Tekst Diana Van Bergeijk – fotografie Eric Rottée
22 jongeren stranden op een luchthaven. Ze komen uit allerlei windstreken, spreken diverse talen, maar begrijpen allemaal het Engels van de omroepster. Eerst lijkt het alleen om een vertraging van het vliegtuig te gaan. Later worden alle vluchten geannuleerd. Wat doe je dan? Boosheid, frustratie, berusting. Aan alle emoties wordt uiting gegeven, maar dan lijkt er een oplossing. Met materiaal dat ze vinden op de luchthaven maken ze met z’n allen een soort vliegmachine en vliegen alsnog naar hun bestemming.
Dat is het resultaat van 4 dagen jongerenstage in de Tinnenpot in Gent. De stage werd van zaterdag 26 t/m dinsdag 29 oktober 2024 georganiseerd door JongDOEK, de jongerenafdeling van OPENDOEK, tijdens het Landjuweelfestival*. De stage wordt jaarlijks georganiseerd met ca. 15 jongeren. Dit jaar nemen er zelfs 22 acteurs deel aan de stage doordat het Oekraïense theatergezelschap Kalambur aangesloten is.
Het eerste gesprek is met de coördinator van JongDOEK, Hannah Baudouin. “JongDOEK bestaat al zo’n 8 jaar. Wij organiseren van alles voor jongeren tussen de 13 en 26 jaar en ook regelmatig jongerenstages. De deelnemers van deze stage zijn leden van toneelgezelschappen die een voorstelling hebben ingestuurd voor het Landjuweelfestival, maar als vereniging niet geselecteerd zijn. Ons doel is kruisbestuiving. De Oekraïense groep is betrokken voor ultieme kruisbestuiving.” Volgens Hannah zijn er best veel jongeren en jongerenverenigingen. Er is wel een soort tussenleeftijd, rond de 30, die wegvalt.
We spreken met 5 spelers over hun ervaringen. Ze vertellen dat ze vooral zin hebben om te spelen. De een vertelt dat ze tot haar studie veel aan theater heeft gedaan, via de academie woord en in een toneelgezelschap, maar dat ze sinds haar studie aan het hoger onderwijs niet veel meer heeft gespeeld. Drie speelsters komen uit Lot waar ze zelfs drie afdelingen met jongeren hebben. Er is iemand die zich afvraagt of ze theater wil studeren en gebruikt de stage om haar beslissing te kunnen nemen. Allemaal vonden ze het heel spannend om hieraan mee te doen. “Je kent niemand. Komt hier alleen. Maar direct de eerste dag, zelfs de eerste 10 minuten, was dat over.
Het zijn allemaal toffe mensen.” Wat het vooral spannend maakte was het gaan spelen met de Oekraïners. De Vlaamse acteurs zagen de taal als een barrière en vroegen zich af of ze wel spontaan zouden kunnen acteren. Dat gevoel waren ze eigenlijk al heel snel kwijt. “We begonnen met twee groepen, maar geleidelijk gingen de groepen in elkaar over. We verstonden elkaar ook al spraken we niet allemaal even goed Engels. De regisseurs hebben ons daarin super enthousiast begeleid.” De vier dagen waren intensief met van 10 tot 16u repetitie, vooral improvisatie en ’s avonds twee voorstellingen van het Landjuweelfestival. Ze hebben veel ideeën kunnen opdoen voor hun eigen vereniging. En iedereen is het erover eens dat ze veel van de Oekraïners hebben geleerd. “Zij doen dat mooi en goed. We willen allemaal terugkomen.”
Ten slotte spreken we met twee van de drie regisseurs Niels Nijs en Silke Claessens. Silke heeft de regie na twee dagen overgenomen van Elisa Goossens. Niels en Silke vertellen dat ze zich bij het begin heel bewust waren dat de groep Oekraïners in hun eigen land al samen in een gezelschap speelden en de Vlamingen zo goed als niet. De eerste dag hebben ze iedereen samengezet en een soort kennismakingsoefeningen gedaan. “We hebben ingezet op verbinding, samenspelen om op die manier dichter tot elkaar te komen en niet de verschillen speciaal in de verf zetten. De Oekraïners hebben hun verhaal verteld, maar voor hen was het vooral belangrijk om in een veilige omgeving te mogen spelen en met het theatervak, waar ze heel veel van houden, bezig te zijn.”
“De groep functioneerde eigenlijk zoals in het begin met elke andere groep: in de pauzes apart, maar op de vloer was er snel contact. Dag na dag groeide het groepsgevoel. Vanaf dag drie was de groep één geheel. Toen zag je ze ineens samenzitten in de pauzes, telefoonnummers uitwisselen, filmpjes delen. De Vlaamse spelers werd een Oekraïens nummer aangeleerd. Het op zondagavond zien spelen van de Oekraïense groep in het programma van het Landjuweelfestival met de voorstelling ‘Because it’s my home‘ was ook belangrijk om de dynamiek verder te ontwikkelen.” Silke: “De kracht die deze jongeren binnenbrachten, zullen de Vlaamse jongeren ook zeker hebben gevoeld. We zijn onder de indruk. We moeten hier een week van bijkomen. Er is geen nieuwsartikel dat harder binnenkomt dan de verhalen hier.”
Over het stuk zelf vertelt Niels: “We hadden een ideeënconcept: veel mensen hebben het inherente verlangen om te kunnen vliegen. Hiervan hebben we elke dag een ander facet verkent. Welke personages kunnen we opvoeren, welke taal spreken ze, … Elke dag gaven we een improvisatieopdracht en specifieke maakopdrachten, zoals ‘Bouw eens een machine. Welk lied zouden jullie zingen om die machine in gang te krijgen.’ Het raamwerk hebben wij gebouwd, maar de inrichting, alle planken, alle meubels, alle glazen hebben zij in elkaar gezet. De inhoud hebben zij gedaan. Silke en ik hebben alleen maar gekeken hoe het dan geworden was.”
Het resultaat hebben ze al snel losgelaten. Silke: “Als theatermakers ben je altijd benieuwd naar het resultaat. Hier was het resultaat van ondergeschikt belang. Het gevoel overheerste dat wat er is, wat er bestaat, zal wel overeind blijven. Het is een groep met zeer veel kwaliteiten. De spelers hebben elke seconde alles gegeven wat ervoor zorgde dat we er vertrouwen in hadden. We hadden het gevoel ‘het zal er wel staan.’” Niels: “Het feit dat zij vier dagen hebben kunnen spelen, was voor hen een groter cadeau dan dat er allerlei lof zou komen over de voorstelling. Het gaat om wat ze hier hebben meegemaakt, de mensen die ze hebben leren kennen, de ervaring waar ze mee vertrekken.”
Complimenten over samenwerking, het ritme, nemen beide regisseurs dankbaar in ontvangst. Op de vraag of ze nog iets toe te voegen hebben, antwoorden ze samen: “Ongelofelijk straf dat Landjuweel de voorstelling van de Oekraïense groep ‘Because it’s my home’ heeft geprogrammeerd en we zijn zeer dankbaar dat we met die groep hebben mogen werken. Het was waanzinnig.” Niels: “Ik hoop met gans mijn hart dat hun voorstelling nog in andere theaters in gans België en zelfs daarbuiten mag spelen. Alleen al zodat die groep terug samenkomt. Iedereen moet dit gezien hebben. Hoe zij hun verhaal vertellen, matuur, met nog steeds een optimistische open houding.” Silke: “Ze hebben zoveel meegemaakt en toch geven ze geen enkel moment het gevoel dat ze je niet vertrouwen. Ze blijven maar geven. Geef deze mensen opnieuw een podium! Ik heb dat nog nooit zo sterk gevoeld als nu.”
* https://www.opendoek.be/beleven/landjuweelfestival
Links:
https://www.instagram.com/theatre_kalambur/
https://www.jongdoek.be
https://www.opendoek.be
Tekst Diana Van Bergeijk – fotografie Eric Rottée
kunstpoort 