Arte povera, recyclagekunst, ecologische kunst, poëzie, experimentele kunst, hedendaagse kunst, duurzame kunst, textielkunst, filosofie…. De kunst van Juan Jaureguiberry is het allemaal. Maar op de eerste plaats is het kunst die vanuit de ziel komt. Een middag lang kon ik me verdiepen in zijn fascinerende wereld waar verschillende culturen elkaar ontmoeten. Ons gesprek kende geen grenzen.

Kunstpoort Wanneer was de interesse voor kunst gewekt?  Heb je nog herinneringen aan je vroegste overweldigende kunstervaring?
Juan Jaureguiberry Kunst was voor mij een spel. Als kind bouwde ik huisjes met Argentijnse grond, aarde, in de tuin, op straat…
Kunstpoort Eenvoudig materiaal, Arte povera, sprak je blijkbaar toen al aan.
Juan Jaureguiberry Van mijn moeder kreeg ik stiften en een groot blad papier maar een muurtekening, graffiti leek me leuker.
Met die stiften tekende ik op de muur van mijn oma. Oma tekende een kader rond mijn creatie en zie mijn eerste kunstwerk was een feit. 

Kunstpoort Volgde je een kunstopleiding? Waar?
Juan Jaureguiberry In Argentinië volgde ik les bij een expressionistisch kunstenaar. De kunstenaar had een immense bibliotheek met boeken over het expressionisme die ik mocht raadplegen. Omdat mijn drang naar kennis groot is, maakte ik daar gretig gebruik van. Ik volgde ook nog schilderkunst aan Sint-Lucas, Gent en les aan de academie, Offerlaan, Gent. Nu bezoek ik het vierde jaar projectatelier aan Sint-Lucas, Gent. Toen ik in de Spaanse Pyreneeën woonde, deed ik vooral aan zelfstudie. In feite ben ik ook grotendeels een autodidact.

Kunstpoort Vond je deze opleidingen noodzakelijk om te ontwerpen, te maken wat je nu doet?
Juan Jaureguiberry Door de opleidingen verkreeg ik enorm veel noodzakelijke technische vaardigheden en materiaalkennis. Kunstonderwijs heeft zo zijn positieve en negatieve kanten. Door mijn Zuid-Amerikaanse identiteit schilder ik vooral rebels kleurrijk. Dat ligt me goed. De leerkrachten stelden me voor meer met grijstinten, onverzadigde kleuren te werken. Waarom niet? Dit kan een uitdaging betekenen maar tevens verloochen je vaak je persoonlijkheid.
Schilderen op een groot formaat canvas is wat ik het liefste doe. De Vlaamse schilders werken volgens mij eerder op klein formaat, dat sluit aan bij de Middeleeuwse miniatuurkunst en de Vlaamse primitieven.
Kunstpoort Een voorbeeld van een kleurrijk groot formaat schilderij is het schilderij ‘Maiko’. Het verbeeldt de Japanse Maiko-dans. Zowel het kostuum als de beweging zijn een inspiratiebron voor dit werk.

Kunstpoort Ik bekeek je werk op Instagram. Het is ongelooflijk subtiel, teer en kwetsbaar, naar inhoud en materie. Wat is er eerst, het materiaal of het idee? Heb je een idee en ga je dan op zoek naar je materiaal of is het eerder omgekeerd? Of komen inhoud en vorm simultaan?
Juan Jaureguiberry Eerst een woordje over Instagram. Vroeger beschouwde ik Instagram als een ideaal middel om ideeën te sprokkelen. Dit heb ik achter me gelaten. Nu vind ik Instagram prima om mijn werk in the picture te plaatsen.

Ik verzamel enorm veel en divers materiaal. Dit kan om het even wat zijn, een netje waar citroenen in verpakt zitten, plastiek zakken, verdroogde planten, houtstokjes… Het materiaal inspireert me, zet me aan tot creëren. Ik maak een schets en dan pas kan een kunstwerk, assemblage, 2D of 3D, geboren worden. Het is een uitdaging om met het juiste materiaal, de juiste boodschap te brengen.
Ook uit bepaalde waarnemingen kan een kunstwerk voortvloeien. Het beeld van een vrouw, doornat van de regen, die aan de Dampoort te Gent haar bus miste, raakte me. Later ontstonden schetsen van deze situatie. Zo inspireerde een blad van een Ginkgo biloba me tot het creëren van een kunstwerk waarin gerecycleerd plastiek en draad verwerkt zijn. Fronsen op een voorhoofd vormen de aanleiding tot tekenen. Een tekening, op werk van de expressionist Egon Schiele geïnspireerd,  evolueert naar een creatie op bewerkt plastiek.
Mijn werk oogt fragiel maar is het niet, het is enorm stevig en kan tegen een stootje.

Kunstpoort De schets is er eerst en dan het object. Beschouw je de schets als een apart kunstwerk of een deel van het geheel?
Juan Jaureguiberry De schetsen, tekeningen zijn autonome kunstwerken. Zo beschouw ik mijn polaroids van transparanten die ik op elkaar leg ook als reële kunstwerken.

Kunstpoort Je start altijd vanuit een reëel voorwerp, een bepaalde materie, is het een vereiste dat het bronvoorwerp of materiaal herkenbaar blijft?
Juan Jaureguiberry Helemaal niet! Voor mijn serie ‘Ofrendas’ maakte ik een schoenobject met bladeren van een plant, plastiek zak, wol en draad gerecycleerd uit een netzak. Het materiaal is onherkenbaar, om dit art object te bekijken en te beoordelen naar vorm en inhoud is het niet vereist het materiaal te onderscheiden.
Kunstpoort En toch is het boeiend om weten.

Kunstpoort De titels van je werken refereren naar de precolumbiaanse, Indiaanse culturen zoals die van de Inca’s. Titels* zoals:  ‘Ofrendas’ ‘Lacshahuarina’ ‘Chullo/Ch’ullu’ ‘Quipu’, laten me dat vermoeden. De Inca’s zijn blijkbaar een bron van inspiratie.
Vanwaar die interesse in de Inca’s?
*‘Lacshahuarina’, een berg in het Andesgebergte
‘Chullo/Ch’ullu’ Peruaanse muts met pompon
Quipu’s, combinaties van knopen in koordjes gebruikt om getallen aan te geven
Juan Jaureguiberry Vooral vanuit mijn educatie ontstond de interesse in de Inca cultuur. Reeds op vroege leeftijd wordt in Argentinië op school interesse gewekt voor Europese culturen en de Inca cultuur. Dit is logisch aangezien de Argentijnen op geboortegrond van de Inca’s wonen. Mijn kennis heb ik dan verder aangescherpt.

Kunstpoort Wat inspireert je nog?
Juan Jaureguiberry Het tuimelt in mijn hoofd. Diverse ideeën bieden zich onverwachts en gelijktijdig aan. Alles is inspiratie, van de biochemie, microscopie, microkosmos, natuur tot de diverse culturen. wetenschap, geschiedenis, het sociale en zelfs filosofie. Zo interesseer ik me voor de wijsheden van de filosofische ‘Upanishads’*, teksten die hun oorsprong vinden in het Hindoeïsme.
Het werk ‘Bicho canasto’ verwijst naar de cocon van een nachtvlinder en de takjes die de cocon beschermen.
Kunstobject ‘Bombilla’ refereert naar de Argentijnse infusie ‘maté’ en de eitjes van waterslakken, gezien onder de microscoop. Maté drinkt men met een bombilla, een theerietje, ook verwerkt in het object.
Ik pik uit verschillende wereldculturen en uit mijn herinneringen. Het werk Anosidactilas verwijst bijvoorbeeld naar de figuren Lilith en Eva, respectievelijk namen uit de Joodse mythologie en het scheppingsverhaal. In het object Anosidactilas herken je onder andere een boom. Een slang verleidde Eva om de vrucht van de boom van de kennis van goed en kwaad te eten. Lilith heeft vogelpootjes. Papier porselein is de grondstof van het object.
Niet mijn inspiratie is belangrijk maar het resultaat. Vorm, inhoud, kleur en compositie moeten een mooi geheel vormen.
*Juan Jaureguiberry leest het boek ‘Upanishads voor deze tijd’ van Peter Van Lierde en Linda Brys.

Kunstpoort Kan je iets meer vertellen over je reeks ‘Ofrendas’?
Juan Jaureguiberry Het werk ‘Necklace’ is een assemblage vervaardigd van jute, gedroogde bladeren van een plant, plastiek voedselzakken… Dit kunstobject is biografisch. Mijn zus had een hersenprobleem. Het geweven deel van de halsketting symboliseert het ruggenmerg. In de bedels maak ik een voorstelling van de hersenhelften en de nekwervels. De Necklace staat symbool voor de offergaven van de Inca’s aan de goden met vraag om genezing.
Een ander object in de reeks ‘Shoes’ is een allusie op het offeren van kinderen. Bij de Inca’s betekende het een grote ‘eer’ om te worden geofferd. De kinderen waren immers uitverkoren om boodschappen van de Inca’s over te brengen aan de goden.

Kunstpoort Is je kunst Europees met Zuid-Amerikaanse invloeden of eerder andersom? Of overlappen ze elkaar?
Juan Jaureguiberry Ik onderga verschillende invloeden, gebruik vele technieken en schep zo een nieuwe eigen werkelijkheid. Ik verwijs graag naar mimesis. In de kunstfilosofie verwijst de mimesistheorie of mimese naar de nabootsing van de werkelijkheid.

Kunstpoort De titels die je aan je werk toekent, zijn die belangrijk?
Juan Jaureguiberry Die zijn voor mij heel belangrijk vooral als je een werk inzendt voor een call, een selectie. Een titel kan een werk maken of kraken.

Kunstpoort Je werkt full time, heb je tijd genoeg om kunstenaar te zijn? Geeft kunst je energie of het tegendeel?
Juan Jaureguiberry Kunst geeft me energie, zo kan ik mijn gedachten loslaten, komt er rust in mijn hoofd, kan ik mediteren en me onderdompelen in een eigen universum. Het kind dat speelt komt in me naar boven. In mijn hoofd heerst er chaos, kunst maken brengt structuur.

Kunstpoort Vraag je kunstkenners en artlovers hun mening? Vele kunstenaars keuren het af als je hun werk bestempelt als mooi veeleer moet het boeiend of interessant zijn. Welke reactie is je het liefst?
Juan Jaureguiberry Om het even welke feedback is welkom. Als het kunstpubliek voelt dat mijn werk ziel gebonden is, mijn innerlijke reflecteert, dan is mijn boodschap geslaagd.
Je mag mijn werk mooi vinden en ervan genieten. Kunst is complex, de achtergrond kennen helpt om kunst, mijn werk, beter te begrijpen.

Kunstpoort Hou je je ver van maatschappijkritische kunst? Moet een kunstenaar zijn tijd en/of zijn eigen persoonlijkheid in vraag stellen?
Juan Jaureguiberry Maatschappijkritiek is belangrijk. Zo kan je het werk van de expressionist Otto Dix als een manifest beschouwen. Hij zocht naar een uitdrukkingsmiddel voor zijn verzet. Zijn werk was een aanklacht tegen het na-oorlogse militarisme. Warhol hekelde de consumptiemaatschappij.
De donkere abstract expressionistische schilderijen van Rothko zijn heel persoonlijk en filosofisch getint.

Kunstpoort Welke toekomstplannen heb je? Expo’s? Heb je ambitie?
Juan Jaureguiberry Welke kunstenaar heeft geen ambitie? Het is belangrijk tentoon te stellen. Ik woonde een lezing bij en daar beweerde iemand: ‘Een werk is pas af als het getoond wordt’. Dat kan ik alleen maar beamen. Gedurende de maand maart 2024 stel ik tentoon met het projectatelier te Gent. Mijn streven is iets nieuws te brengen, origineel en vooral authentiek. Ik wil op een primitieve en natuurlijke manier, zoals onze voorouders dat deden, emoties delen, verbinding maken en mijn zijn uitdrukken.

Kunstpoort Wat is het mooiste dat je meemaakte in je kunstenaars leven?
Juan Jaureguiberry Dat ik in 2012 op uitnodiging van de consul van Argentinië mocht tentoonstellen in het Vlaams parlement.

Kunstpoort Heb je zelf twijfels over je persoonlijk werk? Ben je zelf tevreden van het resultaat?
Juan Jaureguiberry Ik heb geen twijfels, ik wapen mezelf. Mijn werk is gestoeid op reële feiten, wetenschappelijk, geschiedkundig, sociologisch. Ik breng een correct verhaal.

instagram @jajaureguiberry https://www.instagram.com/jajaureguiberry/?hl=nl

Tekst Kathleen Ramboer
Foto’s Kathleen Ramboer en Juan Jaureguiberry