Er is wel een soort tussenleeftijd, rond de 30, die wegvalt.
We spreken met 5 spelers over hun ervaringen. Ze vertellen dat ze vooral zin hebben om te spelen. De een vertelt dat ze tot haar studie veel aan theater heeft gedaan, via de academie woord en in een toneelgezelschap, maar dat ze sinds haar studie aan het hoger onderwijs niet veel meer heeft gespeeld. Drie speelsters komen uit Lot waar ze zelfs drie afdelingen met jongeren hebben. Er is iemand die zich afvraagt of ze theater wil studeren en gebruikt de stage om haar beslissing te kunnen nemen. Allemaal vonden ze het heel spannend om hieraan mee te doen. “Je kent niemand. Komt hier alleen. Maar direct de eerste dag, zelfs de eerste 10 minuten, was dat over.
Het zijn allemaal toffe mensen.” Wat het vooral spannend maakte was het gaan spelen met de Oekraïners. De Vlaamse acteurs zagen de taal als een barrière en vroegen zich af of ze wel spontaan zouden kunnen acteren. Dat gevoel waren ze eigenlijk al heel snel kwijt. “We begonnen met twee groepen, maar geleidelijk gingen de groepen in elkaar over. We verstonden elkaar ook al spraken we niet allemaal even goed Engels. De regisseurs hebben ons daarin super enthousiast begeleid.” De vier dagen waren intensief met van 10 tot 16u repetitie, vooral improvisatie en ’s avonds twee voorstellingen van het Landjuweelfestival. Ze hebben veel ideeën kunnen opdoen voor hun eigen vereniging. En iedereen is het erover eens dat ze veel van de Oekraïners hebben geleerd. “Zij doen dat mooi en goed. We willen allemaal terugkomen.”
Ten slotte spreken we met twee van de drie regisseurs Niels Nijs en Silke Claessens. Silke heeft de regie na twee dagen overgenomen van Elisa Goossens. Niels en Silke vertellen dat ze zich bij het begin heel bewust waren dat de groep Oekraïners in hun eigen land al samen in een gezelschap speelden en de Vlamingen zo goed als niet. De eerste dag hebben ze iedereen samengezet en een soort kennismakingsoefeningen gedaan. “We hebben ingezet op verbinding, samenspelen om op die manier dichter tot elkaar te komen en niet de verschillen speciaal in de verf zetten. De Oekraïners hebben hun verhaal verteld, maar voor hen was het vooral belangrijk om in een veilige omgeving te mogen spelen en met het theatervak, waar ze heel veel van houden, bezig te zijn.”
“De groep functioneerde eigenlijk zoals in het begin met elke andere groep: in de pauzes apart, maar op de vloer was er snel contact. Dag na dag groeide het groepsgevoel. Vanaf dag drie was de groep één geheel. Toen zag je ze ineens samenzitten in de pauzes, telefoonnummers uitwisselen, filmpjes delen. De Vlaamse spelers werd een Oekraïens nummer aangeleerd. Het op zondagavond zien spelen van de Oekraïense groep in het programma van het Landjuweelfestival met de voorstelling ‘Because it’s my home‘ was ook belangrijk om de dynamiek verder te ontwikkelen.” Silke: “De kracht die deze jongeren binnenbrachten, zullen de Vlaamse jongeren ook zeker hebben gevoeld. We zijn onder de indruk. We moeten hier een week van bijkomen. Er is geen nieuwsartikel dat harder binnenkomt dan de verhalen hier.”
Over het stuk zelf vertelt Niels: “We hadden een ideeënconcept: veel mensen hebben het inherente verlangen om te kunnen vliegen. Hiervan hebben we elke dag een ander facet verkent. Welke personages kunnen we opvoeren, welke taal spreken ze, … Elke dag gaven we een improvisatieopdracht en specifieke maakopdrachten, zoals ‘Bouw eens een machine. Welk lied zouden jullie zingen om die machine in gang te krijgen.’ Het raamwerk hebben wij gebouwd, maar de inrichting, alle planken, alle meubels, alle glazen hebben zij in elkaar gezet. De inhoud hebben zij gedaan. Silke en ik hebben alleen maar gekeken hoe het dan geworden was.”
Het resultaat hebben ze al snel losgelaten. Silke: “Als theatermakers ben je altijd benieuwd naar het resultaat. Hier was het resultaat van ondergeschikt belang. Het gevoel overheerste dat wat er is, wat er bestaat, zal wel overeind blijven. Het is een groep met zeer veel kwaliteiten. De spelers hebben elke seconde alles gegeven wat ervoor zorgde dat we er vertrouwen in hadden. We hadden het gevoel ‘het zal er wel staan.’” Niels: “Het feit dat zij vier dagen hebben kunnen spelen, was voor hen een groter cadeau dan dat er allerlei lof zou komen over de voorstelling. Het gaat om wat ze hier hebben meegemaakt, de mensen die ze hebben leren kennen, de ervaring waar ze mee vertrekken.”
Complimenten over samenwerking, het ritme, nemen beide regisseurs dankbaar in ontvangst. Op de vraag of ze nog iets toe te voegen hebben, antwoorden ze samen: “Ongelofelijk straf dat Landjuweel de voorstelling van de Oekraïense groep ‘Because it’s my home’ heeft geprogrammeerd en we zijn zeer dankbaar dat we met die groep hebben mogen werken. Het was waanzinnig.” Niels: “Ik hoop met gans mijn hart dat hun voorstelling nog in andere theaters in gans België en zelfs daarbuiten mag spelen. Alleen al zodat die groep terug samenkomt. Iedereen moet dit gezien hebben. Hoe zij hun verhaal vertellen, matuur, met nog steeds een optimistische open houding.” Silke: “Ze hebben zoveel meegemaakt en toch geven ze geen enkel moment het gevoel dat ze je niet vertrouwen. Ze blijven maar geven. Geef deze mensen opnieuw een podium! Ik heb dat nog nooit zo sterk gevoeld als nu.”
Twee van zijn vijf broers kookten graag en goed en dus begonnen ze elk hun een eigen restaurant, hartje Antwerpen, hoewel geen van beiden een koksopleiding had genoten. Binnen de kortste keren haalden zowel De Matelote (later Gin Fish) als Zeste een Michelinster. Het zegt veel over de genen van de familie Garnich.
Jef was geen geboren kok. Hij studeerde lang geleden ‘publiciteit’ – nu zou dat grafisch ontwerp heten – daarna werd hij boekhouder, ‘om den brode’. Hij werkte nagenoeg zijn hele leven voor Cobelfret, een groot maritiem familiebedrijf dat vrachtvervoer in bulk organiseert, maar hij bleef tekenen en schilderen voor het plezier. Jef werd een vertrouwenspersoon van de eigenaars en vóór zijn pensioen mocht hij nog even zijn creativiteit de vrije loop laten. Hij maakte een wandschilderij van een containerdeur. Omdat hij niet over een atelier beschikt, schilderde hij het in een aanpalend magazijn, onverwarmd, dagelijks 4 uur, twee maanden lang. Van hyperrealisten wordt gezegd dat ze bewust elke expressie vermijden, enkel koele precisie nastreven zonder emotie. Dat gaat niet op voor dit werk, dat slechts kon ontstaan door de passie en de innige band tussen de kunstenaar en zijn werkgever. Ook de locatie doet ertoe: een vergaderruimte, niet publiek toegankelijk, waar je hooguit een flip-chart, een scherm en een magneetbord verwacht, maar geen op maat gemaakt kunstwerk. Mij grijpt het aan. Ik vind het mooi, een kwinkslag ook van de nuchtere boekhouder die hiermee letterlijk zijn stempel heeft gedrukt op zijn bedrijf.
Jef Garnich – “Containerdeur” – 2,6m x 2,3 m – olieverf op canvas (2014) – privécollectie
Jef noemt zichzelf een ‘fijnschilder’. Dat is in oorsprong een benaming voor Hollandse kunstschilders uit de gouden (late 17e) eeuw, die een zo natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid nastreefden. De extreme zin voor detail deelden ze nog met meesters als Rembrandt, maar fijnschilders als GerritDou, een leerling van Rembrandt, gingen nog verder: bij hem is het een hopeloos zoeken naar borstelstreken. Wat dat betreft leunt zijn techniek dichter aan bij Van Eyck dan bij zijn leermeester. Vandaag liggen fijnschilders niet goed in de markt van het Grote Kunstmilieu, met uitzondering misschien voor de paar ‘hyperrealisten’ uit de jaren ‘60 en ‘70, maar zij lijken meer een modeverschijnsel dan een nieuwe richting.
Het zal Jef worst wezen. Hij schildert voor het plezier en voor de pure uitdaging, al heel zijn leven lang, zonder eigen atelier, zonder projectie, zonder gesofisticeerde hulpmiddelen, zonder airbrush, gewoon met potlood, kwasten en olieverf op MDF of canvas, maar met de precisie van de boekhouder voor wie slechts één regel geldt: het moet juist zijn. Voor de containerdeur begon hij met een grondlaag blauw. Op basis van een fotootje bracht hij alle contouren nauwgezet op schaal aan, de letters tekende hij uit met een witte stift. Hij geniet van de trompe-l’oeil. De bezoeker die het werk voor het eerst ziet is verwonderd dat de kamer rechtstreeks toegang verschaft tot een container. “Dit is wat we doen, neem eens een kijkje binnen”.
Een tweede werk voor Cobelfret valt op door de combinatie monochroom-kleur in twee panelen. Het is beschrijvend van aard, haast een striptekening in de klare stijl van Edgar P. Jacobs. Ik zag er slechts een kleine afbeelding van, in het echt moet het behoorlijk indrukwekkend zijn.
Jef Garnich – “Vroeger en nu” – 2 x 1,10m x 0,90m – olieverf op canvas (1998) – privécollectie
Jef schildert meestal uit eigen initiatief, als het technische uitdagend genoeg is, sporadisch in opdracht. Hij mijdt geen enkel onderwerp. Veel van zijn werk valt op door de (bedrieglijk) kinderlijke eenvoud, de compositie, de aandacht voor licht, contrast, kleur en vooral de grafische lijn. In drie kleinere werken valt me op hoe gefascineerd hij is door de materie van zijn onderwerpen. Rode pepers zien eruit zoals ze zijn, blikken dozen zijn van echt metaal, een draagtas uit Latijns-Amerika wil je zo meenemen. Reflecties, absorptie, schaduwen, booglichten, contrasten, glans- en mateffecten, hij beheerst het allemaal. En de kwinkslag is ook niet ver weg: het rechthoekig blikje links onderaan is van het merk J. Garnich. Klasse!
Jef Garnich – 3 werken: “Pepers” – 0,90m x 0,60m – olieverf op canvas (2016) – privécollectie “Draagtas” – 0,60m x 0,40m – olieverf op MDF (2018) – privécollectie “Blikken” – 0,80m x 0,80m – olieverf op canvas (2012) – privécollectie
Vooral de manier waarop hij textiel schildert is buitengewoon. Het is een beetje jammer van de te lage fotoresolutie, maar ik heb de drie portretten van “Before they pass away” van dichtbij kunnen bekijken; de textuur van de kledij deed me bijna denken aan die van het tapijt op het van der Paele schilderij van Jan Van Eyck in het Groeningemuseum: je kan de stof bijna voelen, gewoon door ernaar te kijken. Onderwerp en stijl zijn een kwestie van smaak, maar dat Jef Garnich kan schilderen staat buiten kijf. De titel van het werk komt overigens van een fotoboek van Jimmy Nelson, waaruit Jef drie foto’s heeft nageschilderd, weliswaar met een eigen coloriet, zodat de drie portretten een eenheid vormen.
Jef schilderde ze op een ongewone manier, van donker naar licht, met veel gradatie. Daardoor bereikt hij zowel de uitgesproken contrasten als de finesse in de plooien, slierten en schaduwen. De gezichten zijn daarom ook vlakker en tonen harder, duidelijk geschilderd maar daardoor wordt het geheel suggestiever. Dit is geen foto van exotische mannen. Het zijn zij die jou in de ogen kijken, fier en zelfbewust.
Jef Garnich – “Before they pass away”, naar J. Nelson – 0,80m x 0,65m – olieverf op canvas (2015) – privécollectie
Soms heeft zijn werk iets bevreemdends naïef. Een kat met een muts op en een meesje dat er naar kijkt met dezelfde muts: banaal, ‘tongue-in-cheek’, maar erg goed gedaan, hoe die pels, de sjaal en muts, en vooral hoe de reflecties in de ogen zijn geschilderd. “Het verweerde tuinhek van mijn vader” is er nog zo een. Jef had een heel diepe band met zijn vader, die zelf een begenadigd landschapsschilder was. Hij borstelt vaders tuinhek lijntje per lijntje, amuseert zich met de minuscule amuletten van de honden en beleeft plezier aan de oude affiche van de ‘Ford Truck in goede staat’. Ook hier weer duikt het geliefde meesje op, terwijl de schaduwen en de geschilderde kram in de denkbeeldige muur de trompe l’oeil verzekeren.
“Het tuinhek van mijn vader” – olieverf op canvas (2015) – privécollectie Jef Garnich – “Kat met muts”- 0,55m x 0,55m – olieverf op MDF (2019) – privécollectie
Van de tientallen werken die ik samen met Jef overliep wens ik er nog eentje te belichten, omdat het zich van de rest onderscheidt. “Zicht op zee” wenst geen fotorealistische afbeelding te zijn maar een schilderij. Het doet me aan Hopper denken. Het heeft diezelfde dromerige sfeer, maar het is veel zachter, met prachtig pastel, heerlijke schaduwen vol kleur en een schitterende diepgang, dankzij die open ramen en vooral de geschilderde lijst met bovenaan zelfs de donkere schaduw van een denkbeeldige verlichting. Dit is knap werk.
Jef Garnich – “Zicht op zee” – 1,10m x 0,80m – olieverf op canvas (2017) – privécollectie
In een tijd waarin kunstenaars uit alle macht proberen om het realisme te vermijden en het te vervangen door andere -ismes, waarin zelfs fotoclubs uitblinken in het toch maar niet tonen van de werkelijkheid, waarin vakmanschap de plaats moet ruimen voor kunstig doen, zijn er nog uitzonderingen die hun eigen weg blijven gaan. Jef Garnich is zo iemand. Vele tientallen schilderijen heeft hij gemaakt, van alle mogelijke onderwerpen. De meeste vonden vanzelf een afnemer, via een paar succesvolle tentoonstellingen en mond-tot-mondreclame. Jef heeft zichzelf nooit de markt in moeten prijzen. Soms maakt hij een werk op vraag van familie of vrienden om hen een plezier te doen en met zijn 82 lentes is hij nog lang niet uitgezongen. Het was een voorrecht deze charmante, typische Antwerpenaar te mogen interviewen over zijn leven en zijn werk. In galerieën zal je het niet tegenkomen. Het meeste hangt ergens in kamers of kantoren. Jef heeft er alleen foto’s van gemaakt. Misschien komt het ooit tot een overzichtstentoonstelling, intussen is er Kunstpoort.
Tentoonstellingen
1995 Cercle Munster – Luxemburg stad 1996 Salons Centenaire – Antwerpen Groepstentoonstellingen in Huis Hellemans – Edegem
Celine Geeraert, de stuwende kracht achter RAAM103vzw, nodigde me uit voor een preview van de expo COMPOSIET. Ik ga er graag op in. Bij het betreden van de door de jaren heen uitgesleten trappen naar de kapel, weet ik niet wat me te wachten staat. Zachtjes open ik de deur die uitnodigend op een kier staat, de verrassing is compleet bij het aanschouwen van allerhande vreemde voorwerpen. Ze palmen voorzichtig de Sint-Amanduskapel in, gaan in dialoog met elkaar, met de omgeving, met de religieuze relicten. De objecten staan er nu nog wat verweesd bij, in volle voorbereiding om toekomstige bezoekers te veroveren.
De Sint-Amanduskapel lijkt me vandaag één grote ‘speeltuin’ waar 10 kunstenaars zich mogen uitleven, hun verbeelding de vrije loop laten, samen het feest van de kunst vieren. Campo Santo is religieus erfgoed waar nu 10 kunstenaars hun werk tentoonstellen. Ze beschouwen hun objecten zeker niet als zaligmakend, als de enige echte kunst die ze op een pied de stalle plaatsen. De eigenzinnige werken stellen kunst ter discussie, hier kan en mag over gesproken worden door de beschouwer, kunstenaars en recensenten. Deze kunst zet aan tot communicatie, tot verbinding. Dit is wat Raam 103vzw wil bewerkstelligen.
De kunstenaars gingen aan de slag met de meest uiteenlopende materialen. Subtiele verwijzingen naar elkaar, naar de ruimte en overduidelijke verwantschappen tillen de werken en de kunstenaars naar een hoger niveau. Raam103vzw streeft ernaar een expo te presenteren die eveneens meer is dan een geheel van de delen… ‘samen sterk’.(folder expo) RAAM103vzw is met COMPOSIET hier zeker ingeslaagd.
Bij het binnentreden van de kapel laat het werk ‘Compositie’ van Thanh Long Lam me niet onberoerd. Is dit een tekening, een schilderij, een installatie, een sculptuur? Kunst heeft vele namen. Zijn werk, bestaande uit ontelbare stukken, is een puzzel van imaginaire landschappen ontstaan uit de beeldcultuur van zijn jeugd. Het kunstwerk, met ontelbare mogelijkheden en variaties, wekt de homo ludens in mij. De zin bekruipt me, door spelenderwijs stukken te verleggen, een nieuwe persoonlijke werkelijkheid te creëren en op zoek te gaan naar verloren landschappen van weleer. https://www.instagram.com/thanhlonglam/ http://www.thanhlonglam.be/
links ‘compositie’ van Thanh Long Lam, rechts Nomadisch Kwintet van Roeland Nieuwborg
Het speelse (door mij ietwat oneerbiedig een bouwpakketkunstwerk genoemd) ‘Nomadisch Kwintet’ van Roeland Nieuwborg leunt aan bij ‘Compositie’ van collega Thanh Long Lam of is het omgekeerd? De bouwstenen van zijn ‘Nomadisch Kwintet’ recupereert de kunstenaar uit een vorig werk ‘Wishing Well’ en het transportmateriaal. Roeland Nieuwborg geeft zichzelf carte blanche, laat de verbeelding spreken, spieramen, verpakkingsmateriaal, architectuur worden poëzie, de beeldend kunstenaar is spelenderwijs poëet geworden. Met wat verbeelding dicht ik het ‘Nomadisch Kwintet’ spirituele allures toe. De barok aandoende kapel is hier niet vreemd aan. https://www.instagram.com/roeland_nieuwborg/ http://roelandnieuwborg.com/
Het robuuste van ‘Nomadisch Kwintet’ staat in schril contrast met de fragiele takjes van Kim Vandaele. Deze kunstenares heeft de natuur lief, tekent die veelvuldig maar ditmaal gaat ze sculpturaal te werk. Ze vlecht en weeft de takjes tot kwetsbare kunstwerkjes. Daarbij gaat ze intuïtief en gevoelsmatig te werk, probeert tot het uiterste te gaan. De titel “We bent untill we break’ geeft duiding bij het werk, ombuigen tot ze net niet breken. Bij het tekenen overschouwt Kim Vandaele vaak het geheel, hier observeert ze met heel veel gevoel en vooral verwondering het detail. ‘Het gaat over aandacht geven, traag en beheerst, stil en ingetogen, over slagen en falen, breken en gebroken worden, geluk en teleurstelling leven en dood.’ Kim Vandaele https://www.instagram.com/vandaele_kim/ https://kimvandaele.be/
We bent untill we break – Kim Vandaele
De kunstenaars Marie Rasper en Sophia Aristidou prefereren zoals Kim Vandaele het kleine, onopvallende. Fragiele bijna onzichtbare objecten waar anderen aan voorbij gaan, verzamelen ze tot die schitteren in een kunstwerk/installatie. In deze Sint-Amanduskapel tekenen ze poëtische lijnen met touw, bakenen ze zones af door subtiele interventies met touw en minieme objecten, onder andere steentjes. Vergelijk het met een schrijver die punten, komma’s, uitroeptekens, vraagtekens… neerpent. https://www.instagram.com/soph_souris/ https://www.instagram.com/rabea_rabiat/
interventie en verzamelobjecten van Marie Rasper en Sophia Aristidou
Naast de kleine sculpturen van Kim Vandaele schittert de robuuste nagel van Thijs Van der Linden. In deze kapel toont hij een stevige nagel vervaardigt uit, onder andere, bladen van een boom. Het is een icoon voor zijn gedachtegoed; in het oeuvre van deze kunstenaar staat de boom centraal. Door deze aan religie gelieerde ruimte verwerft de nagel een bijkomend mystiek aura van verlossing, verzoening en herstel, voor mij zweeft er rond dit object een geest van ontmoeting en verbinding, het motto van deze tentoonstelling. https://www.instagram.com/thijs_van_der_linden/https://www.thijsvanderlinden.be/
Thijs Van der Linden
Vele kunstenaars die aan COMPOSIET deelnemen hebben een voorliefde voor afgedankt materiaal. Kristof Lemmens is een adept van Arte povera, hij houdt van zaken met een na verloop van tijd verschijnende patine. In zijn assemblage ontdekt de beschouwer, die er voeling mee heeft, een verdiepende laag. De wielen staan symbool voor het vooruit willen terwijl de klemmen het vaak ter plaatse trappelen symboliseren, het klem zitten in en door bepaalde situaties en leefgewoonten. https://www.instagram.com/kristoflemmens/
links werk van Kristof Lemmens – rechts van Johan Gelper
Ook Johan Gelper maakt installaties met gevonden, recup materiaal. Het kijken naar het object van Johan Gelper is een feest, een feest van kleur en speelse vormen die in en over elkaar kruipen, die de ruimte van de Sint-Amanduskapel veroveren zoals een huis dat stilaan geboren wordt. De alledaagse objecten dwingen een andere functie af, ze entertainen het oog van de kijker. https://www.johangelper.com/ https://www.instagram.com/johan.gelper/
Het imposante werk van Nicolas Van Parys aanschouwt de kapel, kijkt neer op de ruimte en werpt een ‘bovenaardse’ blik op de expo. Het is volmaakt geïntegreerd in het altaar, zo perfect dat ik het eerst niet opmerk. Nicolas Van Parys vertrekt vanuit collages, diverse beelden haalt hij uit hun context en versmelt hij tot een verhalend geheel, een verhaal die de kijker zelf bij elkaar mag dromen. De verbeelding van de kijker stelt hij op proef. Wie zijn werk binnenstapt, geniet van kleur, bizarre creaties en betoverende objecten, verbeeldt zich een sprookje dat de kunstenaar in leven roept, tegelijk mooi en afstotend. https://www.instagram.com/nicolasvanparys/ http://www.nicolasvanparys.com/
links werk van Nicolas Van Parys foto copyright Nicolas Van Parys- rechts werk van Céline Geeraert
Het werk dat Céline Geeraert exposeert draagt ongetwijfeld haar signatuur wat kleur, vorm en inhoud betreft. Haar werk vloeit voort uit wat ze leest, denkt en voelt. Een ervaring zet ze om naar een persoonlijke vormentaal. Negatieve gevoelens zet ze om naar iets positief. De telkens opnieuw weerkerende ingetogen rode kleur symboliseert het positieve. Een organische vorm, het ovaal is haar canvas waar ze de wortels van het leven op tekent. Speelse genaaide steken aan de rand tonen de zorg voor het mooie en oog voor het detail. Haar ‘sculptuur’ speciaal vervaardigd voor deze kapel, ervaar ik als fragiel en toch krachtig. Het vertoont een volhardende kunstenares die gelooft in de kunst en de dialoog die kunst teweeg brengt. https://www.instagram.com/celine.geeraert/
Bij het verlaten van de Sint-Amanduskapel, ondertussen is de duisternis neergedaald, heb ik een goed gevoel. De 10 kunstenaars vormen een sterke eenheid en zijn toch opmerkelijke individuen. Hun werk vertoont vele parallellen maar bezitten toch een specifieke eigenheid. COMPOSIET, een betere naam voor de expo kan de bezoeker zeker niet bedenken. Diverse componenten zijn samengesmolten tot een schitterend geheel.
OPEN Open 15/16/17 november 22/23/24 november van 11u tot 18u
LOCATIE Sint-Amanduskapel Campo Santo Joannes Rogierspad 9040 Sint-Amandsberg – Gent
PROGRAMMATIE LIMERICK SamenLezen za 23 november 11u Limerick-lyriek zondag 24 november 11u
Tekst Kathleen Ramboer – Fotografie Kathleen Ramboer – Kayo Quintens
Omdat illustratoren weinig in ‘the picture’ komen, ook niet op kunstpoort, wou ik graag deze lacune opvullen. Een kunstenaar tipte me Kayo Quintens. Kayo Quintens studeerde Franse en Italiaanse literatuur. Bovendien hanteert ze vlot het tekenpotlood. Met schijnbaar eenvoudige tekeningen weet Kayo de twee wondere tot de verbeelding sprekende kunsttakken perfect in harmonie samen te brengen. Vergis je niet, voor de raap weg getekend zijn de illustraties niet. Over alles is zorgvuldig nagedacht: over kleur, lijn, witte ruimtes… Haar stijl vindt perfect aansluiting bij de boeken van Italo Calvino. In de koffiebar Catberry te Gent waar ze nu tentoonstelt zijn tekeningen te zien die het boek – Als op een winternacht een reiziger…– van Italo Calvino illustreren. Stemmige kleine tekeningen dwingen de bezoeker zachtjes dichterbij te komen. Als ik lang mijn adem inhoud, land ik in een oneindig raadselachtig verhaal. De lust bekruipt me te wandelen in de tekening om alles te ontdekken en te beleven zoals Erik in Het klein insectenboek van Godfried Bomans. Geen enkel detail wil ik laten ontsnappen. Ik reis mee in het boek naar een ongekende bestemming en laat me graag verrassen. Haar tekeningen zijn geen antwoorden op de vragen die de tekst oproept. Ze stellen een eigen invulling voor van het geschreven verhaal maar willen tegelijk de interpretatie open houden
Kayo vertelde me over haar leven, haar drijfveren, hoe ze de verleiding niet kan weerstaan boeken te illustreren en te tekenen in allerlei omstandigheden. Ze bracht me ook kennis bij, daarom hou ik zo van interviews. Dank je Kayo.
KunstpoortJe werk bevat verwijzingen naar de literatuur. Ik ontdekte dat je Franse en Italiaanse literatuur studeerde. Ben je een fervente lezer? Welke boeken lees je en welk genre of welk boek zou je graag illustreren en/of een cover voor ontwerpen? KayoUit liefde voor het land en de taal geef ik voorrang aan Franse en Italiaanse literatuur. Candide van Voltaire, ook een boek van Diderot zie ik me illustreren. Mijn absolute lieveling is de auteur waar ik mijn thesis over maakte, Romain Gary. Hij is de enige auteur die de Prix Goncourt 2X won. nota van kunstpoort, voor info zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Romain_Gary
Kunstpoort De expo toont uitsluitend illustraties van het boek – Als op een winternacht een reiziger…- van Italo Calvino. Waarom dit boek? KayoItalo Calvino werd vorig jaar 100 jaar. Dat was het ideale excuus om hem nog eens ter hand te nemen. Verschillende illustratoren illustreerden Italo Calvino’s werk. Ik wilde er een andere draai aan geven, een persoonlijke aanpak. Italo Calvino is een experimenteel schrijver. Het boek confronteert de lezer met heel veel vragen. Is het hoofdpersonage een man of een vrouw? Naam? Over welk station heeft de schrijver het? Maar ook de auteur stelt zichzelf vragen: Is er een hoofdpersonage, een verteller nodig in een roman? Een ruwe schets van de inhoud: twee personages beginnen aan het boek. Al snel blijken hun exemplaren van het werk onvolledig te zijn. Hun zoektocht naar een volledige versie, van de juiste auteur, en naar elkaar, is enerzijds een komedie, anderzijds een tragedie. Dit boek is één van de hoogtepunten van het modernisme. Mijn tekeningen zijn suggestief. Ik probeer de realiteit open te houden, net zoals Calvino ruimte laat voor interpretatie. Persoonlijk vind ik mijn stijl slordig. En dat gebruik ik in mijn voordeel: mijn illustraties vertonen een zekere imperfectie die tot diverse interpretaties kan leiden. Neem nu de tekening met de vogels of zijn het bladen van de boom? Ik appelleer op de verbeelding van de kijker/lezer. Waar is de grens tussen vogel en blad?
KunstpoortMet welk materiaal teken je? Ik zie veelvuldig groene en blauwe tinten. Waarom, kies je gevoelsmatig voor een kleur, volgens het thema… ? KayoBlauw is het meest in mijn comfortzone. Of ik nu in blauw, zwart of groen teken, ik teken meestal monochroom. Zo stuur ik de lezer niet in een bepaalde richting, laat ik de interpretatie vrij. Over kleurgebruik denk ik bewust na. Kleur mag toegevoegd worden maar alleen als het een meerwaarde betekent. Het kan een emotie toevoegen, zorgen voor contrast. De illustraties in deze expo zijn veelal in het groen, de groenen sluiten mooi aan bij de filosofie en interieur van de zaak Catberry. Bruin geeft een gevoel van warmte, liefde, genegenheid, rood brengt dynamiek in de tekening, legt accenten.
Kunstpoort Wil je graag inspraak bij het drukken van je illustraties? KayoIk heb graag controle over de druk. Ik werk al 7 jaar samen met PIXIES WORLD in Gent, we weten elkaar te vinden. Patricia werkt op maat van het verlangen.
Kunstpoort Hoe start je een tekening? Zie je op voorhand het geheel of groeit een tekening? KayoIn een boekje teken ik de grote lijnen. Naarmate ik vorder bij de lectuur van het te illustreren boek, vul ik de tekening aan, voeg ik elementen toe.
KunstpoortMaak je gebruik van een gom? KayoNooit, ik zoek wel een oplossing voor een ‘foutje’.
Kunstpoort Kan je om het even waar tekenen? KayoTekenen lukt overal, in de natuur, binnenshuis… Hoe minder comfortabel de plaats is, hoe beter mijn tekening. Bij motregen, in de natuur, vanuit een netelige positie drijf ik de snelheid van het tekenen op, vat ik de essentie beter en wordt de tekening niet doodgewerkt.
Kunstpoort Mag er muziek spelen op de achtergrond terwijl je tekent? Je maakt vrolijke, lieve, frisse tekeningen. Kan je ook tekenen wanneer je je minder goed voelt? KayoMuziek kan me in de juiste stemming brengen en de perfecte creatieflow teweeg brengen. Als ik me minder goed voel, kan ik echt niet tekenen.
Kunstpoort Kan je je herinneren wanneer je koos voor het beroep van illustrator? Kayo Ik was een creatief kind. Tekenen deed ik tijdens de les in het middelbaar, Alfons Mucha had mijn bewondering. Ik volgde Grieks-Latijnse, een artistieke beroepskeuze lag niet voor de hand, de richting Grieks-Latijn schept andere verwachtingen. Tijdens mijn hogere studies, bij een presentatie over Voltaire maakte ik gebruik van eigen tekenwerk, de illustrator in me kwam naar boven, het zaadje kiemde. Een tijdje gaf ik les, ik besefte dat het niet mijn ding was. Frans wijzigt niet, enkel mijn didactische skills kon ik aanscherpen. Ik besloot studies aan het KASK te Gent aan te vangen.
Kunstpoort Bepaalde je studie aan het KASK je tekenstijl? KayoIndirect wel. Ik kreeg les van Kaatje Vermeire, Elsje Dezwarte en Carl Cneut. Hun werk blijft me inspireren.
Kunstpoort Hoe verliep je tekenloopbaan? KayoNa het KASK heb ik in tussenposes een aantal jaren niet getekend. Een gezin stichten, een vaste job, huis, tuin… kregen voorrang. Ik wachtte op het gepaste moment om terug het potlood op te nemen. Ik tekende in mijn hoofd, observeerde taferelen die ik wilde tekenen, de kleur, de compositie, aard van de lijn… Later de draad terug opnemen verliep vlotjes. Toch sloop op een bepaald moment een blokkade mijn geest binnen. Alles moest passen in mijn instagramgrid. Voor mezelf was ik te veeleisend, ik wou de perfectie en dat veroorzaakte problemen. Terug naar waarneming gaan tekenen en nieuw materiaal uitproberen maakte me weer vrijer.
Kunstpoort Is er evolutie in je stijl waar te nemen? Kayo Ik leg mezelf nu minder druk op. Hierdoor evolueert mijn stijl voorzichtig naar losse speelse vlotte tekeningen waarin de kijker tekenplezier ontdekt. Mijn pen laat ik nu dansen, kleur verovert het papier… schalkse lijnen banen zich een weg in het beeld. Grove lijnen zijn zelfs welkom. Ik vind het leuk als een potloodlijn je herinnert aan het materiaal: een vettig potlood op een zacht papier. Van té realistische tekeningen probeer ik weg te blijven of wanneer er realisme is, toch die aandacht naar het materiaal te brengen.
Kunstpoort Welke opdracht is je favoriet, gelegenheidsgrafiek, boekillustraties…? KayoBoeken illustreren en covers ontwerpen hebben mijn voorkeur. Hoewel als iemand me vraagt een geboortekaartje te ontwerpen, dan vind ik dat een hele eer en ga er graag op in.
Kunstpoort Je werkt samen met Librairie Droz, wat houdt deze job in? Kayo Ik werk samen met Romanica Gandensia en illustreer vooral doctoraatsstudies over Franse literatuur. Ik krijg in hoofdzaak de ecologische thema’s aangereikt. Meestal willen deze studies een gelaagdheid, complexiteit meegeven, eerder dan een duaal beeld van mens tegenover natuur. Ik ga met hen in overleg en lees me in om te kunnen vatten wat ze precies willen overbrengen. In 3 rondes komen we dan tot een boekcover waar alle betrokkenen tevreden mee zijn.
Kunstpoort Ik merk aan je tekeningen dat je bekommerd bent om het milieu en de natuur liefhebt. Kunnen je illustraties bijdragen tot een andere wereld, tot meer zorg voor het klimaat? KayoDat hoop ik toch. Graag wil ik werken voor FASHION REVOLUTION. FASHION REVOLUTION is ’s werelds grootste modeactivisme beweging. Ze stellen de vraag: ‘Who made my clothes?’ In België hebben ze een afdeling die met vrijwilligers werkt.
Kunstpoort Op welke realisatie of opdracht ben je trots? KayoIk was geselecteerd voor PICTURALE 2024 in Ronse onder de categorie Jonge Wolven. Daar was ik blij om. Mijn tekening vertoont een zekere dualiteit, er is dat stoute maar ook dat lieve, een wisselwerking van twee stijlen. Het contrast boeide blijkbaar de jury. Dit jaar bestond de jury, niet de minste, uit: Gerda Dendooven, illustrator – Kaatje Vermeire, illustrator – Jan Vander Veken, illustrator – Marijke Rekkers, illustrator – Patrick Jordens, uitgever. Kayo aan het woord op instagram: Dit was mijn inzending. En kei blij dat het geselecteerd is! Het thema van Picturale Ronse 2024 is “Fameuze families”. Na wat research kwam ik op een fameuze familie terecht uit de streek, met een bijzondere familiegeschiedenis. Ik probeerde figuren, anekdotes, roddels, feiten en eigen verzinsels te verenigen in één enkele illustratie. Een lijn is een arcering, is een aflijning van een vorm, is een plooi, is een schaduw, is een deel van een vlak of een aanzet tot wat je zelf mag verzinnen.
links detail inzending voor PICTURALE 2024 – rechts inzending voor de TEKENTUNNEL
Kunstpoort Je was ook geselecteerd voor de TEKENTUNNEL. KayoDe geselecteerde tekening is broos, met veel gevoel getekend tijdens een periode van slaaptekort. Ik ontdekte via Binu Singh het liedje I’m rooting for you, super toepasselijk! nota kunstpoort: Tekentunnel was een wedstrijd voor illustratoren en kunstenaars die de kans bood om een illustratie, collage of kunstwerk tijdens de maand oktober tentoon te stellen in de prachtige Sint-Anna voetgangerstunnel in Antwerpen.
KunstpoortTot slot nog deze vraag, just for fun. Een vriend wil je een illustratie schenken, welke zou je kiezen en wat ga je er dan mee aanvangen? KayoGeef me maar een Randall Casaer, een tekening, een leesdametje uit de graphic poem ‘ik zie je geirne met een boek’. Die zou ik aan de muur hangen.
Dank je Kayo voor de kennismaking. Hopelijk vind je een vaste stek in de wereld van de illustratoren. Dat verdienen je gevoelige, fantasierijke tekeningen.
In mijn jeugd volgde ik kunsthumaniora en ook nadien bleef ik altijd in contact met de artistieke wereld. Ik startte een eigen reclamebureau en ben ook actief als coach. Maar zo’n acht jaar geleden kreeg ik de kunstkriebels opnieuw helemaal te pakken en begon ik met schilderen.”
P/ART is Pascale De Snijder, zaakvoerder van branding communication agency BOX32 en opleidingsbureau Brand-Story. Pascale De Snijder volgde opleidingen schilderkunst in dag- en avondonderwijs. Zowel naaktmodellen als stillevens schilderen in de meest verschillende technieken? Pascale beheerst het allemaal. Maar sinds jaren legt ze zich volledig toe op minimalisme, een stijl die ze al in haar vrije werk aan de academie ontwikkelde.
Ton sur ton en zwart-op-wit in een natuurlijk tintenpalet, daar herken je P/ART aan. Vaak barst uit accenten in kleur of textuur een wervelende kracht los. Want als Pascale schildert, gutst de adrenaline door haar aders en stroomt haar hoofd leeg. Een ware explosie van creativiteit.
De werken van P/ART bieden meer dan het oog eerst ontdekt. Pascale: “Ik creëer met verf, plaaster, structuren, vernissen en lakken. Elke kijker moet één worden met het kunstwerk, dat is mijn doel. Hoe mooier je een kunstwerk vindt, hoe meer dopamine er in je hersenen vrijkomt. Daar word je diep in je binnenste gelukkig van.”
Elk werk is uniek en daarom schildert Pascale zelden of nooit op bestelling. Kunst moet je zien … En dan opeens denken of zeggen: “Die is van mij, dát zoek ik al lang.”
Met de opening van de galerij komt er een droom uit voor de Mechelse. “Mijn moeder, die enkele jaren geleden overleed, zei altijd dat mijn werken zo mooi waren en dat ik er iets mee moest doen. Ik heb mijn wens om een galerij te openen nooit echt uitgesproken. Ik dacht dat het toch niet mogelijk was. Maar met de woorden van mijn mama in gedachten heb ik de sprong gewaagd. Het past ook wel bij mijn karakter om zo veel mogelijk te proberen en te zien waar het schip strandt.”
“In het najaar zet ik mijn schouders onder een kunstroute die we organiseren samen met andere kunstenaars en de stad. Er heerst een toffe sfeer tussen de kunstenaars. We gunnen elkaar de kunst en het succes. Op die manier ontstaan er ook leuke samenwerkingen”
Toch hangen bij P/ART alleen de kunstwerken van Pascale. “Ik sluit niet uit dat er snel ook kunst van anderen in de zaak komt, zoals beeldhouwwerken”, zegt ze. “Maar ik heb ook niet oneindig veel ruimte ter beschikking en wil die plaats optimaal gebruiken om mijn eigen werken te tonen. Andere schilderkunst stel ik voorlopig dan ook niet tentoon. Maar je weet natuurlijk nooit wat de toekomst brengt. Ik ben alvast heel enthousiast om aan dit avontuur te beginnen.”
Tentoonstelling DEUS EX MACHINA met kunstenaars Frank Gryffroy en Stefaan Vanhoutte
tekst en fotografie Kathleen Ramboer
Marc Mestdagh trakteerde me op een preview van de wondere tentoonstelling DEUS EX MACHINA in deWeverij – Evergem. Of ik iets wou schrijven voor Kunstpoort? Natuurlijk deze expo hoort thuis op onze kunstpoortblog die graag minder gekroonde originele en persoonlijke kunstenaars in de spotlichten plaatst.
Stormcatcher – Frank Gryffroy
Bij het binnenkomen zet ogenblikkelijk een eyecatcher, hier de stormcatcher van Frank Gryffroy, de toon. Mijn hoofd slaat op hol, ik maak de klik en treed binnen in het universum van twee fantasierijke kunstenaars: Frank Gryffroy en Stefaan Vanhoutte. Ze slagen erin de industriële ruimte te transformeren naar een werelds heiligdom, een schrijn met zorgvuldig gekozen relikwieën. In deWeverij is de fantasie aan de macht. Ik ben voor eenmaal opnieuw een klein meisje op ontdekkingsreis, vallend van de ene verrassing in de andere. Heel eventjes verbeeld ik me een Panamarenko met binnenpretjes, die grinnikt en geamuseerd toekijkt hoe zijn geest verder leeft in deze 2 kunstenaars.
Frank Gryffroy De werken van Frank Gryffroy, tekeningen en assemblages lijken ‘Panamarenkiaans’ maar zijn het niet. Ook kunstenaar/wetenschapper Leonardo da Vinci speelt door mijn hoofd. Creëert de kunstenaar gevleugelde tuigen, ruimteschepen, duikboten… om lucht en zeeën te verkennen? Is er over nagedacht? Stelt de kunstenaar vragen? Niet echt, zijn ‘studies’ assemblages leiden tot niets, hebben geen functie maar bezitten wel de kracht van de poëzie en de mogelijkheid om de toeschouwer te verleiden tot ongekende denkbeeldige avonturen. In het gewone leven werkt Frank Gryffroy in Het huis van Kina als coördinator/ontwerper van educatieve tentoonstellingen. Als vrij kunstenaar gooit hij de computer overboord en tekent hij vol passie speels tekening na tekening met stift op papier of op met witte verf behandeld canvas. Zijn tekeningen, bedrieglijk technisch, tekent hij vlotjes uit de hand zonder passer, lat of andere tekeninstrumenten. Hij is een tekenaar pur sang en doet het ambt van het tekenen alle eer aan. Zijn fantasie neemt een vlucht om te landen in futuristische voertuigen. Het driedimensionale werk ademt dezelfde vrije geest als zijn tekeningen en hoort in eenzelfde heerlijk imaginair universum thuis. Zowel zijn assemblages als zijn tekeningen laten je dagdromen van oceanen en schipbreukelingen, van zeemonsters, duikboten en expedities, van zeppelins gevuld met gas… Frank Gryffroy verhaalt gevisualiseerde dromen voor volwassenen en kinderen van 1 tot 99 jaar. noot: Frank Gryffroy tekent live op de tentoonstelling.
werk van Frank Gryffroy
Stefaan Vanhoutte Zie ik parallellen tussen de kunst van Stefaan Vanhoutte en die van Frank Gryffroy? Ja, ongetwijfeld, hun werken zijn gecreëerd vanuit eenzelfde speelse invalshoek, vanuit de liefde voor de patine van een objet trouvé. Er is één verschil. Stefaan Vanhoutte stelt onze maatschappij in vraag en vestigt de aandacht op de opwarming van de aarde. De assemblage – zwart koraal, gebrande eik – is daar een voorbeeld van. Zijn aanklacht is niet rebels of agressief, de kunstenaar legt zachtjes de vinger op de wonde. Esthetiek primeert.
zwart koraal, gebrande eik – Stefaan Vanhoutte
Stefaan Vanhoutte ziet schoonheid in nutteloze en/of afgedankte objecten. Dit levert vaak humoristische werken op. Kunst hoeft niet altijd bloedserieus te zijn. Zo recupereerde Stefaan Vanhoutte oude glasnegatieven (1913) met beeltenissen van een soldaat op een paard. De oorlog was nog niet begonnen, een grapje kan nog. De kunstenaar transformeert paarden in nooit gezien sfinxen, mythische wezens: half olifant/half paard, half paard/half zebra… De installatie, vakkundig geassembleerd, is verfijnd, stijlvol, met doeltreffend materiaal gebruik. Hier is de interieurarchitect aan het werk.
Het werk – Five bullets – is spielerei op zijn best. De diverse materialen spelen een belangrijke rol in dit werk. Ik herken een interieurarchitect die vol levensvreugde een zijsprongetje waagt.
werk van Stefaan Vanhoutte
Bij de inkom, klaar om weg te vliegen, rust Icarus: 3 werken, één van Frank Gryffroy, van Stefaan Vanhoutte en ook van curator/kunstenaar Marc Mestdagh. Samen vormen deze objecten een Gesammtkunstwerk. Drie zegt meer dan één? Niet echt, de vleugels blijken onmachtig op te stijgen. Het blijft bij een tragische dagdroom van drie kunstenaars die graag verblijven in luchtkastelen. Eén ontsnappingsroute blijft open, die van de kunst.
Gesammtkunstwerk van Frank Gryffroy, Marc Mestdagh, Stefaan Vanhoutte
De verwondering bekruipt me om zoveel poëtische verhalen, om zoveel dromen, om het vluchten in een droom wereld waar nutteloze objecten onder de vorm van fantasy machines hun plaats veroveren. Misschien is de expo DEUS EX MACHINA één groot luchtkasteel waarin elke creatieve bezoeker zijn dagdromen herkent.
De frivole objecten in de immense ruimte, aftekenend tegen de witte muren van deWeverij, brengen een mooie balans tussen chaos en rust. Als beschouwer vlieg je naar de toekomst om later voorzichtig met beide voeten terug aan land te gaan.
expo Christine Marchand – Kathleen Ramboer schilderkunst I grafiek I fotografie I mixed media I tekenkunst
tekst gastreporter Wim Baes
Kunstenaar/curator Wim Baes verraste ons met een recensie die we dan ook graag publiceren.
Vrijdagavond 18 oktober sprong ik op de trein richting Artroze te Wetteren voor de opening van de expo “Buitenshuis”.
Buitenshuis is een expo van bevriende kunstenaars Kathleen Ramboer en Christine Marchand die hun liefde voor de natuur letterlijk en figuurlijk in de verf zetten.
Kathleen doet dit met haar mystieke foto’s die heel filmisch aanvoelen en dicht aanleunen bij artmovies. De beelden zijn eenvoudig, bijna alledaags maar Kathleen weet door een experimentele wijze van fotograferen en/of digitale bewerking er een eigen toets aan te geven. Wat je te zien krijgt zijn niet zomaar de zoveelste landschapsfoto’s, je ziet de landschappen als het ware door de ogen van de kunstenares. Ik voel ook enige nostalgie door de beelden sluieren. Sommige werken zijn intens zwart, alsof het houtskooltekeningen zijn waarbij je het verbrand hout bijna kan ruiken. Andere beelden zijn heel luchtig, maar steeds met een mystieke ondertoon.
fotografie Kathleen Ramboer
Soms moest ik m’n vinger in bedwang houden om ze niet te willen voelen.
boekje met oeuvre van Christine Marchand
Deze foto’s staan in schril contrast met de pure, zachte en luchtige schilderkunst van Christine. Toch vormen beide werelden hier een mooie symbiose. Toen ik enkele jaren geleden het werk van Christine leerde kennen, vond ik het een beetje saai, te eenvoudig op het eerste zicht, maar haar werk bleef me triggeren. Dan besef je pas hoe sterk iets is. Het op het eerste zicht brave werk is heel doordacht en het knalt als je het doorziet. De rake lijnvoeringen in potlood zijn subtiel aanwezig tussen de pastelkleurige verftoetsen. Het is een wereld waar je wenst binnen te stappen om tot rust te komen. “De stille kunst van Christine Marchand” is niet voor niks het eerste hoofdstuk van het boekje met het oeuvre van Christine dat enkele maanden geleden werd uitgebracht.
olieverf op canvas – Christine Marchand
Kathleen toont ook een mooie reeks verfschetsen die ze in open lucht op papier zette. Het is in deze reeks landschappen dat ze de hand reikt naar Christine. Vele van de werkjes hebben niet alleen die fascinerende gelaagdheid van Kathleens foto’s maar ook dat zachte, wat het werk van Christine zo mooi typeert. Het moet gezegd, het is vooral het gewaagde kleurgebruik dat verraadt dat het werk wel degelijk komt van de hand en de geest van Kathleen.
acrylschilderijtjes op passe-partout karton Kathleen Ramboer
Christine verbaast de kijker vooral door te tonen dat het nog subtieler en zachter kan en dat het werk daardoor niet aan kracht inboet, integendeel. Zo toont ze enkele etsen waarbij elke lijnvoering de kijker in vervoering brengt. Ze weet ook heel goed welke etstechniek ze best gebruikt om die paar lijntjes de juiste intensiteit te geven, soms zachte grond, een andere keer samen met aquatint.
etsen Christine Marchand
De twee kunstenaars bundelen hun krachten ook in een reeks digitale collages. Kathleen weet perfect hoe ze met vlakken moet spelen en hoe ze de ingetogen tekeningen van Christine er aan moet toevoegen om de kijker te prikkelen. Mijn kernwoorden hier zijn speels, subtiel maar toch wel gedurfd en vernieuwend.
gezamenlijk werk: tekenkunst – fotografie – digitale collage
In de kelder wekken de kunstenaars als het ware de expo tot leven. Kathleen Ramboer brengt de natuur binnen door mossen te combineren met digitale ‘overgepixelde’ foto’s, Christine Marchand door een stilleven met vaas, bloemen en drapage te verheffen tot een kunstwerk.
installatie naar een stilleven van Hans Memling – Christine Marchand (links) Kathleen Ramboer (rechts)
De expo is in één woord verrassend te noemen.
tekst Wim Baes
INFO
expo BUITENSHUIS van 18 tot 27 oktober Artroze Kerkstraat 39 – Wetteren vrijdag 25 oktober van 16u tot 20u zaterdag 26 en zondag 27 oktober van 14u tot 18u
kunstpoort 