met auteur Gert-Jan van den Bemd
tekst Kathleen Ramboer
Schrijver Gert-Jan van den Bemd bracht me op de hoogte van zijn nieuwste en vierde roman -Lex- . Gert-Jan is een Nederlandse schrijver die in Breda woont. Ik ontmoette hem in 2022 naar aanleiding van zijn vorige roman Branco & Julia.
zie kunstpoort
https://kunstpoort.com/2022/04/14/een-nederlandse-schrijver-in-oostende/
Voor een kunstpoortreporter is het niet evident naar Breda te reizen voor een interview. Een brief schrijven leek me een logische en originele oplossing. De schrijver zou me zeker één terug sturen. Ja! En wat voor één; een nostalgisch getypte brief, getypt op “Een mosgroene Olympia SM3, een machine uit de late jaren vijftig.” (zie brief Gert-Jan van den Bemd)
Brief aan schrijver Gert-Jan van den Bemd
Gent 2 april 2024
Dag Gert-Jan
Je mailtje verbaasde me niet. Ik had een vermoeden dat er een nieuw boek op stapel stond. Op sociale media postte je regelmatig beelden vanuit je geliefde, vanwege het Ensorjaar door een horde toeristen overspoelde, Oostende. Maar jij komt er als Nederlander al jaren, je houdt van Oostende, de zee, zijn kroegen, zijn bevolking. Je houdt van dat tikkeltje surrealisme dat Oostende rijk is, van zijn verval en van zijn stilaan vernieuwde glorie. Je blog is gevuld met verhalen uit Oostende, ooit de koningin der badsteden. Je schrijft er graag je verhalen, ook je romans, in het voetspoor van beroemde schrijvers: Joseph Roth, Stefan Zweig, James Joyce… Koen Peeters.
Wat me wel verwondert is dat je nieuwe roman zich hoofdzakelijk afspeelt in je home town Breda en maar een ietsje pietsje in Oostende. Hoe en waar groeide dat idee? Als Vlaming ken ik Breda enkel als tussenstop op de treinroute Brussel – Amsterdam. Daar moet ik bewust iets aan doen. Wie weet krijg ik zin in een dagje Breda na het lezen van je boek, misschien kriebelt het dan om de aangehaalde plekjes te ontdekken? Ongetwijfeld zal de ‘couleur locale’ van het boek me bekoren omdat jij een situatie, een tafereel zo beeldend kunt beschrijven, met het oog van een fotograaf. Fotografie is dan ook een van je stokpaardjes. Je schrijft filmisch met het oog van een cameraman maar omdat Lex nu eenmaal een boek is, stel ik voor die te illustreren met enkele van je heerlijke inkt tekeningen. De klank die speelt vanzelf wel door mijn hoofd en dat van de lezers. Dat tikkeltje subtiele humor van je tekeningen zou dat de tekst ondermijnen of precies nog sterker maken? Jij alleen weet het antwoord.
De grafische- en kunstwereld is me lief, dat weet je wel, daarom ben ik zo benieuwd naar de cover, overtuig je het lezers- en koperspubliek met een foto, een tekening, met felle uitbundige kleuren of net niet? Gebruikt de vormgever een schreefletter, een schreefloze, een hippe, een coole, een klassieke letter… om de titel te communiceren? Of heb je daar geen inspraak in? Misschien vind je dat ook niet zo belangrijk. Bezorg je me een afbeelding van de cover? Of is die nog top secret?
Je liet me weten dat ‘Lex’, het hoofdpersonage, in een kringloopwinkel een oude typemachine (een Olympia SM3) op de kop tikt. Hij is ervan overtuigd dat tikken op het klavier van een typmachine hem kan helpen makkelijker te schrijven. De laptop zet hij opzij. Gert-Jan je beloofde me, daar ben ik blij om, als antwoord op mijn schrijven een op ene Olympia SM3 getypte brief. Daarom heb ik een licht vermoeden dat Lex autobiografische trekjes heeft. Corrigeer me als ik het fout heb. Een Olympia SM3 is echt old school. Nostalgie en melancholie horen stilletjes aan bij mijn leeftijd (die verklap ik niet). Ik vind een confrontatie tussen oud en jong wel fijn.
Je vorig boek Branco en Julia dateert van 2 jaar geleden. Wanneer is het zaadje voor je nieuwe boek ‘Lex’ geplant? Welk voorval zette je aan tot het schrijven van deze vierde roman? Welke tijdsspanne deed je erover? Liep het vlot? Werd je vierde roman in Oostende geboren? Of is in Oostende de verleiding te groot om er rond te dwalen, te genieten van een koffietje of drankje met ‘Oostendse’ vrienden zodat het schrijven op de achtergrond verdwijnt. Vele schrijvers werken met de regelmaat van een klok. Ik vermoed dat dit bij jou ook het geval is.
‘Lex’ is ongetwijfeld opnieuw een spannende, psychologische roman, waar jij ondertussen een patent op hebt. We zijn razend benieuwd naar de karakterschetsen en het plot. Je komt altijd zo onverwacht uit de hoek.
Zoveel vragen en suggesties… en ik heb er nog eentje: “Wanneer en waar is een boekvoorstelling gepland?”
Een groet van
Kathleen
Kunstpoort reporter
Antwoord per brief van Gert-Jan van den Bemd
Dag Kathleen,
Wat een goed idee, een échte brief! Het schrijven op papier gaat gepaard met meer zorgvuldigheid dan een snel e-mailtje. Het vraagt ook om een geschikt moment, waardoor mijn antwoord wat langer op zich liet wachten. Een fysieke brief sluit perfect aan op mijn nieuwe boek. In ‘Lex’ kampt de gelijknamige hoofdpersoon met een writer’s block. Of misschien is het wel meer dan dat. Hij nam ontslag van zijn werk bij de krant om zich volledig op zijn passie te kunnen storten: het schrijven van thrillers. Maar die beslissing blijkt na enkele maanden niet zo verstandig. Er komt geen letter meer op het beeldscherm van zijn laptop. Tijdens het bezoek aan een kringloopwinkel stuit hij op een oude typemachine. Hij meent dat hij daarmee de blokkade kan opheffen. Een typemachine vereist een andere manier van werken: voor je de toetsen beroert, heeft de zin zich al in het hoofd gevormd, meer dan bij het schrijven met de laptop, waarbij de uiteindelijke zin soms pas na talloze correcties ontstaat.
Ook ik kocht tijdens het schrijven van ‘Lex’ een oude typemachine. Niet met als doel om daarop het manuscript te schrijven, eerder uit een nostalgisch verlangen. Het is een mosgroene Olympia SM3, een machine uit de late jaren vijftig. Het is een prachtig apparaat, dat ook door de mij bewonderde Patricia Highsmith werd gebruikt. Af en toe tik ik er een stukje op, of zoals nu, deze brief. Natuurlijk zie ik ook de voordelen van een laptop, maar soms verlang ik naar het meer fysieke schrijven. Of naar het old school ontwikkelen en afdrukken van foto’s. Ik heb nog een traditionele opleiding in de fotografie gevolgd. De magie van de donkere kamer, daar kan de digitale fotografie niet tegenop! Maar in onze moderne, haastige tijd is er weinig geduld meer. We willen alles nú, liefst zonder al te veel inspanningen. Misschien verklaart dat de terugloop van het aantal lezers. Het ‘consumeren’ van een verhaal door het te lezen vereist nu eenmaal meer energie, concentratie en doorzettingsvermogen dan het kijken naar een beeldscherm.
Ik ben inderdaad net terug van een maand Oostende. Dat is een jaarlijkse traditie. Ik vind het heerlijk om er te dwalen. Ik ken de stad inmiddels beter dan mijn woonplaats Breda. Oostende geeft me een dubbel gevoel. Er zijn mooie wijken, gebouwen, straten, maar vaak worden die ontsierd door gedrochten van beton en glas. Er wordt veel gesloopt, vaak gebouwen die behouden zouden moeten blijven, maar vanwege de verwaarloosde staat is dat meestal onbetaalbaar. Op de lege plek verschijnt dikwijls een oogverblindend appartementencomplex, waarmee tweede-huizenbezitters hun vermogen veiligstellen voor de toekomst. Dat resulteert in veel leegstand in de wintermaanden, dan is Oostende op bepaalde plekken net een spookstad. Hoogzomer is het er daarentegen een gekkenhuis. Toch, of misschien wel vanwege die tegenstellingen, kom ik er graag. Het is geen grote stad, maar ze is dynamisch, er gebeurt van alles. Dat geeft inderdaad de nodige afleiding. Ik heb er dit jaar vooral veel getekend, ik heb er leuke mensen ontmoet, Duvels gedronken… en misschien heb ik er ook wel wat ideeën opgedaan voor een nieuw boek. Ik wil al jaren een verhalenbundel over Oostende schrijven, of een roman, maar zover is het nog niet gekomen. Wel een eerste aanzet: het laatste hoofdstuk van ‘Lex’ speelt zich in Oostende af. Dus misschien is dat de opmaat.
Het verwondert je dat ik mijn woonplaats Breda als locatie voor mijn nieuwe boek heb gekozen, maar eigenlijk is die keuze niet zo vreemd. De aanzet werd gevormd door een waarneming van mijn vrouw. Tijdens haar vaste wandelroute langs de singels van Breda zag ze hoe een man zijn auto parkeerde en een betaalbewijsje uit de automaat haalde. Daarna gebeurde iets merkwaardigs: de man stapte direct weer in zijn auto en reed weg. Had hij zich vergist, was hij iets vergeten? Maar de week erna gebeurde exact hetzelfde. Dat zette mijn brein aan het werk.
De waarneming van mijn vrouw verplaatste ik naar Karla, de vriendin van Lex. Ze vertelt het voorval aan Lex, in de hoop dat hij zijn drive om te schrijven hervindt. Dat gebeurt ook: Lex raakt gefascineerd door de man, hij bijt zich in hem vast. Maar dat had hij beter niet kunnen doen…
De Bredase ‘couleur locale’ maakt ‘Lex’ extra leuk voor de bewoners van deze stad én voor de mensen die Breda bezoeken. Vanwege de prima treinverbinding zijn dat ook veel Vlamingen. Zelf vind ik het altijd heel leuk om een boek te lezen dat gesitueerd is op de plek waar ik verblijf. Ik denk dat veel mensen dat met mij delen, dus ik verwacht dan ook veel belangstelling voor ‘Lex’.
Helaas, de tekeningen moet je er zelf bij denken. Misschien komt er ooit een boek waarin ik wél mijn tekeningen verwerk. Ook zou ik graag een boek maken waarin ik foto’s en teksten combineer. Dat deed ik eerder, in ‘Wachten op de Ronde van Lombardije’, mijn thesis van de kunstacademie. Het schrijven geïnspireerd op foto’s vond en vind ik erg leuk. Je hebt gelijk, ik ben visueel ingesteld, de scenes die ik schrijf, zie ik voor me. ‘Lex’ is een boek dat roept om een verfilming. Dat zou ook voor Breda een mooie kans zijn om onze fraaie stad aan een groot publiek te tonen. Dus regisseurs of producenten, kom maar op!
Ik deel jouw liefde voor de grafische- en kunstwereld. Ik kijk graag naar covers van boeken. Het is interessant om te zien hoe vormgevers lettertypes, kleuren, grafische elementen en fotografie inzetten om een boek een eigen karakter te geven. En op te laten vallen tussen die honderden andere boeken in de winkel. Sommigen zijn daar heel goed in, zoals mijn vormgever Herman Houbrechts. Hij heeft de covers van mijn vorige boeken ook verzorgd. Hij is zeer vakkundig, hij denkt mee met de redacteur, de uitgever en de auteur. Bovendien is hij een aimabel man. Ook dit keer heeft hij een fraai ontwerp gemaakt. (Ik stuur je de afbeelding via e-mail). De cover van ‘Lex’ is misschien niet heel opvallend, eerder ingetogen, hij past uitstekend bij de duistere sfeer van het boek. De drie rode kruizen verwijzen naar het stadswapen van Breda.
De presentatie van ‘Lex’ is op zaterdag 8 juni bij boekhandel Van Kemenade & Hollaers in Breda, om 16.00 uur. Ik hoop dat ik ‘Lex’ ook bij boekhandels in Vlaanderen mag presenteren. Ik vind het leuk om met lezers in gesprek te gaan over mijn boeken. Dus boekhandelaren, leden van leesclubs en organisaties van festivals, stuur me gerust een mailtje: info@grandfoulard.com. Ik kom graag langs!
Kathleen, ik laat je weten als ik weer in de buurt van Gent kom, dan gaan we een Duvel drinken (het mag ook iets anders zijn, hoor!)
Met een Bredase ‘houdoe’,
Gert-Jan van den Bemd
INFO auteur
info@grandfoulard.com
https://www.grandfoulard.com/
https://www.facebook.com/grandfoulard
https://www.facebook.com/gertjan.vandenbemd
https://www.instagram.com/gertjanvandenbemd/?hl=nl
https://www.instagram.com/grandfoulard/?hl=nl
redacteur van REALmag., magazine
https://www.realmag.nl/
INFO roman LEX– literaire thriller
LEX
uitgeverij Manteau
ISBN 9789022341322
320 pags
24 euro
kunstpoort 