“Tu me demandes un avis tranché mais je ne l’ai pas”. Diane is niet boos op Nathalie, absoluut niet. Ze twijfelt. Welke kunstwerken moet ze kiezen voor de tentoonstelling? Een heel jaar werk op een wand hangen. Alles speelt een rol: “Is het representatief? Vertellen de werken een verhaal? Is het kwaliteitsvol genoeg? Zijn het mijn favorieten?” Uiteindelijk worden er drie gekozen, heel verschillend maar toch met een gemeenschappelijke benadering.
“Tu n’a pas idée de ce que venir ici chaque semaine représente pour moi”. Ghislaine, gedurende de moeilijke oefening van het kiezen van kunstwerken, stort haar hart uit. Het is het einde van het schooljaar, er zijn geen wekelijkse ateliers meer tot begin september. De sessies zijn voor haar een belangrijke bron van ontspanning, waar ze zich van het dagelijkse leven afzondert.
Voor Nathalie is het einde van het jaar heel vermoeiend. Eerst moet ze de leerlingen begeleiden naar het finaliseren van hun werken. Daarna ontwikkelt ze het concept van de tentoonstelling. De atelierruimte wordt leeggemaakt en ze moet gevuld worden met wanden om die kunstwerken op te hangen. Het moet een weg zijn waarop de bezoekers wandelen en zo de kunstwerken ontdekken. Er zullen twee kubussen zijn.
Paul, de directeur van de school: “Ik ben verbaasd en verrast over hoe de leraren de ruimte voor de tentoonstelling veranderd hebben.” “Ze hebben een wereld van vrede gecreëerd om het mooi te tonen.”
In de week voor de vernissage komt iedere leerling langs om hun keuze te maken. Het is het einde van een dialoog die een paar weken vroeger begon en die nu wordt afgerond. Het resultaat komt tevoorschijn.
Er zijn veel bezoekers op de vernissage. Vrienden en familie komen. Ook leerlingen van andere ateliers. De politici van Anderlecht zijn ook aanwezig, dat is een belangrijk signaal voor de school.
In het boek “Human Condition” van Hannah Arendt zijn er drie aspecten van de kunstenaar die in het begin besproken worden. De “means-ends” of het “zin-einde”. Lange tijd werden de resultaten van de kunstenaar niet als commercieel product uitgewisseld. De Griekse filosofen categoriseerden kunst als een hobby. Nochtans kan een opdracht zoals de Sixtijnse kapel als “Labor” of arbeid (gebruik van de kracht van de persoon) gezien worden. Hier in het atelier is er een duidelijke zingeving voor de leerlingen, meer dan enkel het eindproduct. Het tweede aspect is het product zelf. Het is niet zoals een tafel die gebruikt wordt. Toch kan het resultaat doorgegeven worden, een leerling verkocht zelfs een schilderij tijdens de tentoonstelling. Het beantwoordt de essentiële vraag over de eeuwigheid, niet die van de onsterfelijkheid. Dan komen we tot het derde aspect, dat even belangrijk is: “spoken”. Dus van de private omgeving (privaat realm) naar de publieke (public realm). Dat is wat er gebeurt dankzij de tentoonstelling op de school. U ziet het tijdens de vernissage, de leerlingen beschrijven aan hun vriend(en) hoe ze de kunst gemaakt hebben en vaak tonen ze de kunstwerken van de andere kunstenaars.
Na afloop van de tentoonstelling, op zondagavond, moeten de leerlingen hun kunstwerken komen ophalen. Dat doen ze niet op de dag van de finissage. Ze komen die ophalen doorheen de week, telkens op afspraak met Nathalie. De laatste woorden van het schooljaar worden uitgewisseld. Vreugde, verdriet en hoop.
Voor de auteur van deze paragrafen is het een dubbel gevoel. Een jaar lang de sessies bezoeken en proberen neer te schrijven en te fotograferen wat het pluridisciplinaire atelier vertegenwoordigt. Uit “Le Petit Prince” van Saint-Exupéry: “Les grandes personnes aiment les chiffres. Quand vous leur parlez d’un nouvel ami, elles ne vous questionnent jamais sur l’essentiel. Elles ne vous disent jamais: “Quel est le son de sa voix? Quels sont les jeux qu’il préfère? Est-ce qu’il collectionne les papillons?” Elles vous demandent: “Quel âge a-t-il? Combien a-t-il de frères? Combien pèse-t-il? Et combien gagne son père?” Alors seulement elles croient le connaître.” Het is op het einde van dit jaar dat je ervaart dat Nathalie, naast de kunstacademie, filosofie heeft gestudeerd. Daarom komen de vragen naar boven zoals: “Ken ik de leerlingen? Verzamelen ze vlinders? Hebben ze kinderen of kleinkinderen?” Het is niet de bedoeling van de blog om de mensen te portretteren als mens. Wel als leerling en als mens. Alsof men het verschil tussen de leerling en de persoon kan maken. Dus zou volgens u hun vooruitgang beschreven moeten worden zoals op de normale school met objectieve criteria of op basis van hun uitspraken en gedrag gedurende de sessies? Voor sommigen is het relatief gemakkelijk, voor anderen is het onmogelijk om zo goed te zijn als de kunstwerken aan het begin van het jaar. Is de auteur van deze paragrafen in zijn ambitie geslaagd? Er is geen examen behalve de beoordeling van de lezer.
Waar is de hoop? Die zit in de hoofden van de leerlingen. In de vorm van het uitzicht op het volgende jaar. Er wordt op dit moment veel over nieuwe vormen van werken nagedacht, in het bijzonder het evenwicht privé/werk. Lieve lezer, indien u twijfelt om een kunstopleiding te starten of u kent iemand die hetzelfde voelt, ….
Expo ‘Summer of glass 23’ Galerij Artisjok in Lier
Glas is een oeroud materiaal: het werd voor het eerst gebruikt in het Midden-Oosten, zo’n 7000 jaar geleden. Het bestaat hoofdzakelijk uit het element silicium, en door er bij voorbeeld lood aan toe te voegen bekomt men kristal. Kleuren verkrijgt men door toevoeging van metaaloxydes. Vandaag bestaan er meer dan 200 soorten glas, elk met hun specifieke toepassing. Glas kan zowel warm als koud bewerkt worden. Om het te gieten, plooien, samen te smelten of in vorm te smelten moet het warm zijn. Graveren, zandstralen en lijmen gebeurt dan weer in koude toestand.
De meeste glazen voorwerpen kennen we als gebruiksvoorwerpen. Daarvan getuigen vele antieke en meer recente vondsten. Eeuwen lang werden glazen voorwerpen aangemaakt in grote getallen in vaak grote ateliers. Rond 1960 deed zich echter grote vernieuwing voor. Op de Wereldtentoonstelling in 1958 was voor het eerst Tsjecho-Slowaaks glas te zien, unieke glazen voorwerpen afkomstig van moderne studio’s.
‘Studio glass’ is een nieuwe beweging in het kijken naar, denken over en werken met glas. Er komen nieuwe vormen en kleuren, de glazenier wordt een zelfstandig kunstenaar met een eigen techniek en een moderne werkwijze. Samen met de Verenigde Staten neemt België het voortouw in deze nieuwe beweging – en daar mag men best trots op zijn. De kunstenaars gebruiken nieuwe producten en materialen, en nieuwe toestellen en technieken, zoals werken met lasers op en in glas. En ze snijden en graveren met waterjets. Maar ook digitaal snijden, graveren en drukken, en het gebruik van de 3D-printer hebben hun intrede gedaan.
De tentoonstelling ‘Summer of glass 23’ brengt het werk van liefst 23 Belgische en Nederlandse glaskunstenaars samen, in een grote verscheidenheid. Zij bieden met dat werk een breed overzicht van de recente ontwikkelingen in de glaskunst. De bezoeker krijgt een zicht op een waaier van opvattingen, werkwijzen en technieken die elke kunstenaar apart zich eigen heeft gemaakt om zijn unieke glaskunstvoorwerpen tot stand te brengen.
De tentoonstelling ‘Summer of glass 23’ loopt van 8 juli tot 3 september in galerij Artisjok aan de Antwerpsestraat 62-64 in Lier, van donderdag tot zondag, telkens van 14 tot 18 u.
Beeldende kunstenaars A.Tinne VEREECK en Claudia ROTHSTEIN bieden een forum aan voor de kunstenaar met technische ondersteuning, delen van expertise en samenwerking om met eigen werk naar buiten te treden. Kunstenaars en engelen, het is een liefde-haat verhouding. Nieuwsgierigheid, ongeloof, ontkenning en herkenning. Deze expo zet het opeen rij. De interpretatie van elk van hen is uniek, herkenbaar en ontroerend
Gesprek naar aanleiding van de komende expo extended CLOSE-ENCOUTERS op de Kwaremont
Een interview met initiatiefneemster van RAAM103, Céline Geeraert, is meer dan vragen stellen en antwoorden noteren. Het is een ontmoeting met een kunstenaar/leerkracht/platformbeheerder die interactie en dialoog met anderen, ook niet-kunstenaars, vooropstelt. ONTMOETING is de sleutel tot de ziel van RAAM103. Op een rustige maandagmorgen stond de deur van RAAM103 (Baliestraat 103, stationsbuurt Gent) open voor een boeiende dialoog met kunstpoort.
Céline Geeraert in RAAM103 met passant
Kunstpoort Céline, je bent zelf kunstenares, geeft les en toch vind je ook nog de tijd andere kunstenaars te ondersteunen en een platform te geven. RAAM103 vzw heb je in het leven geroepen, waarom? Wat houdt dat precies in? Kan je er iets meer over vertellen? Céline Als goudsmid werkte ik 12 jaar samen met mijn vader. Mijn creaties bestonden uit concrete opdrachten. Wat miste ik de volledige vrijheid! Toen de samenwerking met mijn pa ophield, kreeg ik nood aan contact met andere kunstenaars. ‘Kunstenaar’ is een eenzaam beroep. Met Roeland Nieuwborg ging ik op zoek naar een locatie en kunstenaars om mee te exposeren. Roeland stelde me de vraag: ‘Waarom niet bij jou?’ Ik verlegde toen mijn focus van tentoonstellen naar ontmoeten. Tentoonstellen is niet de hoofdzaak, het maakproces is voor mij veel belangrijker. Een kunstenaar of collectief krijgt de gelegenheid de ruimte, een kamer, RAAM103, gedurende een bepaalde periode als persoonlijk atelier in gebruik te nemen. Tijdens een finissage mag het publiek door de deur naar binnen. De overige dagen geeft de etalage aan voorbijgangers een inkijk in het werkproces, de vooruitgang en de evolutie van een installatie, performance…
Kunstpoort Hou je je persoonlijk werk gescheiden van de RAAM103 vzw. Of is het niet los te koppelen? Heeft het een met het ander te maken? Beinvloeden ze elkaar? Is het net omdat je kunstenaar bent dat je RAAM103 gestart bent? Céline Onbewust heeft RAAM103 invloed op mijn kunst zoals er na een tentoonstellingsbezoek ook frappante zaken in het geheugen blijven hangen. Als kunstenaar ben ik nieuwsgierig naar het creatieproces. Waar is een kunstenaar mee bezig? Je krijgt prikkels. ONT-moeten, niets moeten is belangrijk, een gevoel van vrijheid kan stilletjes je bewustzijn binnensluipen. Dank zij RAAM103 kon ik me heroriënteren. Als goudsmid was er werkstress. Eenmaal mijn pa er niet meer was, stond ik er alleen voor. Nu zijn we een team en kan ik dank zij mijn samenwerking met Kim Vandaele, Vic Van der Hoeven, Tim Stroobants, Marlies Nachtergaele, Ruben Laflere en Jozefien Muylle, de stress kanaliseren. Ik bemerk ook paralellen met vroeger. Mijn vormentaal van goudsmid neem ik mee in mijn huidige kunst. In het verleden ontwierp ik een gepersonaliseerd juweel. Tegenwoordig realiseer ik werk voor een welbepaalde locatie.
Tekening en juweel: Céline Geeraert
Kunstpoort Hoelang bestaat RAAM103 al? Céline We zijn al 6 jaar actief waarvan de nadruk ligt op onderzoek en experimenteren. Residerende kunstenaars werken achter een vitrine terwijl passanten kunnen binnen gluren. Eén keer par jaar, nu voor de derde maal, treden we naar buiten en gaan we op zoek naar een niet conventionele ruimte om werk van RAAMkunstenaars tentoon te stellen.
Kunstpoort Velen vinden een atelier een inspirerende ruimte waar in eenzame afzondering ideeën worden uitgebroed. Kunstenaar Felix-Gonzales Torres*, een Cubaanse kunstenaar daarentegen vindt het atelier een angstaanjagend decor dat hem plankenkoorts bezorgt. Hij begon daarom in zijn eigen appartement te werken, installaties te maken die geïntegreerd zijn in bijvoorbeeld zijn keuken. Toevallige bezoekers krijgen de vrijheid iets van zijn installaties mee te nemen. Kan RAAM103 ook zo iets betekenen voor een kunstenaar, een nieuwe ruimte die ze kunnen innemen en waarop de kijker kan anticiperen, waar ze een kunstblok analoog aan een writersblock, het niet meer kunnen creëren, kunnen overstijgen? Of misschien kan het ook remmend werken. Zo iets van: ‘Nu moet ik verplicht kunst maken, er mee bezig zijn. Oei, de mensen kijken naar me. Wat denk je?’
Céline We hebben hier zo’n 25 tal kunstenaars op residentie gehad waaronder 2 kunstenaars die inderdaad een ‘kunstblok’ meemaakten. Als kunstenaar moet je je overgeven aan de ruimte wat niet altijd lukt. RAAM103 wil zeker geen druk zetten op de kunstenaar. De 2 kunstenaars werkten toen thuis en stelden later hier tentoon.
Kunstpoort Heb je zelf ervaring met het gebruik maken van een residentie? Céline Nadat 15 kunstenaars de revue gepasseerd hadden, besloot ik zelf het experiment te wagen. Eenmaal de residentie afgelopen, had ik moeite om opnieuw in de eenzaamheid te verdwijnen. RAAM103 is een soort gedeeld atelier. Gesprekken ontstaan automatisch; bij de koffie, bij een ontmoeting op de gang… In de aanvang is het eventjes doorbijten. Wanneer een kunstenaar RAAM103 verlaat betekent dit voor beide partijen altijd opnieuw afscheid nemen van een mooi verhaal.
Kunstpoort Hoe selecteer je een kunstenaar voor een residentie? Waarop let je? Wat is er belangrijk? Zijn visie? Zijn werk? Leeftijd? De discipline? De communicatiebereidheid?…. Let je op de diversiteit wat materiaal, discipline… betreft? Céline Meestal bepaal ik de resident. De keuze gebeurt gevoelsmatig, intuïtief. Leeftijd speelt geen rol wel gedrevenheid en passie. Zoveel mogelijk ga ik vooraf op atelierbezoek en voer een individueel gesprek. De ‘klik’ is belangrijk. Tenslotte resideert een kunstenaar in mijn eigen huis. Telkens opnieuw ontstaat een heel speciale sfeer, creëer je een unieke band die je leven als kunstenaar zin geeft.
Kunstpoort Een kunstwerk kan je soms begrijpen door het in zijn omgeving te plaatsen, te bekijken. Zijn de kunstwerken gecreëerd in RAAM103 specifiek aan de ruimte aangepast? Of kan je ze meestal los van de ruimte bekijken? Céline Vele kunstenaars maken werk speciaal voor deze ruimte. Het resultaat is ontzettend persoonlijk. Je exposeert hier tenslotte je eigen werkproces en je persoonlijke ‘ik’. Marlies Nachtergaele die laatst resideerde, maakte een werk ‘mensen manoeuvreren – bomen begeesteren’ volledig aangepast aan de ruimte. In dit werk voel je werkelijk het creatieve proces.
Werk van Marlies Nachtergaele in RAAM103
Kunstpoort Raam103 lijkt me heel zen. Het is een lege ruimte, kale muren, niets dat je afleiding kan bezorgen. Het zet aan tot meditatie. Slaat een kunstenaar soms een totaal nieuwe richting in als gevolg van de residentie, van de ruimtelijke ervaring? Céline De ruimte is inspirerend door de sfeer. Meestal komt iets nieuws naar boven en werken de kunstenaars verder in die richting. Je ziet het zomaar gebeuren en groeien, niets is gepland. In RAAM103 ontmoet de kunstenaar zichzelf vooral als hij voor zijn eigen werk komt te staan. Enkelen werken hier dagelijks andere wekelijks enkele uren. Je tijd kan je zelf invullen.
Kunstpoort Voelt de passant zich geen voyeur als hij door het raam kijkt? Of moet je het raam meer als een vitrine/etalage beschouwen? Een graag kijken naar iets dat je boeit? Céline Volwassenen voelen schroom om naar binnen te gluren. Kinderen daarentegen die plakken aan het venster. In de winter werkt het verlichte raam uitnodigend en is er minder géne bij het kijken door het raam. Bij aanvang van een residentie kunnen ‘naar binnen kijkers’ een remmende werking hebben op het productieproces. Later kijkt en bekijkt ook de kunstenaar de passanten. Dan is verbinding mogelijk, contact maken met de buurt is een logische stap.
Kunstpoort Nu wat meer over de tentoonstelling CLOSE-ENCOUNTERS die je in september organiseert in het hartje van de Vlaamse Ardennen. De locatie is een oude gerenoveerde vierkantshoeve aan de kerk van Kwaremont: het Hof Ter Kwaremont. ‘Ontmoeting’ staat centraal; de kunstenaar die zichzelf ontmoet, de kunstenaar die kennis maakt met zijn toeschouwer, kunstenaars die elkaar ontmoeten, oeuvres die samenkomen. Je hebt aan residerende kunstenaars gevraagd om mee te werken maar ook nieuwe namen steken de kop op. Selecteer je de nieuwe kunstenaars in functie van de residerende? Zoek je een match of net niet? Maak je een keuze in functie van de confrontatie? Céline We hebben een match gezocht tussen de Gentse ‘Raamkunstenaars’ die geen voeling hebben met de Kwaremont en nieuwe namen die verbonden zijn met Ronse, de Vlaamse Ardennen. Beschouw ze allen als vingers aan één hand, met een rode draad die er langsheen loopt.
De exporuimte van de vierkantshoeve te Kwaremont
Kunstpoort Het gaat volgens je visie tekst ook over ONTmoeten, niets moeten. De kijker moet een werk niet goed vinden, hij hoeft niet geraakt te worden. Maar is het niet belangrijk dat de kunstenaar de toeschouwer wel beroert, dat de kunstenaar een klein beetje moeite doet om tot verbinding te komen. Hermetische werken, alleen voor ingewijden, is dat op zijn plaats in ‘Close Encounters’? Céline We tonen enkele werken die als hermetisch kunnen aanvoelen. We hebben voornamelijk gekeken naar de vormtaal, die zit goed. Dan kan het wel.
Kunstpoort De Kwaremont was in vroegere jaren het mekka van de landschapsschilders met als trekpleister Gies Cosijns. ‘Kunsttoerisme’ was er belangrijk. Is de ‘Kwaremont’ klaar voor hedendaagse en jonge kunst? Welk publiek hopen en denken jullie nu aan te trekken: wandelaars, fietsers, kunstliefhebbers? Céline Kwaremont is een charmant dorp daarom had het kunsttoerisme hier zo’n succes. Een clash is mogelijk met onze jonge, hedendaagse kunst en dito aanpak. Wie weet bezorgen we deze streek een nieuw elan? RAAM103 vertrekt vanuit de ruimte, we zijn niet bezig met welk soort publiek we zullen bereiken. De organisatie vinden we belangrijk. Kunstenaars warm maken voor je project daar droomt elke curator toch van? Natuurlijk wil je ook dat mensen komen kijken. Onze opzet is niet-commercieel. Diverse kunstenaars en ikzelf creëren trouwens vergankelijke kunst die we op CLOSE-ENCOUTERS tentoonstellen. Als mens zijn wij ook niet voor de eeuwigheid.
Kunstpoort Wie bepaalt de opstelling? Hoe komen jullie tot een overeenkomst wie, wat, waar komt te staan? Céline De opbouw is heel belangrijk. We plegen overleg met de kunstenaars. Kim Vandaele (lid van RAAM103 vzw) en mezelf hebben het laatste woord. We streven naar een tentoonstelling met als rode draad verbondenheid, samenhorigheid. Let op we zijn geen zwevers, we ambiëren een evenwichtige tentoonstelling, geen patchwork; eenvoud zonder glamour.
Kunstpoort Hoe zit het met de financiering? Céline We hebben een sponsor Passa Porta en als vzw hebben we bepaalde voordelen. We kunnen bijvoorbeeld materiaal van de stad Gent lenen. We vragen ook een kleine bijdrage aan de kunstenaars.
Kunstpoort Hoe ziet volgens jou een ideale tentoonstellingsruimte eruit? Céline Het is een ruimte die uitdaagt om vanuit een eigen vormentaal nieuw werk te maken en je de tijd laat die te ontwikkelen.
Kunstpoort Ik verlaat de Baliestraat met een zalig gevoel. Er zijn voor de kunstenaar nog goede kleinschalige belangloze initiatieven. RAAM103vzw is er ongetwijfeld één van. Het is een hecht team dat werkt met groot enthousiasme aan warme kunstprojecten waarin de kunstenaar en het maakproces centraal staan.
Hof Ter Kwaremont Ommegangstraat 1, 9690 Kluisbergen 16-17 september 2023 23-24 september 2023 telkens van 11u tot 18u Opening vrijdag 15 september om 19u, met de performance ‘Part-time Monochrome’ van Karel Thienpont om 20u. Dit alles in het Hof Ter Kwaremont.
KUNSTENAARS Giannina Urmeneta Ottiker, Kevin Vanwonterghem, Charlie De Voet, Toon Boeckmans, Roeland Nieuwborg, Stijn De Pourcq en Donacienne Wittevrongel, Kim Vandaele en Céline Geeraert. Performance Karel Thienpont
Tekst Kathleen Ramboer Fotografie Kathleen Ramboer – RAAM103
kunstpoort 